Maria Karłowska

Maria od Jezusa Ukrzyżowanego CSDP

Maria Karłowska Maria Leonarda Rozalia Karłowska
zakonnica, mistyczka
Data i miejsce urodzenia	4 września 1865 majątek Słupówka (obecnie Karłowo)
Data i miejsce śmierci	24 marca 1935 Pniewite
Miejsce pochówku	Kaplica domu generalnego Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej w Jabłonowie Pomorskim
Przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej
Okres sprawowania	1894–1935
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej (pasterki)
Śluby zakonne	20 czerwca 1902

Rodzice	Mateusz Eugenia z d. Dembińska
Krewni i powinowaci	s. Stanisława Karłowska OCD (kuzynka) Prokop Lipski (prapradziadek)
Odznaczenia

Maria Karłowska właśc. Maria Leonarda Rozalia Karłowska h. Prawdzic^[1]; imię zakonne Maria od Jezusa Ukrzyżowanego (ur. 4 września 1865 w majątku Słupówka, obecnie Karłowo w powiecie nakielskim, zm. 24 marca 1935 w Pniewitem) – polska zakonnica, mistyczka, dziewica, założycielka i pierwsza przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej oraz błogosławiona Kościoła katolickiego.

Życiorys

Maria Karłowska urodziła się 4 września 1865 w Wielkopolsce, w majątku Słupówka (dziś Karłowo, ówczesne województwo poznańskie)^[2]. Miejscowość rodzinna należała do parafii św. Katarzyny w Smogulcu^[2]. Pochodziła z wielodzietnej rodziny ziemiańskiej. Była jedenastym dzieckiem^[a] Mateusza Karłowskiego h. Prawdzic oraz Eugenii z Dembińskich h. Rawicz^[3]. 8 października 1865 została ochrzczona jako Maria Leonarda Rozalia w kościele św. Katarzyny w Smogulcu^[2][4]. 3 maja 1875 przyjęła pierwszą komunię świętą w kościele Najświętszej Maryi Panny na Ostrowiu Tumskim w Poznaniu^[5]. Dzieciństwo i młodość spędziła w Poznaniu. Tam w 1882, jako siedemnastoletnia dziewczyna, pod wpływem przemyśleń duchowych złożyła przed spowiednikiem ślub dozgonnej czystości^[6]. W tym też roku w odstępie dwóch miesięcy zmarli jej rodzice^[7]. Po ich śmierci udała się do Berlina, gdzie odbyła kurs kroju i szycia, by móc pracować w Poznaniu w pracowni swojej starszej siostry i jednocześnie matki chrzestnej Wandy jako instruktorka zatrudnionych tam dziewcząt^[7]. 18 listopada 1886 przyjęła z rąk abp. Juliusa Dindera, sakrament bierzmowania w kaplicy św. Józefa w Poznaniu^[8].

Kluczowym momentem w jej życiu okazało się spotkanie w listopadzie 1892, w domu państwa Grześkowiaków w jednej z poznańskich kamienic, gdzie przypadkowo poznała biedną dziewczynę Frankę, zwracając w ten sposób uwagę na dziewczęta zaniedbane oraz opuszczone^[9]. Oddając się następnie pracy dobroczynnej, by móc im pomóc na miarę swoich możliwości, przy poparciu Kościoła urządziła w mieszkaniu swojej przyjaciółki Klementyny Jaworskiej przy ulicy Naumanna (dzisiejszej Inżynierskiej) ochronkę dla pierwszych pięciu dziewcząt, a następnie rozszerzyła ją na ulicy Szewskiej^[10]. Miejscami jej działania w poszukiwaniu słabych i zagubionych moralnie dziewcząt były: bramy kamienic, cmentarze, ulice, domy publiczne, więzienia czy oddziały dla chorych wenerycznie^[6].

W 1894 założyła Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej i opracowała jego konstytucję, a także podręczniki ascetyczne, wychowawcze i praktyczne, zawierające wyczerpujące wskazania. Jej pracę charytatywną dostrzegła hrabina Aniela Potulicka, ofiarując w Winiarach (obecnie dzielnica Poznania) zabudowania gospodarcze z 4 hektarami gruntu, na którym w latach 1895–1908 zbudowano dom dla 70 osób^[11]. 20 czerwca 1902 Maria Karłowska wraz z kilkoma współpracownicami: s. Kazimierą Jaworską, córką Klementyny i s. Magdaleną Piechowiakówną złożyły śluby zakonne, dodając jako czwarty – ślub poświęcenia się pracy nad osobami zagubionymi moralnie^[12], a 13 kwietnia 1909 biskup Edward Likowski zatwierdził Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej na prawie diecezjalnym^[13].

Jej praca społeczna na rzecz ubogich, chorych i rozbitych rodzin Poznania zaowocowała założeniem zakładów wychowawczo–resocjalizacyjnych i szpitali dla chorych wenerycznie, dla dziewcząt i kobiet „z ulicy” pod nazwą Domów Dobrego Pasterza.

Poza Winiarami zorganizowała placówki w Wiktorynie k. Lublina, Toruniu, Łodzi, w Pniewitem i Topolnie, Jabłonowie Pomorskim^[14] tworząc fabrykę biszkoptów, wzorcowe gospodarstwa i szkołę gospodarczą. Założyła dziewięć ośrodków, w których opiekę i pomoc znalazły kobiety z marginesu społecznego.

Zmarła w opinii świętości 24 marca 1935 w domu zakonnym w Pniewitem k. Chełmna wśród modlących się współsióstr z zapaloną gromnicą w ręku, około godziny 12, w wyniku niedomogi mięśnia sercowego^[15][16]. Pogrzeb odbył się 28 marca w Jabłonowie Pomorskim z udziałem przybyłych biskupów chełmińskich: Stanisława Okoniewskiego i Konstantyna Dominika oraz licznym udziale duchowieństwa i wiernych^[16]. Podczas okolicznościowej mowy pożegnalnej bp Okoniewski powiedział wówczas m.in^[16]:

Srebrzystą, cynkową trumnę z okienkiem ponad twarzą z ciałem zmarłej złożono tymczasowo w wymurowanym grobowcu ziemnym obok wejścia do kościoła. Miejsce to jest dziś zaznaczone tablicą pamiątkową^[16]. W „Kurjerze Warszawskim” napisano o niej 27 kwietnia 1935 m.in.^[17]:

Ekshumacja z grobowca odbyła się 31 sierpnia 1935^[15] z przeniesieniem do specjalnego sarkofagu z białego piaskowca (wykonanego przez rzeźbiarza Jana Kamińskiego z Wąbrzeźna) znajdującym się pod kaplicą domu generalnego w Jabłonowie Pomorskim, a w dniach 28–30 kwietnia 1978 dokonano rekognicji jej zwłok^[18][19].

Publikacje

• Maria Karłowska (przygot. do wyd. Joachim Roman Bar, Aleksandra Narzymska): Wybór pism Marii Karłowskiej. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1981, seria: Polskie Teksty Ascetyczne, t. 1. OCLC 830206583.
• Maria Karłowska (oprac. Waldemar Rozynkowski, Gaudiosa Dobrska): Perły dla dzieweczki. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2008. ISBN 978-83-7380-580-4. OCLC 297528955.
• Bł. Maria Karłowska (oprac. Waldemar Rozynkowski, s. Gaudiosa Dobrska CSDP): Rekolekcje. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2009. ISBN 978-83-7380-701-3. OCLC 750536794.
• Bł. Maria Karłowska (oprac. Waldemar Rozynkowski, s. Gaudiosa Dobrska CSDP): Duch Pasterek. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2010. ISBN 978-83-7380-870-6. OCLC 750714629.
• Bł. Maria Karłowska (oprac. Waldemar Rozynkowski, s. Gaudiosa Dobrska CSDP): Św. Marii Magdaleny miłość i pokuta. Notatki z rekolekcji. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2012. ISBN 978-83-7823-031-1. OCLC 805072521.
• Maria Karłowska (opracowanie i wybór tekstów Sylwia Prokopowicz): Gdzie wiara tam miłość. Myśli duchowe błogosławionej Marii Karłowskiej. Jabłonowo Pomorskie: Wydawnictwo Bernardinum, 2014. ISBN 978-83-7823-372-5. OCLC 1042538179.
• Maria Karłowska (opracowanie Waldemar Rozynkowski, Gaudiosa Dobrska CSDP, recenzent Stanisław Suwiński): Rekolekcje roczne. Zakonnica Pasterka w samotności. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2015. ISBN 978-83-7823-643-6. OCLC 924978257.

Tablica przodków

Tablica rodowodowa[20][1]
Prapradziadkowie	Jakub Karłowski h. Prawdzic (~1720–?) Modesta Pretwicz (~1730–?)	Franciszek Łęski h. Dołęga (~1690–15.12.1780) Anna Działyńska h. Ogończyk (~1700–17.08.1781)	Ignacy Wiesiołowski (~1710–?) Weronika Rydzyńska h. Wierzbna (~1730–?)	Andrzej Bielicki (~1720–?) Zofia Święcicka h. Jastrzębiec (1707–21.03.1777)	Jan Dembiński h. Rawicz (?–?) ?	Ignacy Dąbrowski h. Ogończyk (~1710–1759) Petronela Łakińska h. Pelikan (~1720–1771)	Prokop Lipski h. Grabie (~1699–22.03.1758) Teresa Teofila Dąbska h. Godziemba (~1710–19.02.1759)	Franciszek Chmielewski (~1720–?) Klara Ulatowska (~1730–?)
Pradziadkowie	Stefan Karłowski z Dobieszewa h. Prawdzic (~1760–1810) Marcjanna Łęska h. Dołęga (~1740–1835)		Ksawery Wiesiołowski (~1740–?) Józefa Elżbieta Teresa Bielicka (28.06.1752–26.04.1795)		Wojciech Dembiński h. Rawicz (~1750–1800) Anna Ewa Dąbrowska h. Ogończyk (~1750–?)		Chryzostom Jan Chryzost Lipski h. Grabie (28.01.1750–1.10.1808) Beata Beatrycze Chmielewska (~1750–?)
Dziadkowie	Łukasz Florentyn Karłowski z Dobieszewa h. Prawdzic (30.06.1778–1822) Marianna Justyna Barbara Agata Wiesiołowska (10.07.1783–?)				Teodor Dembiński h. Rawicz (1.11.1778–14.08.1866) Teresa Antonina Beatrycze Lipska h. Grabie (10.05.1789–29.01.1869)
Rodzice	Mateusz Karłowski h. Prawdzic (17.03.1821–7.09.1882) Eugenia Dembińska h. Rawicz (1825–2.08.1882)
Błogosławiona Maria Leonarda Rozalia Karłowska CSDP (4.09.1865–24.03.1935)

Proces beatyfikacji

W 1953 z inicjatywy biskupa chełmińskiego Kazimierza Józefa Kowalskiego zebrano zaprzysiężone zeznania świadków o Marii Karłowskiej, celem wyniesienia jej na ołtarze^[21], po których 17 marca 1965 w Pelplinie rozpoczął się proces jej beatyfikacji^[6]. Odtąd przysługiwał jej tytuł Służebnicy Bożej. Postulatorem procesu został o. Michał Machejek OCD, a wicepostulatorem ks. dr Hipolit Olech Górski^[21]. W latach 1967–1971 odbył się proces rogatoryjny w Poznaniu^[4]. Proces informacyjny na szczeblu diecezjalnym został zakończony 14 października 1983 przez bp. Mariana Przykuckiego, po czym akta zostały przesłane do Stolicy Apostolskiej^[4].

27 marca 1987 Stolica Apostolska wydała dekret o ważności postępowania diecezjalnego^[22], po czym złożono w 1991 tzw. positio, wymagane w dalszej procedurze beatyfikacyjnej^[22]. Po odbytej 20 grudnia 1994 sesji konsultorów teologicznych oraz 25 kwietnia 1995 sesji kardynałów i biskupów Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, papież św. Jan Paweł II, 11 lipca 1995 zezwolił na promulgowanie dekretu o heroiczności jej życia i cnót^[22]. Odtąd przysługiwał jej tytuł Czcigodnej Służebnicy Bożej.

Do beatyfikacji potrzebny był cud za jej wstawiennictwem. Po jego zgłoszeniu oraz postępowaniu diecezjalnemu^[b], Stolica Apostolska 6 października 1995 wydała dekret o ważności postępowania diecezjalnego w tej sprawie^[22]. Następnie po przeprowadzonym postępowaniu 27 czerwca 1996 w komisji lekarskiej i sesji konsultorów teologicznych 6 grudnia 1996, odbyła się 25 lutego 1997 sesja kardynałów i biskupów Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, która zaakceptowała dokumentację procesu^[22]. 8 kwietnia 1997 Stolica Apostolska wydała dekret o zakończeniu postępowania w sprawie cudu, wyrażający zgodę na jej beatyfikację^[22].

Uroczysta beatyfikacja nastąpiła podczas jednego z etapów pielgrzymki św. Jana Pawła II do Polski, 6 czerwca 1997 wraz z jednoczesną beatyfikacją Czcigodnej Służebnicy Bożej Bernardyny Marii Jabłońskiej CSAPI, która odbyła się pod Krokwią w Zakopanem. W homilii podczas mszy świętej Jan Paweł II powiedział wtedy m.in.^[23]:

Odznaczenia

Polskie władze naczelne decyzją prezydenta Polski Ignacego Mościckiego odznaczyły ją wydanym stosownym zarządzeniem z 25 maja 1928 za zasługi na polu pracy społecznej Złotym Krzyżem Zasługi^[24][15].

Upamiętnienie

Tablica pamiątkowa poświęcona bł. Marii Karłowskiej w Poznaniu

15 czerwca 1997 w domu generalnym Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej bp Andrzej Suski poświęcił odnowioną kaplicę i nadał jej tytuł Diecezjalnego Sanktuarium Błogosławionej Marii Karłowskiej^[25]. Relikwie Matki Marii Karłowskiej są złożone w specjalnym relikwiarzu, otoczonym symbolicznym wianuszkiem stylizowanych figur owieczek, eksponowanym w ołtarzu głównym, w domu generalnym w Jabłonowie Pomorskim^[26]. Staraniem proboszcza parafii św. Michała Archanioła w Targowej Górce, ks. Sławomira Stronki cząstka jej relikwii została przekazana do miejscowego kościoła, obok którego znajduje się grobowiec rodziny Karłowskich^[26].

5 czerwca 2009, bł. Maria Karłowska została patronką miasta Jabłonowo Pomorskie^[27]. W Poznaniu utworzono Dom Opiekuńczo-Wychowawczy dla Dziewcząt im. bł. Marii Karłowskiej^[28]. Ponadto Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Żninie nazwano jej imieniem^[29]. Również jej imię nosi Dom Dobrego Pasterza dla samotnych matek w Żołędowie k. Bydgoszczy^[19]. Centrum organizacji charytatywnej Caritas w Toruniu nazwano jej imieniem^[30]. Szkoła podstawowa w Dobieszewie nosi również jej imię^[31]. 1 czerwca 2018 został odsłonięty i poświęcony przez bp. Wiesława Śmigla w Jabłonowie Pomorskim pomnik z brązu jej poświęcony^[32]. Warto dodać, że w jedynej miejscowości w Polsce – Żninie jedną z ulic nazwano jej imieniem^[33].

Jej wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 6 czerwca.

Zobacz też

• Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Polscy święci i błogosławieni
• Zespół klasztorny Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej w Poznaniu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Błogosławiona Maria Karłowska, zakonnica. W: Internetowa Liturgia Godzin [on-line]. brewiarz.pl.
• Marcin Maksymilian Łobozek. Błogosławona Maria Karłowska. (PDF). „Folia Historica Cracoviensia”. Nr 15/16, s. 415–426, 2010. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. ISSN 0867-8294. OCLC 922219198. 
• Jadwiga Stabińska: Służebnica Boża Maria Karłowska. W: Polscy święci. red. Joachim Roman Bar. T. 8. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1987, s. 243–277. OCLC 69594453.
• Jerzy Osypiuk: Stąd mój ród. Historie naszych rodzin. (PDF). Targowa Górka: Zespół organizacyjny projektu edukacyjno-historycznego „Stąd mój ród - historie naszych rodzin”, 2010. OCLC 803570993.
• Teresa Tylicka: Bł. Matka Maria Karłowska. W: Internetowy Serwis Informacyjny Diecezji Toruńskiej [on-line]. diecezja.torun.pl, 2002-10-25. [dostęp 2015-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-10)].

Linki zewnętrzne

• Strona Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej (pol.). pasterki.diecezja.torun.pl. [dostęp 2015-05-29].
• Życiorys Bł. Marii Karłowskiej na stronie Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej (pol.). pasterki.diecezja.torun.pl. [dostęp 2015-05-29].
• Błogosławiona Maria Karłowska (pol.). mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl. [dostęp 2015-05-29].