Maria Burgundzka

Ten artykuł od 2013-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Maria I Burgundzka
— Księżna Burgundii, Brabancji, Geldrii, Limburga, Lothier i Luksemburga, margrabina Namur, hrabina Artois, Charolais, Flandrii, Hainaut, Holandii, Zelandii i Zutphen, hrabina palatynka Burgundii —
Księżna Burgundii
Okres	od 5 stycznia 1477 do 27 marca 1482
Poprzednik	Karol Zuchwały
Następca	Filip IV Piękny
Dane biograficzne
Dynastia	Dynastia burgundzka (linia boczna Walezjuszów)
Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1457 Bruksela
Data i miejsce śmierci	27 marca 1482 Brugia
Ojciec	Karol Zuchwały
Matka	Izabela Burbon
Mąż	Maksymilian I Habsburg
Dzieci	Filip I Piękny Małgorzata Habsburg

Maria Burgundzka (ur. 13 lutego 1457 w Brukseli; zm. 27 marca 1482 w Brugii) – księżna Burgundii, Luksemburga oraz Brabancji.

Była jedyną córką Karola Zuchwałego, księcia Burgundii oraz jego żony Izabeli Burbon. Jej matka zmarła w 1465 roku, ale Maria była w bardzo dobrych stosunkach ze swoją macochą, księżną Małgorzatą, z którą jej ojciec ożenił się w 1468 roku.

Dziedziczka Burgundii

Maria urodziła się w Brukseli. Imię otrzymała po królowej Marii Andegaweńskiej, matce delfina Ludwika, który był ojcem chrzestnym małej Marii. Jako jedyna córka swojego ojca i dziedziczka rozległych włości książąt Burgundii Maria była najlepszą partią Europy. Już od jej narodzin zagraniczne dwory przedstawiały kandydatów na jej mężów. Pierwsza propozycja została złożona w 1462 r. Potencjalnym mężem miał być książę Ferdynand Aragoński. Później chęć ślubu z Marią zgłosił książę Karol de Berry, młodszy brat króla Francji Ludwika XI. Pomysł ten nie spodobał się Ludwikowi, którzy uniemożliwił bratu uzyskanie papieskiej dyspensy na poślubienie krewniaczki. O rękę Marii chciał zabiegać również brat jej macochy, Jerzy książę Clarence, jednak nie uzyskał na to zgody swego brata króla Edwarda IV^[1].

Wkrótce sam Ludwik przedstawił własnego kandydata na męża Marii. Był nim jego syn, delfin Karol, który był 13 lat młodszy od Marii. O rękę burgundzkiej dziedziczki starał się także książę Lotaryngii Mikołaj I. Małżeństwo to odpowiadałoby planom Karola połączenia Lotaryngii i Burgundii, jednak na przeszkodzie małżeństwu stanęła śmierć Mikołaja w 1473 r. Ojciec Marii, 6 maja 1476 roku podpisał kontrakt małżeński córki z Maksymilianem Habsburgem, późniejszym cesarzem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (od 1508).

Maria i Maksymilian

5 stycznia 1477 r. książę Karol zginął podczas oblężenia Nancy. Trudną sytuację 20-letniej dziedziczki wykorzystał Ludwik XI, który przyłączył do Francji apanaż Burgundii, Franche-Comté, Artois i Pikardii. aby - jak twierdził - wojska obce nie zmusiły Marii do zaślubienia cudzoziemca, czyli Maksymiliana Habsburga. Król ponownie zaproponował Marii małżeństwo ze swoim synem, które miało utrwalić władzę Marii w Niderlandach, jednak księżna, za radą swojej macochy, odrzuciła propozycję Ludwika i zwróciła się o pomoc do stanów niderlandzkich.

Walka o dziedzictwo

Po śmierci ojca Maria pozostała w Gandawie, nadaremnie wzywając pomocy stanów i miast niderlandzkich. Zażądano od niej najpierw odprawienia znienawidzonych francuskich ministrów, a dwóch spośród nich, Hugoneta i d'Himbercourta, wysłanych przez Marię do Ludwika XI z prośbą o rozejm i z obietnicą zaślubienia delfina Karola, schwytali Niderlandczycy i, niewzruszeni prośbami oraz łzami Marii, stracili na rynku w Gandawie. 10 lutego 1477 r. stany wymusiły na Marii tzw. „Wielki Przywilej”. Przyznawał on znaczną autonomię prowincjom i miastom Flandrii, Holandii, Hainaut i Brabancji. Oznaczał on upadek centralistycznej polityki Filipa Dobrego i Karola Zuchwałego. Zniesiono większość urzędów centralnych, m.in. Parlament z Malines. Maria zobowiązała się również nie wypowiadać wojny, zawierać pokoju, czy podwyższać podatków bez zgody Stanów. Urzędy miały być obsadzane tylko miejscowymi obywatelami.

