Maria Łaszkiewicz

Maria Łaszkiewicz
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1891
Grīva

Data i miejsce śmierci

17 marca 1981
Warszawa

Dziedzina sztuki

tkanina artystyczna
rzeźbiarstwo

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Maria Łaszkiewicz (Maria Łaszkiewiczowa, ur. 8 grudnia 1891 w Grīvie[a], zm. 17 marca 1981 w Warszawie)[1] – polska artystka, twórczyni tkaniny artystycznej, rzeźbiarka.

Życiorys i twórczość

Urodzona w Inflantach[1], znajomość sztuki tkackiej wyniosła z domu rodzinnego[2]. Początkowo kształciła się w szkole rysunku w Rydze, następnie studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, w pracowni rzeźby prof. Schwegerlégo (w okresie 1909–1911), później na Académie de la Grande Chaumière w Paryżu, w pracowni rzeźby Émile’a Antoine’a Bourdelle’a (lata 1911–1914)[1].

Uprawiała tkaninę artystyczną w licznych odmianach, tworząc kilimy, sumaki, dywany, gobeliny, tkaniny nicielnicowe, żakardowe, a także kompozycje przestrzenne[1][3]. Pierwsze nagrody zdobywała w okresie międzywojennym – w 1934 otrzymała srebrny medal na wystawie Len polski w Warszawie, w 1930 i 1936 wyróżnienie na Salonie Jesiennym w Zachęcie[1]. Jej pierwsza wystawa indywidualna odbyła się w 1961 w Kordegardzie[4]. Artystka ujawniła skłonności eksperymentatorskie, prezentując, obok bardziej typowych kilimów, żakardów i tkanin dwuosnowowych, nowatorskie dywany z nieprzędzionego runa i sznurka[4].

W 1945 przystąpiła do Związku Polskich Artystów i Plastyków[5]. Należała do założycielek Pracowni Doświadczalnej Tkactwa Artystycznego Związku Polskich Artystów Plastyków w Warszawie, na potrzeby której udostępniła pomieszczenia w swoim domu na Bielanach oraz własne urządzenia warsztatowe[6]. Od powstania pracowni w 1951 do 1965 pełniła funkcję jej oficjalnej kierowniczki[6].

Uczestniczyła w pierwszych pięciu edycjach Międzynarodowego Biennale Tapiserii[b] w Lozannie. Imprezy te doprowadziły do ukształtowania się stylu w tkaninie artystycznej noszącego miano polskiej szkoły tkaniny[7]. Na pierwszej edycji w 1962 wystawiała – podobnie jak Krystyna Wojtyna-Drouet – poza Muzeum Kantonalnym, niezależnie od oficjalnej polskiej reprezentacji[8]. Dzieła polskich artystów zdobyły duże uznanie[8], zapoczątkowując modę na polską tkaninę artystyczną, dowodem której – zdaniem Ireny Huml – były m.in. nagrody dla polskich artystów w 1962 w konkursie Instytutu Projektowania Wnętrz (American Institute of Interior Designers) w Chicago, w tym złoty medal dla Marii Łaszkiewicz za tkaninę dekoracyjną[9].

Na II Międzynarodowym Biennale Tapiserii w Lozannie w 1965 Maria Łaszkiewicz występowała już jako oficjalny członek polskiej reprezentacji[10]. Zaprezentowała monumentalny, abstrakcyjny gobelin, utrzymany w szarościach i czerniach[10]. Na III edycji w 1967 jako członek reprezentacji oficjalnej[11] przedstawiła abstrakcyjny gobelin Zorza, wykonany z włókna wełnianego w technice grzebyczkowej. Dzieło cechowało się wielopłaszczyznowością, którą wynikała z zastosowanych układów barwnych oraz zróżnicowanej powierzchni, którą pozwoliła uzyskać zastosowana technologia[12]. Artystka pozostawała także w oficjalnym składzie polskiej reprezentacji na IV (1969)[13] i V (1971) Biennale[14]. Na tym ostatnim zaprezentowała pracę Samotność, kojarzącą się z figurą ludzką[14].

