Maria Peszek

Maria Peszek

Maria Peszek (2008)
Imię i nazwisko	Maria Teresa[1] Peszek
Pseudonim	Mania, Maria Awaria
Data i miejsce urodzenia	9 września 1973 Wrocław
Gatunki	rock alternatywny, indie pop, shock rock
Zawód	piosenkarka, autorka tekstów, aktorka
Wydawnictwo	Kayax, Mystic Production, Warner Music Poland
Powiązania	Wojciech Waglewski, Emade, Andrzej Smolik
Strona internetowa

Maria Teresa Peszek (ur. 9 września 1973 we Wrocławiu^[2]) – polska aktorka, piosenkarka i autorka tekstów piosenek.

Zadebiutowała w 1993 roku jako aktorka filmowa i teatralna. Występowała m.in. na scenie Teatru Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatru Studio i Teatru Narodowego w Warszawie. Ma na swoim koncie szereg kreacji filmowych, telewizyjnych i teatralnych, a także liczne role w spektaklach Teatru Telewizji.

W 2005 roku rozpoczęła karierę muzyczną, tworząc widowisko muzyczne i płytę Miasto mania. Trzy lata później nagrała album Maria Awaria. Obie płyty zostały bardzo pozytywnie przyjęte przez krytyków i publiczność, czyniąc z Peszek jedną z najpopularniejszych artystek polskiej sceny alternatywnej. W 2012 roku wydała trzeci album studyjny pt. Jezus Maria Peszek, który był kolejnym sukcesem zarówno artystycznym, jak i komercyjnym. Jej twórczość muzyczna charakteryzuje się kontrowersyjnymi tekstami i występami^[3][4].

Dzieciństwo i edukacja

Pochodzi z rodziny o tradycjach teatralnych – jej brat Błażej i ojciec Jan są aktorami. Sama jako aktorka zadebiutowała już w 1984 roku w serialu Rozalka Olaboga, gdzie wcieliła się w postać Aldzi Klos. Miała wówczas dziesięć lat. W tym samym roku pojawiła się na deskach krakowskiego Teatru Juliusza Słowackiego w spektaklu Wesele w reżyserii Mikołaja Grabowskiego.

W 1992 roku ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. W roku 1996 ukończyła krakowską Państwową Wyższą Szkołę Teatralną^[2]. Odbyła kursy śpiewu u sopranistki Elżbiety Towarnickiej, a następnie – u Elżbiety Zapendowskiej.

Kariera

1993–2004: Kariera aktorska

Jako aktorka zagrała ponownie w 1993 roku role teatralne i epizodycznie w filmie Lista Schindlera^[5]. 6 stycznia 1995 pojawiła się na scenie Teatru Juliusza Słowackiego w Krakowie w adaptacji sztuki Brunona Schulza Sanatorium pod Klepsydrą. Zagrała tam poczwórną rolę, a za scenariusz i reżyserię tego spektaklu odpowiedzialny był jej ojciec. Po zakończeniu studiów w 1996 roku wyjechała do Warszawy i zagrała w filmie Nocne graffiti Macieja Dutkiewicza. Związała się z Teatrem Studio w Warszawie. Tam wystąpiła w sztuce Don Juan Jerzego Grzegorzewskiego, z którym współpracowała także przy kolejnych spektaklach Teatru Narodowego – Noc listopadowa według Stanisława Wyspiańskiego (1997) i Ślub według Witolda Gombrowicza (1998). Kolejna sztuka, Kubuś P. z 1999 roku, nie zdobyła szczególnie dobrych opinii, lecz rola Marii Peszek została odebrana bardzo pozytywnie^[6]. W tym samym roku otrzymała nagrodę promocyjną im. Kazimierza Krzanowskiego na festiwalu Kontrapunkt za rolę w sztuce Bam^[7].