Maria musiała również wybrać sobie męża na tyle silnego, aby mógł powstrzymać zaborcze dążenia Ludwika XI. Odrzuciwszy ofertę brata króla Anglii, księcia Clarence, oraz szwagra króla, lorda Riversa, Maria zdecydowała się poślubić arcyksięcia Maksymiliana Habsburga (22 marca 1459 - 12 stycznia 1519), syna cesarza Fryderyka III i Eleonory Aviz, córki króla Portugalii Edwarda I. Ślub odbył się 18 sierpnia 1477 r. w Gandawie. Maria i Maksymilian mieli razem dwóch synów i córkę:

• Filip I Piękny (22 lipca 1478 – 25 września 1506), król Kastylii
• Małgorzata (10 stycznia 1480 – 1 grudnia 1530), żona Jana, księcia Asturii, i Filiberta II Pięknego, księcia Sabaudii
• Franciszek (ur. i zm. 1481)

Tymczasem nadal trwała wojna z Francją. Napór francuski zelżał jednak w 1479 r., kiedy Maksymilian odniósł zwycięstwo pod Guinegate 17 sierpnia. Ostatecznie Maria i Maksymilian utrzymali w swoich rękach Niderlandy. Spór o nie będzie się ciągnął przez kolejne stulecia i będzie zarzewiem kolejnych konfliktów między Francją a Habsburgami.

(c) Napoleon Vier, CC-BY-SA-3.0

Grób Marii Burgundzkiej

Śmierć

Maria zmarła trzy lata później, 27 marca 1482 r., po upadku z konia. Maria zawsze lubiła jazdę konną. Wypadek miał miejsce, kiedy polowała wraz z mężem. Koń potknął się, a Maria tak nieszczęśliwie upadła, że złamała sobie kręgosłup. Zmarła kilka dni później. Została pochowana w Brugii.

Pokój w Niderlandach został ustabilizowany niedługo później, kiedy Maksymilian i Ludwik podpisali traktat w Arras.

Przypisy

Władcy Artois Pierwsi hrabiowie Odalric (ok. 850) Altmar (ok. 890) Adelelm (do 932) Dynastia flandryjska Arnulf I Wielki (932–964) Baldwin I, koregent (958–962) Arnulf II Młodszy (964–988) Baldwin II Brodaty (988–1037) Baldwin III z Lille (1037–1067) Baldwin IV z Mons (1067–1070) Arnulf III Nieszczęśliwy (1070–1071) Robert I Fryzyjski (1071–1093) Robert II Jerozolimski (1093–1111) Baldwin V Hapkin (1111–1119) Estrydsenowie Karol I Dobry (1119–1127) Dynastia normandzka Wilhelm Clito (1127–1128) Adalbertowie Thierry Alzacki (1128–1168) Filip I (1168–1180) Joanna I (1180–1189) Kapetyngowte Filip II (1180–1189) Ludwik I (1189–1226) Ludwik II (1226–1237) Robert I Dobry (1237–1250) Robert II Szlachetny (1250–1302) Matylda I (1302–1329) Robert III (1302–1329) Joanna II (1329–1330) Joanna III (1330–1347) Dynastia burgundzka Eudoksjusz I (1330–1347) Filip III (1347–1361) Małgorzata I (1361–1382) Dynastia Dampierre Ludwik III de Male (1382–1384) Małgorzata II (1384–1405) Dynastia burgundzka Filip IV Śmiały (1384–1404) Jan I (1405–1419) Filip V Dobry (1419–1467) Karol II Śmiały (1467–1477) Maria I (1477–1482) Habsburgowie Filip VI Piękny (1482–1506) Karol III (1506–1556) Filip VII (1556–1598) Izabela Klara Eugenia Habsburg i Albrecht VII Habsburg (1598–1621) Filip VIII (1621–1659)

