Maria Krzyszkowska

Maria Krzyszkowska
Ilustracja
Maria Krzyszkowska w latach 60.
Data i miejsce urodzenia

11 listopada 1925
Warszawa

Data i miejsce śmierci

28 września 2014
Legionowo

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

balet

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Krzyż Oświęcimski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Maria Krzyszkowska i Witold Gruca w balecie Czerwony płaszcz Luigiego Nono w choreografii Françoise Adret, Państwowa Opera Warszawska, 1962

Maria Krzyszkowska, I voto Wójcikowska, II voto Nowicka[1] (ur. 11 listopada 1925 w Warszawie, zm. 28 września 2014 w Legionowie) – artystka baletu, primabalerina Państwowej Opery Warszawskiej i Teatru Wielkiego w Warszawie w latach 1962–1977, a także kierownik baletu Teatru Wielkiego w latach 1970–1980 i 1985–1995.

Kariera artystyczna

Uczyła się tańca u przedwojennej baleriny Ireny Szymańskiej w jej Szkole Tańca Artystycznego i Rytmiki (1937–1939) oraz u Leona Wójcikowskiego (1940–1944) w Prywatnej Szkole Baletu Zofii Pflanz-Dróbeckiej. Pierwsze ślady jej występów tanecznych odnajdujemy już na afiszach poranków artystycznych w okupowanej Warszawie. Promowana przez Leona Wójcikowskiego, w latach 1942–1944 tańczyła okazjonalnie w Café-Varieté-Restauracja „Janusz”[2][3] przy ulicy Tłomackie 13 oraz w Varieté „Maxim”[4][5] w wieżowcu Prudentialu przy ówczesnym Placu Napoleona 9, a także Teatrze Rozmaitości Jar[6] przy ulicy Senatorskiej 29[7].

  • 1942–1944: występy estradowe w warszawskich kawiarniach
  • 1946–1947: występy estradowe w duecie z Leonem Wójcikowskim[8]
  • 1947–1950: solistka muzycznego Teatru Nowego w Warszawie
  • 1950–1953: primabalerina Opery Poznańskiej
  • 1953–1961: solistka baletu Państwowej Opery Warszawskiej
  • 1962–1965: primabalerina Państwowej Opery Warszawskiej
  • 1965–1977: primabalerina Teatru Wielkiego w Warszawie
  • 1970–1980: kierownik baletu Teatru Wielkiego w Warszawie
  • 1985–1995: kierownik baletu Teatru Wielkiego w Warszawie
  • 1995–1998: kierownik baletu Teatru Muzycznego „Roma”

Odznaczenia i nagrody

Była najczęściej odznaczaną artystką polskiego baletu w okresie Polski Ludowej; otrzymała kolejno[1]:

Życie prywatne

W latach 1950–1960 była żoną tancerza, choreografa i pedagoga Leona Wójcikowskiego (1899–1975). Po rozwodzie z nim, w 1961 roku związała się ze śpiewakiem-barytonem Zbigniewem Nowickim (1930–1990), wieloletnim sekretarzem teatralnej organizacji PZPR najpierw w Państwowej Operze Warszawskiej, a potem w Teatrze Wielkim, którego poślubiła niedługo przed jego śmiercią[1].

Po 1998 roku wycofała się z aktywności zawodowej i resztę życia spędziła samotnie w swoim warszawskim mieszkaniu przy Rynku Starego Miasta, przy Kamiennych Schodkach, przydzielonym jeszcze w 1952 roku jej pierwszemu mężowi Leonowi Wójcikowskiemu przez ówczesnego ministra kultury i sztuki[9]. W ostatnich latach życia podupadła na zdrowiu i unikała kontaktów publicznych. W 2014 roku musiała poddać się poważnemu leczeniu szpitalnemu, po którym na czas rekonwalescencji znalazła się w Domu Opieki w Legionowie pod Warszawą, gdzie zmarła 28 września[10]. Została pochowana 3 października 2014 roku w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[11].

Przypisy

  1. a b c Joanna Sibilska-Siudym, Maria Krzyszkowska [w:] http://archiwum.teatrwielki.pl/baza/-/o/maria-krzyszkowska/169259/20181
  2. Polona, polona.pl [dostęp 2018-12-12].
  3. Polona, polona.pl [dostęp 2018-12-12].
  4. Polona, polona.pl [dostęp 2018-12-12].
  5. Polona, polona.pl [dostęp 2018-12-12].
  6. Polona, polona.pl [dostęp 2018-12-12].
  7. Instytut Teatralny, TEATRY W GALERII LUXENBURGA | Spacerownik Teatralny, spacerownikteatralny.pl [dostęp 2018-12-12].
  8. Polona, polona.pl [dostęp 2018-12-12].
  9. Irena Turska, Przetańczone życie. Rzecz o Leonie Wójcikowskim, Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Kraków, 2006, s. 156, ISBN 83-224-0863-3
  10. Maria Krzyszkowska, cała Polska, 01.10.2014 - pozostałe, nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  11. Maria Krzyszkowska-Nowicka, Warszawa, 01.10.2014 - nekrolog, nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).

Bibliografia

  • Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 6, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1965, s. 243.
  • Paweł Chynowski, Maria Krzyszkowska. Szkic do portretu [w:] „Taniec”, Polski Teatr Tańca - Balet Poznański, Poznań, 1982, s. 43-54.
  • Irena Turska, Almanach baletu polskiego, 1945-1974, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1983, s.167, ISBN 83-224-0220-1
  • Paweł Chynowski, Krzyszkowska Maria [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, t. 5, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1997, s. 222, ISBN 83-224-3303-4 t. 5
  • Jan Stanisław Witkiewicz, Życie dla tańca – rozmowy z Marią Krzyszkowską, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1998, ISBN|83-207-1597-0
  • Irena Turska, Przetańczone życie. Rzecz o Leonie Wójcikowskim, Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Kraków, 2006, ISBN 83-224-0863-3
  • Paweł Chynowski, Historia Polskiego Baletu Narodowego, [w:] http://teatrwielki.pl/teatr/polski-balet-narodowy/historia-pbn/
  • Jan Stanisław Witkiewicz, Maria Krzyszkowska. Taniec był moim życiem, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2015, ISBN 978-83-244-0399-8, OCLC 922194948.
  • Joanna Sibilska-Siudym, Maria Krzyszkowska [w:] http://archiwum.teatrwielki.pl/baza/-/o/maria-krzyszkowska/169259/20181
  • Małgorzata Komorowska, Ludzie teatru na scenie i na zapleczu, Warszawa: Teatr Wielki - Opera Narodowa, 2015, s. 131-135, ISBN 978-83-65161-37-6, OCLC 956578587.
  • Joanna Brych, Ostatnia primabalerina [w:] „Polityka”, 2017 nr 15, s. 92-94.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Order Sztandaru Pracy 1 klasy BAR.svg
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
POL Medal 30-lecia Polski Ludowej BAR.svg
Baretka: Medal 30-lecia Polski Ludowej
POL Medal 40-lecia Polski Ludowej BAR.svg
Baretka: Medal 40-lecia Polski Ludowej
POL Krzyż Oświęcimski BAR.svg
Baretka: Krzyż Oświęcimski
Maria Krzyszkowska Witold Gruca Polish dancers.jpg
Krzyszkowska i Gruca w balecie Luigi Nono "Czerwony płaszcz"
Maria Krzyszkowska w latach 60.jpg
Maria Krzyszkowska, primabalerina