Maria Szelągowska
 marzec 1948, proces "grupy Witolda" | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 stycznia 1905 Lwów, Austro-Węgry |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 3 sierpnia 1989 Warszawa, Polska |
| Zawód, zajęcie | inżynier chemik |
| Odznaczenia | |
 | |
Maria Magdalena Antonina Szelągowska ps. „Rysia” (ur. 19 stycznia 1905 we Lwowie, zm. 3 sierpnia 1989 w Warszawie[1]) – inżynier chemik, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego, po wojnie w podziemiu niepodległościowym i antykomunistycznym.
Córka profesora historii Uniwersytetu Lwowskiego Adama Szelągowskiego. W 1931 ukończyła Politechnikę Warszawską. W czasie okupacji niemieckiej w Armii Krajowej – współpracowała z rotmistrzem Witoldem Pileckim przepisując m.in. jego tajne raporty na temat działalności w KL Auschwitz, również te zawierające kompromitujące fakty z życia obozowego Józefa Cyrankiewicza.
Wzięła udział w Powstaniu Warszawskim. Po powstaniu trafiła do obozu jenieckiego, a po jego wyzwoleniu w 1945 do Włoch, gdzie pełniła służbę w Pomocniczej Służbie Kobiet II Korpusu gen. Władysława Andersa. Tam też podjęła na nowo współpracę (tym razem antysowiecką) z Witoldem Pileckim. W grudniu 1945 roku jako Krystyna Kwiecińska powróciła do okupowanego przez Sowietów kraju. Obok pracy konspiracyjnej, prowadziła wraz z Pileckim wytwórnię wód kwiatowych.
W utworzonej przez rtm. Pileckiego siatce wywiadowczej, według materiałów bezpieki, odgrywała rolę „informatorki i kierowniczki biura studiów wywiadu Andersa”. 9 maja 1947 r. została zatrzymana przez MBP i trafiła do więzienia mokotowskiego. Po procesie pokazowym 15 marca 1948 skazana została wraz Witoldem Pileckim i Tadeuszem Płużańskim na karę śmierci. W tajnej opinii skład sędziowski zasugerował jednak możliwość zamiany kary śmierci na dożywocie „jedynie ze względu na płeć”. Bierut w przypadku Szelągowskiej skorzystał z prawa łaski i zmienił jej karę zgodnie z tą opinią. W więzieniu przebywała do amnestii w 1956. Po uwolnieniu pracowała w Urzędzie Patentowym.
Została pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie spoczywa także jej ojciec Adam (1873–1961) i siostra Aleksandra (1907–1996) (kwatera 155a-5-15)[2].
W 2018 postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy została odznaczona pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej[3].
Przypisy
- ↑ Maria Magdalena Antonina Szelągowska
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ADAM WIKTOR SZELĄGOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2018-02-27].
- ↑ Prezydent: Cierpienie Żołnierzy Niezłomnych nie poszło na marne. prezydent.pl, 2018-03-01. [dostęp 2018-03-01].
Bibliografia, linki
- Szelągowska Maria Magdalena Antonina (1905-1989) w: Polski Słownik Biograficzny. T. 47. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk i Polska Akademia Umiejętności – Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2011, s. 613–616. ISBN 978-83-88909-93-1.
- Akta IPN związane ze sprawą „grupy Witolda”
Galeria
Marian Bohusz-Szyszko, Maria Szelągowska, Witold Pilecki. Rzym, wrzesień 1945
Witold Pilecki i Maria Szelągowska na ławie oskarżonych procesu pokazowego marzec 1948
Ława oskarżonych w procesie Witolda Pileckiego (marzec 1948). Od lewej: Witold Pilecki, Maria Szelągowska, Tadeusz Płużański
Grobowiec Szelągowskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Media użyte na tej stronie
Maria Szelągowska (1905-1989) – Polish chemist, soldier of Polish Home Army (Armia Krajowa), after the WW II in anticommunist underground.
Witold Pilecki (1901-1948) Polish Army officer and intelligence agent during World War II. Photo from his show trial, made by Communist in 1948, when he was sentenced to death.
From left to the right Marian Szyszko-Bohusz, Maria Szelągowska, Witold Pilecki 1945
Witold Pilecki, Maria Szelągowska, Tadeusz Płużański, X, Makary Sieradzki in a dock. Show trail in Warsaw, March 1948.
_1.JPG)
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób prof. Adama Szelągowskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie