Maria Mirecka-Loryś

Maria Mirecka-Loryś
Marta
Ilustracja
Maria Mirecka-Loryś (2016)
major major
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1916
Ulanów

Data i miejsce śmierci

29 maja 2022[1]
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1939–1946

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa
Narodowa Organizacja Wojskowa

Jednostki

2 Korpus Polski

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
partyzantka antykomunistyczna

Późniejsza praca

prawnik, dziennikarka

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Partyzancki Krzyż Armii Krajowej Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Medal „Pro Patria” Medal „Pro Bono Poloniae” Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Maria Mirecka-Loryś w Senacie (2007)
Maria Mirecka-Loryś podczas Pielgrzymki Środowiska Narodowego w 2017 roku

Maria Eleonora Mirecka-Loryś, ps. Marta (ur. 7 lutego 1916 w Ulanowie, zm. 29 maja 2022 w Warszawie) – działaczka Związku Akademickiego „Młodzież Wszechpolska” oraz podziemia narodowego w latach 1939–1945, członkini Narodowej Organizacji Wojskowej, Komendantka Główna Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet, członkini ZG Związku Polek w Ameryce oraz dyrektor Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej.

Życiorys

Jest siódmym z ośmiorga dzieci Dominika Mireckiego i Pauliny ze Ścisłowskich[2], siostrą m.in. Adama, Bronisława, Kazimierza, Leona. Z rodzicami i siedmiorgiem rodzeństwa do piątego roku życia mieszkała w Ulanowie. W 1921 rodzina przeniosła się do Racławic koło Niska. Tam w 1937 ukończyła gimnazjum i podjęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wstąpiła do Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska.

Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Wiosną 1940 została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całego NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Równolegle była kierownikiem sekcji kobiecej w Zarządzie Okręgu Rzeszowskiego SN i kurierką Komendy Głównej NOW. Po scaleniu NOW z AK awansowana na stopień kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Wiosną 1945 roku została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.

W 1943 uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów na Jasnej Górze, które w maju 1936 podczas pielgrzymki złożyła polska młodzież akademicka. W 36-osobowej grupie młodzieży Maria Mirecka reprezentowała Lwów, a obecny tam Karol WojtyłaKraków.

Po zakończeniu wojny wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. 1 sierpnia 1945 została aresztowana w Nisku. Na wolność wyszła 1 września tego samego roku na mocy amnestii. Zagrożona ponownym aresztowaniem, w grudniu 1945 opuściła Polskę i z grupą kilkunastu działaczy narodowych dotarła do obozu 2 Korpusu gen. Władysława Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego męża, oficera rezerwy, Henryka Lorysia, z którym w październiku 1946 wyemigrowała do Wielkiej Brytanii.

W styczniu 1952 z rodziną wyjechała do USA, najpierw do Toledo w stanie Ohio, a w 1954 do Chicago. Tam zaangażowała się w pracę w organizacjach polonijnych. Działała m.in. w Stronnictwie Narodowym, była członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Przez 32 lata była redaktorem „Głosu Polek”, organu Związku Polek w Ameryce. Od lat 70. zaangażowana była w pomoc dla Polaków na dawnych Kresach. W grudniu 1999 została wiceprzewodniczącą Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego. Współpracowała z polonijnym radiem w Chicago, dla którego nagrywała cotygodniowe felietony z cyklu „Otwarty mikrofon”.

Była autorką 2. tomu „Historii Związku Polek w Ameryce” [od 1938 do 1958 roku] i książki „Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni”[3]. W 2014 został zrealizowany film dokumentalny o Marii Mireckiej-Loryś pt. „Szkic do życiorysu” w reż. Ewy Szakalickiej. W 2016 IPN wydał jej książkę „Przede wszystkim Polska. Zapiski amerykańskie z lat 1952–2010”. W 2017 została laureatką nagrody honorowej „Świadek Historii” przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej[4].

6 kwietnia 2019 pojawiła się jako gość honorowy na konwencji wyborczej Konfederacji Korwin Braun Liroy Narodowcy przed wyborami do Parlamentu Europejskiego[5]. W grudniu tego samego roku gościła również na zjeździe Młodzieży Wszechpolskiej z okazji 30-lecia reaktywacji tej organizacji[6].

Była matką dwojga dzieci: Jana i Ewy.

Zmarła 29 maja 2022 w wieku 106 lat[7][8]. Jej pogrzeb odbył się 17 sierpnia 2022 i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[9].

Publikacje

Odznaczenia i nagrody

Została uhonorowana wieloma wysokimi odznaczeniami, są wśród nich:

Przypisy

  1. [1]
  2. Narodowe Siły Zbrojne, Maria Mirecka-Loryś. [dostęp 2012-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
  3. Maria Mirecka-Loryś „Odszukane w pamięci”. [dostęp 2012-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-12)].
  4. VI edycja Nagrody Honorowej „Świadek Historii” – Rzeszów, 23 października 2017. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
  5. PILNE! Braun, Liroy, Korwin, Narodowcy! MEGA KONWENCJA KONFEDERACJI PROPOLSKIEJ! LIVE!. wRealu24.pl 2019-04-06. [dostęp 2019-04-07].
  6. 30-lecie reaktywacji Młodzieży Wszechpolskiej, mysl-polska.pl [dostęp 2019-12-18].
  7. Zmarła mjr Maria Mirecka-Loryś ps. „Marta”. Miała 106 lat. radio.lublin.pl. [dostęp 2022-05-29]. (pol.).
  8. W wieku 106 lat zmarła Maria Mirecka–Loryś, weteranka wojenna i działaczka polonijna. polskatimes.pl. [dostęp 2022-05-29]. (pol.).
  9. Pogrzeb śp. mjr Marii Mireckiej-Loryś. Działaczka podziemia narodowego spoczęła na Starych Powązkach w Warszawie. warszawa.naszemiasto.pl. [dostęp 2022-08-17].
  10. M.P. z 2006 r. nr 43, poz. 460
  11. Wydarzenia. senat.gov.pl, 2007. [dostęp 2018-03-22].
  12. Maria Mirecka-Loryś odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl. [dostęp 2016-02-12].
  13. 102. urodziny Marii Mireckiej-Loryś. nsz.com.pl, luty 2018. [dostęp 2018-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lutego 2018)].
  14. Odznaczeni w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. prezydent.pl, 2020-03-01. [dostęp 2020-03-01].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1941) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1941).
POL Krzyż Partyzancki BAR.svg
Baretka: Krzyż Partyzancki
POL Krzyż Armii Krajowej BAR.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
POL Medal Pro Bono Poloniae BAR.svg
Baretka: Medal "Pro Bono Poloniae".
Maria Mirecka-Loryś Sejm 2016.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Maria Mirecka-Loryś w Sejmie
Maria Mirecka Loryś podczas Pielgrzymki Środowiska Narodowego.jpg
Autor: Adamosy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Maria Mirecka-Loryś pozdrawiająca Młodzież Wszechpolską podczas Apelu na Błoniach Jasnej Góry w 2017 roku. Obok stoi prezes Ruchu Narodowego Robert Winnicki oraz prezes Młodzieży Wszechpolskiej Bartosz Berk.
Maria Mirecka-Loryś Kancelaria Senatu.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Maria Mirecka-Loryś podczas XV Światowego Forum Mediów Polonijnych w Senacie RP
POL Medal Pro Patria BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Baretka Medalu "Pro Patria"
POL Medal Stulecia Odzyskanej Niepodl BAR.svg
Baretka: Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości.