Maria Kuncewiczowa

Maria Kuncewiczowa

Imię i nazwisko	Maria Kuncewicz (z domu Szczepańska)
Data i miejsce urodzenia	30 października 1895 Samara
Data i miejsce śmierci	15 lipca 1989 Kazimierz Dolny
Narodowość	polska
Język	polski
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski
Dziedzina sztuki	powieść, opowiadanie, autobiografia, antologie
Epoka	dwudziestolecie międzywojenne, współczesność
Muzeum artysty	Dom Marii i Jerzego Kuncewiczów w Kazimierzu Dolnym
Ważne dzieła
Cudzoziemka, Dwa księżyce
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka

Maria Kuncewiczowa z domu Szczepańska (ur. 18 października^?/ 30 października 1895^[1] w Samarze, zm. 15 lipca 1989 w Kazimierzu Dolnym^[2][3]) – polska pisarka, tłumaczka, wykładowczyni na University of Chicago, wiceprezes PEN-Clubu w latach 1940–1946.

Życiorys

Była córką Adeliny z Dziubińskich i Józefa Szczepańskiego, dyrektora Gimnazjum Polskiego w Płocku. Jej starszym bratem był dyplomata Aleksander Szczepański. Od 1906 roku Maria uczyła się przez 6 lat na pensji pani Aspis^[4]. W 1913 roku wyjechała wraz z matką do Francji, gdzie w Nancy przez rok studiowała literaturę francuską. Po powrocie do Polski studiowała filologię polską na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 1917 roku przeprowadziła się do Warszawy, gdzie kontynuowała studia i została tłumaczką w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Publikowała m.in. na łamach tygodników Bluszcz, Kobieta Współczesna, Wiadomości Literackie.

Debiutowała w 1918 opowiadaniem Bursztyny (Pro Arte et Studio nr 13). Pierwszą książkę opublikowała w 1926 roku – był to popularny szkic historyczny dla młodzieży poświęcony cesarzowej Cixi Tseu-Hi, władczyni bokserów. W 1921 roku wzięła ślub z Jerzym Kuncewiczem, a rok później urodziła syna Witolda, którego narodziny zainspirowały ją do napisania książki Przymierze z dzieckiem, wydanej w 1927 roku i przedstawiającej nowe, przekorne spojrzenie na macierzyństwo i kobietę. W następnych latach pisała powieści, opowiadania i felietony. W 1924 dołączyła do PEN-Clubu, w którego kongresach uczestniczyła w Pradze i Paryżu.

W latach 1927–1939 mieszkała wraz z rodziną w Kazimierzu Dolnym. W tym czasie, w 1931 roku, zmarła jej matka (będąca inspiracją postaci Róży Żabczyńskiej z powieści Cudzoziemka), co bardzo mocno wstrząsnęło Kuncewiczową^[4]. Niedługo po tym, w maju tego roku, zachorował i zmarł ojciec Marii, a sześć lat później – jej brat. W 1933 roku wydany został zbiór opowiadań Dwa księżyce, których akcja rozgrywa się w bliskim dla Marii Kazimierzu Dolnym.

Po wybuchu wojny w 1939 r. opuściła Polskę, co stanowiło początek jej długiej emigracji. Mieszkała we Francji do 1940 roku, po czym przedostała się do Anglii, gdzie zaczęła pracować jako zastępcza prezes w nowo utworzonym oddziale PEN-Clubu^[4]. W roku 1955^[5] wyjechała do USA, gdzie wykładała literaturę polską na University of Chicago^[5][3].

Od 1962 znów zamieszkała w Kazimierzu nad Wisłą^[3], zaś w latach 1970–1984 miesiące zimowe spędzała we Włoszech.

Maria Kuncewiczowa zmarła w Kazimierzu Dolnym^[3] i została pochowana na tamtejszym Cmentarzu parafialnym św. Jana^[6].

Jest laureatką licznych nagród. W 1966 roku przyznano jej nagrodę literacką im. Włodzimierza Pietrzaka^[4]. W maju 1989 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie przyznał jej tytuł doktora honoris causa^[7]. Jej najbardziej znane dzieło to powieść Cudzoziemka, uważana za jedną z najwybitniejszych powieści psychologicznych dwudziestolecia międzywojennego. Kuncewiczowa opracowała też anglojęzyczny przewodnik po literaturze polskiej The Modern Polish Prose (1945) oraz antologię polskiej literatury współczesnej w języku angielskim The Modern Polish Mind (1962). Dom w Kazimierzu Dolnym, który zamieszkiwała Maria Kuncewiczowa, zwany Kuncewiczówką, stanowi od 2005 oddział Muzeum Nadwiślańskiego.

Publikacje

• Przymierze z dzieckiem, Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, Warszawa 1927 (opowiadania: Prawa i lewa ręka, Polska na fiszmarku, Tamto spojrzenie; wznowienie Prószyński i S-ka 1999).
• Twarz mężczyzny, Wydawnictwo J. Mortkowicza, Warszawa 1928 (mikropowieść).
• Miłość panieńska. Sztuka w 4 aktach, wydawnictwo Rój, Warszawa 1932.
• Dwa księżyce, Rój, Warszawa 1933.
• Dyliżans warszawski, Rój, Warszawa 1935 (felietony),
• Cudzoziemka, Rój, Warszawa 1936.
• Dni powszednie państwa Kowalskich, Rój, Warszawa 1938 (pierwsza polska powieść radiowa).
• Kowalscy się odnaleźli, Rój, Warszawa 1938.
• Serce kraju, Rój, Warszawa 1939 (opowiadania).
• Przyjaciele ludzkości, Rój, Warszawa 1939 (opowiadania dla młodzieży).
• Zagranica, Rój, Warszawa 1939.
• W domu i w Polsce, Rój, Warszawa 1939 (opowiadania).
• Miasto Heroda. Notatki Palestyńskie, Rój, Warszawa 1939 (zapiski z podróży do Palestyny).
• Serce kraju, Rój, Warszawa 1939 (opowiadania dla młodzieży).
• Klucze, „Nowa Polska”, Londyn 1943 (dziennik).
• Zmowa nieobecnych, Wydawnictwo Światowego Związku Polaków z Zagranicy, Londyn 1946.
• Leśnik, „Kultura”, Paryż 1952.
• Odkrycie Patusanu, PAX, Warszawa 1958 (szkice i reportaże)
• Gaj oliwny, PAX, Warszawa 1961.
• Don Kichote i niańki, 1965 (szkice z podróży).
• Tristan 1946, Czytelnik, Warszawa 1967.
• Fantomy, PAX, Warszawa 1972 (proza autobiograficzna).
• Natura, „Pax”, Warszawa 1975.
• Fantasia alla polacca, Czytelnik, Warszawa 1979 (studia o Stanisławie Przybyszewskim).
• Przeźrocza. Notatki włoskie, PAX, Warszawa 1985.
• Nowele i bruliony prozatorskie, Czytelnik, Warszawa 1985 (z posłowiem Heleny Zaworskiej).
• Listy do Jerzego, 1988

Odznaczenia

• Medal Niepodległości (13 kwietnia 1931)^[8][9]
• Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)^[10]
• Nagroda państwowa I stopnia (1974)^[11]

Ekranizacje

• Cudzoziemka, reż. Ryszard Ber, 1986.
• Dwa księżyce, reż. Andrzej Barański, 1993.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kalendarium życia i twórczości