Kompozycje tkaninowe artystki były różnicowane fakturą, uzyskując charakter reliefowy[15]. Aby uzyskać taki efekt, korzystała z różnych rodzajów włókna oraz technik tkackich, których znała szeroką gamę[15]. Jej prace miały charakter abstrakcyjny i refleksyjny[16]. Intensywne kolory artystka stosowała rzadko, posługując się głównie naturalnymi, zgaszonymi barwami tworzywa, ewentualnie stosując mocniejszy kolorystycznie akcent dla przełamania kompozycji[15]. Materiał tkany wzbogacała o elementy drewniane – fragmenty konarów, deseczki[16][2].

W zakresie rzeźby Maria Łaszkiewicz jest autorką figur dziecięcych przez gmachem szkolnym w Sosnowcu oraz orła przed Cmentarzem Wojskowym w Kielcach[17].

Pochowana została na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 154b-3-1)[18].

Nagrody i odznaczenia

  • 1930 – wyróżnienie na Salonie Jesiennym w Zachęcie, Warszawa[1]
  • 1934 – srebrny medal na wystawie Len polski, Warszawa[1]
  • 1936 – wyróżnienie na Salonie Jesiennym w Zachęcie, Warszawa[1]
  • 1959 – Złoty Krzyż Zasługi[17][2]
  • 1962 – złoty medal na Międzynarodowym Konkursie Instytutu Projektu Wnętrz (AID), Chicago[1]
  • 1963 – wyróżnienie na wystawie Polskie dzieło plastyczne w XV-leciu PRL, Warszawa[1]
  • 1969 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[17]
  • 1972 – wyróżnienie na IV Festiwalu Sztuk Pięknych w Warszawie[3]
  • 1975 – wyróżnienie na I Międzynarodowym Triennale Tkaniny Unikatowej i Przemysłowej w Łodzi[1]
  • 1976 – nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki na VI Festiwalu Sztuk Pięknych w Warszawie[1]
  • 1976 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[3]

Uwagi

  1. ↑ W literaturze jako Grzywa na Inflantach, lub Grzywa (ZSSR).
  2. ↑ Taką polską nazwę konsekwentnie stosuje w swoich publikacjach Irena Huml.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Huml 1989 ↓, s. 237.
  2. ↑ a b c Wystawa tkanin Marii Łaszkiewicz. Warszawa: 1968.
  3. ↑ a b c Maria Łaszkiewicz. owzpap.org. [dostęp 2020-02-18].
  4. ↑ a b Huml 1989 ↓, s. 35.
  5. ↑ Słownik artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP ↓, s. 707.
  6. ↑ a b Irena Huml: [Wstęp. W:] 25 lat Pracowni Doświadczalnej Tkactwa Artystycznego ZPAP. W: Irena Huml: Sztuka przedmiotu – przedmiot sztuki. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003, s. 84. ISBN 83-85938-08-7.
  7. ↑ Huml 1989 ↓, s. 39.
  8. ↑ a b Huml 1989 ↓, s. 30.
  9. ↑ Huml 1989 ↓, s. 31.
  10. ↑ a b Huml 1989 ↓, s. 34.
  11. ↑ Huml 1989 ↓, s. 37.
  12. ↑ Huml 1989 ↓, s. 38.
  13. ↑ Huml 1989 ↓, s. 40.
  14. ↑ a b Huml 1989 ↓, s. 48.
  15. ↑ a b c Irena Huml: Wiecznie młoda twórczość. W: Irena Huml: Sztuka przedmiotu – przedmiot sztuki. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003, s. 224-225. ISBN 83-85938-08-7.
  16. ↑ a b Huml 1989 ↓, s. 43.
  17. ↑ a b c Słownik artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP ↓, s. 327.
  18. ↑ Cmentarz Stare Powązki: EDWARD ŁASZKIEWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-10].

Bibliografia

  • Irena Huml: Współczesna tkanina polska. Warszawa: Arkady, 1989. ISBN 83-213-3340-0.
  • Słownik artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP. Warszawa: Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków, 1972.