Władcy burgundzkich i habsburskich Niderlandów Władcy Burgundii Jan bez Trwogi (1405–1419) Filip III Dobry (1419–1467) Karol Śmiały (1467–1477) Maria Burgundzka (1477–1482) Habsburgowie Filip I Piękny (1482–1506) Karol V Habsburg (1506–1556) Filip II Habsburg (1556–1598) Izabela Klara Eugenia Habsburg i Albrecht VII Habsburg (1598–1621) Filip IV Habsburg (1621–1665) Karol II Habsburg (1665–1700) Filip V Burbon (1700–1713) Karol VI Habsburg (1713–1740) Maria Teresa Habsburg (1740–1780) Józef II Habsburg (1780–1790) Leopold II Habsburg (1790–1792) Franciszek II Habsburg (1792–1795)

Władcy Brabancji Margrabiowie Brabancji (1085-1190) Dynastia z Louvain Henryk III z Louvain (1085–1095) Gotfryd I Brodaty (1095–1139) Gotfryd II z Louvain (1139–1142) Gotfryd III z Louvain (1142–1190) Książęta Brabancji (1190-1794) Dynastia z Louvain Henryk I (1190–1235, koregent od 1183) Henryk II (1235–1248) Henryk III (1248–1261) Henryk IV (1261–1267) Jan I Zwycięski (1267–1294) Jan II Pokojowy (1294–1312) Jan III (1312–1355) Joanna (1355–1406) Walezjusze, linia burgundzka Antoni (1406–1415) Jan IV (1415–1427) Filip I z Saint-Pol (1427–1430) Filip II Dobry (1430–1467) Karol I Śmiały (1467–1477) Maria I (1477–1482) Habsburgowie Maksymilian I (1482–1494, mąż Marii I, regent) Filip III Piękny (1494–1506) Karol II (1506–1555) Filip IV (1555–1598) Izabela Klara Eugenia Habsburg i Albrecht VII Habsburg (1598–1621) Filip V (1621–1665) Karol III (1665–1700) Burbonowie Filip VI (1700–1706) Habsburgowie Karol IV (1706–1740) Maria II (1740–1780) Habsburgowie Lotaryńscy Józef I (1780–1790) Leopold I (1790–1792) Franciszek I (1792–1794) 1794 - utrata na rzecz Francji, od 1815 do Królestwa Niderlandów, od 1830 do Królestwa Belgii

Władcy Hrabstwa Burgundii Pierwsza dynastia Odo (867–870) Rodfryd (870–895) Hugo Czarny (921–952) Gilbert (952-956) Dynastia z Ivrei Otto Wilhelm (986–1026) Renald I (1026–1057) Wilhelm I Wielki (1057–1087) Renald II (1087–1097) Wilhelm II (1097–1125) Stefan I (tytularny 1097–1102) Wilhelm III Dziecię (1125–1127) Renald III (tytularny od 1102, 1127–1148) Konrad von Zähringen (konkurent 1127–1152) Beatrycze I (1148–1184) Berthold von Zähringen (konkurent 1152–1156 zrezygnował z tytułu) Hohenstaufowie Fryderyk I Barbarossa (1156–1190) Otto I (1190–1200) Joanna I (1200–1205) Beatrycze II (1205–1231) Dynastia Andechs Otto II (1208–1231) Otto III (1231–1248) Adelajda I (1248–1279) Hugo z Chalon (hrabia-palatyn 1248–1266) Filip I Sabaudzki (hrabia-palatyn 1267–1279) Dynastia z Ivrei Otto IV (1279–1303) Robert I (1303–1315) Joanna II (1315–1330) Kapetyngowie Filip II (1315–1322) Joanna III (1330–1347) Linia burgundzka Kapetyngów Odo IV (1330–1347) Filip III (1347–1361) Małgorzata I (1361–1382) Dynastia Dampierre Ludwik I (1382–1384) Małgorzata II (1384–1405) Linia burgundzka Walezjuszy Filip IV Śmiały (1384–1405) Jan I (1405–1419) Filip V Dobry (1419–1467) Karol I Śmiały (1467–1477) Maria I (1477–1482) Maksymilian I (koregent 1477–1482) Habsburgowie Filip VI Piękny (1482–1506) Karol II (1506–1556) Filip VII (1556–1598) Izabela Klara Eugenia i Albrecht (1598–1621) Filip VIII (1621–1665) Karol III (1665–1678) Od 1384 także książęta Burgundii. 1678 – włączenie Hrabstwa Burgundii do Królestwa Francji.

