Maria Palester

Maria Palester
z domu Szulisławska
Data i miejsce urodzenia

8 sierpnia 1897
Lwów

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1991
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Zawód, zajęcie

romanistka

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Rodzice

Adam i Zofia z d. Hebanowska

Małżeństwo

Henryk Palester

Dzieci

Krzysztof, Małgorzata

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Grób Marii Palester na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Maria Palester z domu Szulisławska (ur. 8 sierpnia 1897 we Lwowie, zm. 21 stycznia 1991 w Warszawie[1]) – polska romanistka, działaczka społeczna, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.

Życiorys

Absolwentka Gimnazjum sióstr Nazaretanek we Lwowie[2]. Ukończyła romanistykę na Uniwersytecie Lwowskim[3]. Podczas studiów, w 1918, zaciągnęła się do Orląt Lwowskich, biorąc udział w wojnie z bolszewikami jako sanitariuszka. W tym czasie poznała swojego przyszłego męża, lekarza epidemiologa ochrzczonego w młodości Żyda, Henryka Palestra. Maria wzięła ślub w 1923 r., nie ukończywszy studiów. Przed wybuchem wojny przeniosła się z mężem i synem Krzysztofem do Warszawy. W 1929 przyszła na świat córka Małgorzata, późniejsza profesor medycyny. Rodzina zajęła lokal przy ul. Łowickiej 53 m. 12, w domu zamieszkanym przez zamożną inteligencję[1].

Ze względu na pochodzenie żydowskie, po wkroczeniu Niemców do stolicy jej mąż Henryk Palester musiał zrezygnować z pracy w Ministerstwie Zdrowia. Stąd w czasie okupacji niemieckiej Maria zatrudniła się w Wydziale Opieki i Zdrowia Zarządu Miejskiego w Warszawie. W swoim mieszkaniu w różnym czasie udzielała schronienia 12 Żydom uciekającym z getta oraz załatwiała im tzw. aryjskie papiery[4]. Oprócz tego współpracowała z poznaną w pracy Ireną Sendlerową w ratowaniu żydowskich dzieci i dorosłych[5]. Kobiety działały w ramach funkcjonującej w ich miejscu pracy Konspiracyjnej komórki Pomocy Żydom "Żegota". W tym zakresie, niezależnie od pomocy niesionej prywatnie, Maria pomagała ratować dzieci i dorosłych z getta wyrabiając dla nich fałszywe dokumenty, szukając schronienia, dostarczając żywność, lekarstwa i pieniądza, a także pomagając w przemieszczaniu się po Warszawie[1]. Po aresztowaniu Sendlerowej przez Gestapo w październiku 1943, dzięki kontaktom Marii Palester, „Żegocie” udało wykupić się ją z rąk Niemców[6]. W czasie powstania warszawskiego była sanitariuszką[2]. Zorganizowany przez nią wraz z mężem Henrykiem we wrześniu 1944 schron dla rozbitków przy ul. Fałata 4 został wykryty, a wszystkie przebywający w nim osoby przepędzone w stronę Dworca Zachodniego. Dzięki przekupieniu strażników grupa została skierowana na Okęcie zamiast do obozu przejściowego w Pruszkowie. Do wyzwolenia grupa razem z Marią była ulokowana w barakach wcześniej zajmowanych przez więzionych Żydów oraz jeńców radzieckich. Później punkt sanitarny został przeniesiony i przemianowany na Szpital Czerwonego Krzyża nr 2, a następnie na Zakład dla Dzieci i Chronicznie Chorych. Z czasem placówka stała się podległa Zarządowi m. st.Warszawy i została przemianowana na Dom Dziecka Warszawy[1]. Palester była kierowniczką placówki do 1963[7].

W maju 1980 Instytut Jad Waszem nadał Marii Palester tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata na wniosek Marii Pogonowskiej[8].

Pochowana na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera K-6a-51)[9]. Henryk Koiszewski był żonaty i miał dwoje dzieci[10].

Upamiętnienie

  • Tablica pamiątkowa odsłonięta w czerwcu na budynku Domu Dziecka nr 3 im. Dziecka Warszawy przy ul. Dalibora 1 w Warszawie[11].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Jadwiga Rytlowa: Palester Maria. [w:] Polscy Sprawiedliwi [on-line]. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2020-03-05].
  2. ↑ a b Powstańcze Biogramy - Maria Palester, www.1944.pl [dostęp 2019-08-21] (ang.).
  3. ↑ Halina Grubowska: Ta, która ratowała Żydów. Rzecz o Irenie Sendlerowej. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2014, s. 40. ISBN 978-83-61850-39-7.
  4. ↑ Anna Mieszkowska: Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2014, s. 141. ISBN 978-83-64700-12-5.
  5. ↑ Halina Grubowska: Ta, która ratowała Żydów. Rzecz o Irenie Sendlerowej. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2014, s. 35, 38, 101. ISBN 978-83-61850-39-7.
  6. ↑ Halina Grubowska: Ta, która ratowała Żydów. Rzecz o Irenie Sendlerowej. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2014, s. 65–66. ISBN 978-83-61850-39-7.
  7. ↑ Miejsca Pamięci na Woli. Część II. Warszawa: Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 2014, s. 23. ISBN 978-83-911262-4-0.
  8. ↑ Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holokaustu. Polska. Tom II. Kraków: Fundacja Instytut Studiów Strategicznych, 2009, s. 525. ISBN 978-83-87832-59-9.
  9. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  10. ↑ Stawecki 1994 ↓, s. 170.
  11. ↑ Miejsca Pamięci na Woli. Część II. Warszawa: Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 2014, s. 22. ISBN 978-83-911262-4-0.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Righteous Among the Nations medal simplified.svg
Autor: Ле Лой, Licencja: CC0
A simplified vector version of the medal awarded to Righteous Among the Nations
Maria Palester grób.jpg
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY 4.0
Grób Marii Palester na Cmentarzu wojskowym na Powązkach