W 2000 roku na 21. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu otrzymała nagrodę publiczności. Wykonywała wówczas piosenkę „Jestem wiatrem, jestem burzą”. W tym samym roku wzięła udział w spektaklach Ogień w głowie Piotra Łazarkiewicza i Miłość na Madagaskarze Zbigniewa Brzozy. W latach 2000–2001 związana była z serialem Miasteczko. Zagrała też w filmie Wiedźmin oraz w jego serialowej wersji. W roku 2002 na sopockim festiwalu Dwa Teatry otrzymała nagrodę za rolę w spektaklu Ożenek w reżyserii Jerzego Stuhra^[8]. W 2002 roku wzięła udział w filmie Julia wraca do domu Agnieszki Holland i pracowała nad dubbingiem do polskiej wersji serialu anime Mistrzowie kaijudo. Pojawiła się w spektaklu Sytuacje rodzinne Piotra Łazarkiewicza i programie teatralnym Muzyka ze słowami Piotra Cieplaka. W 2003 roku zagrała w dwóch sztukach Zbigniewa Brzozy: Mewa i Bal pod Orłem. Wystąpiła także w filmie Ubu Król (reż. Piotr Szulkin). W 2004 roku zdobyła drugą już nagrodę na festiwalu Dwa Teatry, tym razem za kreację w sztuce Martwa królewna^[8].

Od 2005: Kariera muzyczna

2005–07: Miasto mania

W październiku 2005 nakładem wytwórni Kayax (której założycielką jest Kayah) ukazał się debiutancki album muzyczny Marii Peszek zatytułowany Miasto mania. Płyta została nagrana we współpracy z Wojciechem Waglewskim oraz jego synami – Fiszem i Emade. Była to zarazem ścieżka dźwiękowa multimedialnego przedstawienia pod tym samym tytułem, do którego scenariusz i większość tekstów napisała sama Maria Peszek. Artystka wyreżyserowała także to widowisko. Album osiągnął duży sukces, docierając do 6. miejsca na polskiej liście sprzedaży OLiS^[9], a wysoka sprzedaż przyniosła mu status platynowej płyty^[10].

Na początku 2006 roku płyta Miasto mania została wyróżniona Fryderykiem za „produkcję muzyczną roku”, a sama wokalistka otrzymała nagrodę w kategorii „nowa twarz fonografii”^[11]. Na Festiwalu Polskich Wideoklipów Yach Film jesienią 2006 nagrodzone zostały teledyski do dwóch pierwszych singli artystki: „Moje miasto” w kategorii „plastyczna aranżacja przestrzeni” oraz „Nie mam czasu na seks” za reżyserię i zdjęcia^[12]. W tym samym roku ukazał się kolejny singel, „Miły mój” oraz minialbum Mania siku, składający się z nagrań koncertowych i nowych utworów.

W styczniu 2007 został wydany singel i teledysk „W deszczu maleńkich żółtych kwiatów” zespołu Myslovitz, z gościnnym udziałem Marii Peszek. Artystka pojawiła się też w utworze „Hemoglobina” projektu L.U.C. & Rahim. Latem wystąpiła na koncercie TOPtrendy, zajmując siódmą lokatę w rankingu artystów, którzy w poprzednim roku sprzedali najwięcej płyt. Wykonała utwór „Piejo kury piejo” Grzegorza z Ciechowa i wiązankę kilku polskich przebojów.

2008–11: Maria Awaria

Maria Peszek podczas koncertu, 2008

19 września 2008 roku ukazała się druga płyta długogrająca Marii Peszek zatytułowana Maria Awaria. Był to album koncepcyjny, na którym artystka poruszyła temat seksu i cielesności. Płyta wzbudziła wiele kontrowersji, szczególnie wśród konserwatywnych środowisk prawicowych. Tabloid Fakt z oburzeniem skrytykował piosenkarkę za odniesienia do seksu i „drwinę z polskiego tańca ludowego” (kujawiaka)^[13]. Nasz Dziennik określił muzykę z albumu jako „obsceniczną i wulgarną”, a samą piosenkarkę potępił za „gardzenie tradycyjnymi wartościami”^[14]. Skandal wywołał też udział Peszek w programie Kuba Wojewódzki. Ze względu na przepełnione erotyką treści padające w rozmowie, telewizja TVN przesunęła godzinę emisji odcinka^[15]. Płyta Maria Awaria zebrała w większości przychylne opinie i spotkała się z sukcesem komercyjnym, docierając do pierwszego miejsca na liście sprzedaży w Polsce^[16]. W niecały tydzień od premiery album uzyskał status złotej płyty^[17] a już 17 października pokrył się platyną^[18].

W grudniu 2008 Peszek rozpoczęła prowadzenie własnej audycji radiowej Radio Maria w rozgłośni Roxy FM. Program zawierał dyskusje z gośćmi, rozmowy ze słuchaczami oraz, jak powiedziała sama artystka, „utwory dobierane emocjami, a nie konwencjami, modą, trendami”^[19]. 13 stycznia 2009 Maria Peszek została laureatką nagrody Paszport „Polityki” za album Maria Awaria w kategorii „muzyka popularna”^[20]. Była także nominowana do plebiscytu Polka Roku, organizowanego przez Gazetę Wyborczą^[21]. W kwietniu artystka zdobyła dwa Fryderyki w kategoriach „autor roku” oraz „album muzyki alternatywnej”^[22]. Latem wystąpiła na festiwalu TOPtrendy, jako druga na liście polskich wykonawców, którzy w poprzednim roku sprzedali najwięcej płyt. Zaprezentowała wówczas nowy singel, „Muchomory”. Album ostatecznie osiągnął nakład 55 tysięcy egzemplarzy^[23].

W maju 2010 aktorka wzięła udział w rozbieranej fotosesji w albumie fotograficznym Pierwsi w Polsce, który powstał w ramach kampanii antynowotworowej^[24]. Jesienią pojawiła się w reklamie banku Inteligo^[25]. W 2011 powstał film Pauza w reżyserii Dominiki Podczaskiej-Tchórzewskiej, z narracją Marii Seweryn, będący oficjalnym pożegnaniem z erą Marii Awarii. W tym samym roku Peszek nagrała piosenkę „Znajdziesz mnie znowu” do filmu Z miłości Anny Jadowskiej^[26].

2012–15: Jezus Maria Peszek

We wrześniu 2012 roku udzieliła wywiadu tygodnikowi Polityka, w którym wyznała, że przez dłuższy czas chorowała na neurastenię^[27]. Wyznanie to zostało opacznie odebrane przez polskie społeczeństwo i sprowokowało ataki w stronę piosenkarki^[28]. W październiku, nakładem Mystic Production, wydała trzeci album pt. Jezus Maria Peszek, na którym poruszyła temat zmagania się z chorobą, a także religijności, polskości, patriotyzmu czy tradycyjnych ról społecznych^[29]. Utwór „Pan nie jest moim pasterzem” był wyraźną manifestacją jej ateizmu, który zadeklarowała również na łamach „Tygodnika Powszechnego”^[30]. Premierę albumu poprzedził singel „Padam”, a następnie wydano teledysk „Ludzie psy”. Płyta spotkała się z pozytywnym odbiorem publiczności, debiutując na 1. miejscu listy sprzedaży w Polsce^[31] i utrzymując się na szczycie przez cztery tygodnie z rzędu. Nieco ponad miesiąc po premierze uzyskała certyfikat platynowej^[32]. Album zebrał także bardzo pozytywne recenzje^[33][34]. Część krytyków uznała go za najlepsze wydawnictwo w dorobku Peszek^[35][36], a przez niektórych został nawet obwołany jednym z najlepszych polskich albumów ostatnich lat^[37].

W maju 2013 Peszek została Kobietą Dekady Glamour^[38]. W czerwcu, dzięki wysokiej sprzedaży płyty Jezus Maria Peszek, po raz kolejny wystąpiła na festiwalu TOPtrendy, wykonując „Ludzie psy” oraz dwa kolejne single: „Sorry Polsko” i „Pan nie jest moim pasterzem”. W tym samym roku odrzuciła propozycję wzięcia udziału w trzeciej edycji programu The Voice of Poland na stanowisku trenera^[39], a w grudniu zakończono nadawanie jej autorskiej audycji Radio Maria^[40]. Album Jezus Maria Peszek promowała długa trasa koncertowa, w ramach której Peszek, poza Polską, występowała w Irlandii, Anglii i Czechach. W lutym 2014 wydała koncertowy album JEZUS is aLIVE, a 4 października 2015 roku zagrała ostatni koncert promujący album Jezus Maria Peszek^[41].

Od 2016: Karabin i Ave Maria

Jej kolejny album, zatytułowany Karabin, ukazał się 26 lutego 2016 nakładem wytwórni Warner Music Poland^[42]. Płytę poprzedził singel „Polska A B C i D”, który cieszył się popularnością i został jej pierwszym numerem 1 na Liście przebojów Trójki. W tym samym roku nakręcono też teledyski „Samotny tata”, z gościnnym udziałem Eryka Lubosa, oraz „Ej Maria”, sfilmowany w Kijowie. Płyta Karabin spotkała się z mieszanym odbiorem krytyków^[43][44], choć szybko uzyskała status złotej^[45]. Trasa koncertowa promująca krążek ponownie objęła występy w Polsce i za granicą. W 2017 roku wydała singel „Ophelia” promujący spektakl Hamlet w reżyserii jej brata Błażeja Peszka, wystawiany w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim. W 2019 pojawiła się gościnnie w tytułowym utworze z płyty Całkiem nowy człowiek Pata Jacoba^[46]. Na początku 2020 roku wyruszyła w trasę koncertową Sorry Polsko Super Tour.

Premiera piątej studyjnej płyty Marii Peszek, zatytułowanej Ave Maria, odbyła się 10 września 2021. Pierwszym singlem zostało nagranie „Virunga”, dedykowane polskiej społeczności LGBT, a jako następne single wydano utwór tytułowy i „J*bię to wszystko”. Tematycznie płyta poruszała m.in. takie tematy jak prawa kobiet i mniejszości seksualnych, a także molestowania seksualnego w Kościele katolickim w kolejnym singlu „Barbarka”. Płyta otrzymała głównie pozytywne recenzje i zadebiutowała na 1. miejscu listy OLiS.

Życie prywatne

Peszek jest w związku ze swoim partnerem Edwardem od 1992 roku^[47]. Jest ateistką^[48]. Peszek wyraziła poparcie dla polityka Roberta Biedronia^[49].

Dyskografia

Albumy studyjne

• Miasto mania (2005)
• Maria Awaria (2008)
• Jezus Maria Peszek (2012)
• Karabin (2016)
• Ave Maria (2021)

Aktorstwo

Role teatralne

Nagrody

• 1996: Wyróżnienie na XIV Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi^[50]
• 1999: II nagroda na XXXIX Kaliskich Spotkaniach Teatralnych za rolę Simoninii w sztuce Słowa boże^[8]
• 1999: Nagroda Towarzystwa Przyjaciół Szczecina oraz nagroda promocyjna im. Kazimierza Krzanowskiego na XXXIV Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form „Kontrapunkt” za rolę Elżbiety Bam w sztuce Bam^[8]
• 2000: Nagroda publiczności na XXI Przeglądzie Piosenki Aktorskiej za interpretację piosenki „Jestem wiatrem, jestem burzą”
• 2002: Wyróżnienie aktorskie na festiwalu Dwa Teatry za rolę Agafii Tichonownej w sztuce Ożenek
• 2004: Nagroda aktorska na festiwalu Dwa Teatry za rolę Rimmy w sztuce Martwa królewna
• 2006: Tytuł „Człowiek Roku” w plebiscycie Wdechy 2005 Gazety Co Jest Grane^[51]
• 2006: Fenomen „Przekroju”^[52]
• 2006: Fryderyk w kategorii „nowa twarz fonografii”
• 2009: Paszport „Polityki” w kategorii „muzyka popularna” za album Maria Awaria
• 2009: Fryderyk w kategorii „album muzyki alternatywnej” za album Maria Awaria
• 2009: Fryderyk w kategorii „autor roku”
• 2013: Tytuł „Kobiety Dekady” Glamour

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Maria Peszek – oficjalny kanał na YouTube
• Maria Peszek w bazie Discogs.com (ang.)