Maria saska

Maria
księżna wołogoska
Okresod 1536
do 1560
Dane biograficzne
DynastiaWettynowie
Data i miejsce urodzenia15 grudnia 1516
Weimar
Data i miejsce śmiercinajpewniej 7 stycznia 1583
Wołogoszcz
Miejsce spoczynkukościół św. Piotra w Wołogoszczy
OjciecJan Stały
MatkaMałgorzata
MążFilip I
DzieciJan Fryderyk
Bogusław XIII
Ernest Ludwik
Barnim X Młodszy
Kazimierz VII
Amelia
Małgorzata
Anna

Maria (ur. 15 grudnia 1516 w Weimarze, zm. najpewniej 7 stycznia 1583 w Wołogoszczy) – elektorówna saska, księżna pomorska, córka Jana z dynastii Wettinów i Małgorzaty z dynastii askańskiej, żona Filipa I z dynastii Gryfitów.

Życiorys

Maria urodziła się 15 grudnia 1516 w Weimarze. Jej ojciec Jan był władcą Saksonii, jednym z elektorów Rzeszy z dynastii Wettinów, natomiast matka Małgorzata, księżniczką anhalcką z dynastii askańskiej[1].

Filip I i Maria z dziećmi i krewnymi obojga małżonków (Gryfitami i Wettynami) na oponie Croya.

Ślub z księciem wołogoskim Filipem I był jedną ze składowych zawartego w 1535 sojuszu protestanckich władców północno-wschodnich Niemiec. Spełniając prośbę przyszłego małżonka, elektor Jan Fryderyk kazał Lucasowi Cranachowi wykonać, zwyczajowy w takiej sytuacji, konterfekt księżniczki Marii, który został wysłany na Pomorze. Uzgodnionego potem przez pomorskich i saskich negocjatorów „obejrzenia” księżniczki, na które nalegał przyszły pan młody, dokonali w Torgau wysłannicy obu książąt pomorskich (Filipa I i jego stryja Barnima IX Pobożnego) Jobst von Dewitz i Bartłomiej Swawe. Uroczystości weselne na saskim zamku w Torgau trwały przez trzy dni – od 26 do 28 lutego 1536, pierwszego dnia (w sobotę) miały miejsce właściwe uroczystości zaślubin (wymiana obrączek, sporządzenie układu dotyczącego posagu i oprawy wdowiej), drugiego (niedziela) Marcin Luter koncelebrował nabożeństwo, doszło też do pokładzin, zaś w poniedziałek odbyły się uroczystości weselne wraz z turniejem[2].

Po śmierci Filipa objęła w posiadanie zagwarantowane jej dobra wdowie: 1560-1569 okręg Barda z Nowopolem, a od 1569 obszar wysp Wolin i Uznam; jej syn Ernest Ludwik w 1574 roku wybudował jej rezydencję wdowią na obszarze dawnego klasztoru – zamek w Pudagli. Księżna zmarła na zamku w Wołogoszczy, najpewniej 7 stycznia 1583 (choć nie można wykluczyć także dwóch dni wcześniejszych), a pochowana została przy mężu w kościele parafialnym pod wezwaniem św. Piotra w Wołogoszczy 25 stycznia tegoż roku[3].

Ze związku z Filipem I pochodziło dziesięcioro znanych dzieci:

Źródła współczesne przypisywały Filipowi I i Marii saskiej również syna Filipa (II) i Zofię, jednak literatura przedmiotu podważa ich istnienie[5].

Wygląd księżnej znany jest m.in. z przedstawienia na gobelinie, tzw. oponie Croya, z 1554 oraz trzech przedstawień pomieszczonych w zaginionej księdze wizerunków księcia Filipa II (Visierungsbuch). Maria wraz z małżonkiem sportretowana została na tłoczeniu skórzanej oprawy jednej z pozycji księgozbioru ze zbiorów Bismarck-Ostenów. Nie zachowały się natomiast: portret Marii pędzla Lucasa Cranacha, wykonany jako konterfekt ślubny na zlecenie brata Jana Fryderyka, portret z 1545 pędzla Antona de Widy (przedstawienie będące pierwowzorem wizerunku z opony Croya), jak też jego późniejsza, przechowywana w Szczecinie, kopia[6].

Przypisy

  1. Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005, s. 438.
  2. Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005, s. 438-439; Roderich Schmidt, Bildnisse pommerscher Herzöge des 15. bis 17. Jahrhundert, [w:] Roderich Schmidt, Das historische Pommern. Personen – Orte – Ereignisse, Wien–Köln–Weimar 2009, s. 206, 208, 209.
  3. Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005, s. 440; Dirk Schleinert, Die Geschichte der Insel Usedom, Rostock 2017, s. 68.
  4. Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005, s. 449-458, 460-464.
  5. Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005, s. 464-465.
  6. Hellmut Hannes, Bildnisse der pommerschen Herzoginnen, [w:] Die Herzöge von Pommern. Zeugnisse der Herrschaft des Greifenhauses, red. Norbert Buske, Joachim Krüger, Ralf-Gunnar Werlich, Wien–Köln–Weimar 2012, s. 38; Roderich Schmidt, Bildnisse pommerscher Herzöge des 15. bis 17. Jahrhundert, [w:] Roderich Schmidt, Das historische Pommern. Personen – Orte – Ereignisse, Wien–Köln–Weimar 2009, s. 192, 193, przyp. 38, 206, 208, 209.

Bibliografia

  • Hellmut Hannes, Bildnisse der pommerschen Herzoginnen, [w:] Die Herzöge von Pommern. Zeugnisse der Herrschaft des Greifenhauses, red. Norbert Buske, Joachim Krüger, Ralf-Gunnar Werlich, Wien–Köln–Weimar 2012 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Pommern. Reihe V: Forschungen zur pommerschen Geschichte 45), s. 29-48.
  • Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, wyd. II, Szczecin 2005.
  • Dirk Schleinert, Die Geschichte der Insel Usedom, wyd. IV, Rostock 2017.
  • Roderich Schmidt, Bildnisse pommerscher Herzöge des 15. bis 17. Jahrhundert, [w:] Roderich Schmidt, Das historische Pommern. Personen – Orte – Ereignisse, Wien–Köln–Weimar 2009 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Pommern. Reihe V: Forschungen zur pommerschen Geschichte 41), s. 179-225.

Media użyte na tej stronie