Władcy Geldrii Dynastia Wassenberg Gerard I (1096–1126) Gerard II Wysoki (1126–1131) Henryk I (1131–1182) Otto I (1182–1207) Gerard III (1207–1229) Otto II Kulawy (1229–1271) Renald I (1271–1318) Renald II Czarny (1318–1343) Renald III Gruby (1343–1361) Edward I (1361–1371) Renald III Gruby (1371–1371) Dynastia Jülich-Hengebach Wilhelm I (1371–1402) Renald IV (1402–1423) Dynastia Egmond Arnold I (1423–1465) Adolf I (1465–1471) Arnold I (1471–1473) Walezjusze, linia burgundzka Karol Śmiały (1473–1477) Maria Burgundzka (1477–1482) Habsburgowie Filip I Piękny (1482–1492) Dynastia Egmond Karol (1492–1538) Dynastia kliwijska Wilhelm Bogaty (1538–1543) Habsburgowie Karol II (1543–1556) Filip II (1556–1598)

Władcy Hainaut Hrabiowie Hainaut Dynastia z Louvain Reginar I (do 898) Sigard (898–908) Reginar I (908–915) Reginar II (915 – po 932) Reginar III (przed 940–958) Godfryd I (przed 958–964) Hrabiowie Bergen Richar (964–973) Reginald (973) Reginar IV (973–974) Godfryd II (974–998) Reginar IV (998–1013) Reginar V (1013–1039) Hermann z Hainaut (1039–1051) Hrabiowie i margrabiowie Valenciennes Amalryk (964–973) Warin (973) Reginar IV (973–974) Arnulf (974–1006) Baldwin I (1006–1035) Baldwin II (1035–1045) Hrabiowie Hainaut Dynastia flandryjska Baldwin I (1051–1070) Arnulf I (1070–1071) Baldwin II (1071–1098) Baldwin III (1098–1120) Baldwin IV z Mons (1120–1171) Baldwin V (1171–1195) Baldwin VI (1195–1205) Joanna Flandryjska (1205–1244) Małgorzata I Flandryjska (1244–1280) Dynastia z Avesnes Jan I (1280–1304) Wilhelm I Dobry (1304–1337) Wilhelm II (1337–1345) Małgorzata II (1345–1356) Wittelsbachowie Wilhelm III (1356–1388) Albrecht I (1388–1404) Wilhelm IV (1404–1417) Jakobina (1417–1432) Jan II (1418–1425, konkurent) Dynastia burgundzka Filip I Dobry (1432–1467) Karol I Śmiały (1467–1477) Maria I (1477–1482) Habsburgowie Filip II Piękny (1482–1506) Karol II (1506–1556) Filip III (1556–1598) Izabela Klara Eugenia i Albrecht II (1598–1621) Filip IV (1621–1665) Karol III (1665–1700) Burbonowie Filip V (1700–1713) Habsburgowie Karol IV (1713–1740) Maria II (1740–1780) Józef I (1780–1790) Leopold I (1790–1792) Franciszek I (1792–1795)

Władcy Hrabstwa Holandii Gerolfingowie Gerulf (885–896) Dirk I (896–939) Dirk II (939–988) Arnulf (988–993) Dirk III (993–1039) Dirk IV (1039–1049) Floris I (1049–1061) Dirk V (1061–1091) Floris II Gruby (1091–1121) Dirk VI (1121–1157) Floris III (1157–1190) Dirk VII (1190–1203) Wilhelm I (1203–1222) Floris IV (1222–1234) Wilhelm II (1234–1256) Floris V (1256–1296) Jan I (1296–1299) Dynastia z Avesnes Jan II (1299–1304) Wilhelm III Dobry (1304–1337) Wilhelm IV (1337–1345) Małgorzata I (1345–1354) Wittelsbachowie Wilhelm V (1354–1388) Albrecht I Bawarski (1388–1404) Wilhelm VI (1404–1417) Jakobina Bawarska (1417–1432) Walezjusze Filip I Dobry (1432–1467) Karol I Śmiały (1467–1477) Maria Burgundzka (1477–1482) Habsburgowie Filip II Piękny (1482–1506) Karol II (1506–1556) Filip III (1556–1581)