Marian Łodyński

Marian Łodyński

Tadeusz

podpułkownik administracji
Data i miejsce urodzenia	5 lipca 1884 Cło
Data i miejsce śmierci	7 września 1972 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1948
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	12 Pułk Piechoty Centralna Biblioteka Wojskowa Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy
Stanowiska	dyrektor CBW (1919–1933)
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Marian Tadeusz Witold Łodyński ps. „Tadeusz” (ur. 5 lipca 1884 w Cle, zm. 7 września 1972 w Warszawie) – polski historyk, bibliotekarz, podpułkownik administracji Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 5 lipca 1884 w rodzinie Tadeusza i Zdzisławy ze Strzeleckich^[1]. Ukończył studia historyczne^[2] z tytułem naukowym doktora. Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. W stopniu porucznika 2 maja 1919 został mianowany dyrektorem Biblioteki Instytutu Historyczno-Wojskowego w Warszawie, 13 czerwca tego samego roku przekształconej w Centralną Bibliotekę Wojskową^[3]. Został awansowany na stopień podpułkownika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[4][5]. Jako oficer nadetatowy 12 pułku piechoty w latach 20. był szefem wydziału w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym^[6][7][8]. W 1934 jako podpułkownik administracji przeniesiony w stan spoczynku pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III^[9].

21 sierpnia 1926 przedstawił program organizacji bibliotek wojskowych^[3]. Stanowisko dyrektora CBW pełnił do 1933 roku (jego następcą został mjr Jan Niezgoda), następnie pełnił funkcję wicedyrektora Biblioteki Narodowej od roku 1935 do 1938^[2]. Jako pracownik kontraktowy został zwolniony ze stanowiska zastępcy dyrektora Biblioteki Narodowej Józefa Piłsudskiego z dniem 30 czerwca 1938^[10].

Podczas II wojny światowej został żołnierzem Armii Krajowej, działając pod pseudonimem „Tadeusz”^[3]. 29 czerwca 1943 Komendant Główny AK gen. Stefan Rowecki „Grot” powierzył mu zadanie „odbudowy Centralnej Biblioteki Wojskowej wraz ze wszystkimi bibliotekami DOK”, po czym w roku 1944 Łodyński opracował Podręcznik bibliotekarski polskiego bibliotekarza wojskowego^[3]. Pod koniec 1944 roku, po upadku powstania warszawskiego, działał w Pruszkowie w celu zabezpieczania zbiorów bibliotek warszawskich (akcją kierował Stanisław Lorentz)^[3].

Po wojnie ponownie był wicedyrektorem Biblioteki Narodowej od 1945 do 1948 roku^[2]. Od 1954 do 1968 roku był kierownikiem prac dotyczących centralnego katalogu zbiorów kartograficznych^[11] w Instytucie Geografii PAN^[2]. W 1957 roku uzyskał tytuł naukowy profesora^[2].

Publikował prace w zakresie historii bibliotek wojskowych, szkolnych i naukowych^[2]. Był jednym z autorów na łamach „Przeglądu Bibliotecznego”.

Został pochowany na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 65-3-19/20)^[12][13]. Jego żoną była Irena z domu Kamieniecka (1889–1981)^[13].

Upamiętnienie

25 czerwca 1999 podczas obchodów jubileuszu 80-lecia CBW nowa aula została nazwana imieniem płk. prof. dr. Mariana Łodyńskiego^[3].

Publikacje

Spotkanie pracowników Centralnej Biblioteki Wojskowej z Prezydentem RP Ignacym Mościckim w 1931 r. Od lewej Bronisław Hełczyński – szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP, płk Jan Głogowski (na prawo za B. Hełczyńskim) – szef Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP, ppłk Włodzimierz Ludwig – zastępca szefa Oddziału III Sztabu Głównego, dr Adam Lewak (w głębi) – kierownik Oddziału rękopisów raperswilskich CBW), dr Halina Siemieńska – Oddział Polskiego Archiwum Wojennego, por. Władysław Krotkiewski – adiutant Prezydenta Ignacego Mościckiego, ppłk dr Marian Łodyński – dyrektor CBW, Prezydent RP prof. Ignacy Mościcki, mjr Jan Niezgoda – wicedyrektor CBW

• Dokument „Dagome Iudex” a „kwestya sardyńska” w XI wieku (1911)^[14]
• Polityka Henryka Brodatego i jego syna w latach 1232–1241 (1912)^[15]
• Falsyfikaty wśród dokumentów biskupstwa Płockiego w XIII wieku : studyum historyczno-dyplomatyczne (1916)^[16]
• Uzależnienie Polski od papiestwa a kanonizacja św. Stanisława (1918)^[17]
• Organizacja bibliotek wojskowych w świetle rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych (1921)^[18]
• Les Bibliothèques militaires modernes (1926)
• Pro Memoria (1926)^[19]
• Historia wojskowa w programie szkolnym (1926)^[20]
• Polskie bibliotekarstwo wojskowe jako odrębna gałąź ogólnego bibliotekarstwa (1926)^[21]
• Nowoczesne bibliotekarstwo wojskowe (1927)^[22]
• Biblioteka Szkoły Rycerskiej 1767–94 (1930)
• Dwie biblioteki narodowe (1928)^[23]
• Podręcznik bibliotekarski dla kierowników bibliotek wojskowych (1929)^[3]
• Katalog działowy bibliotek wojskowych (1929)^[24]
• Karta z dziejów polskich bibljotek kawaleryjskich (1929)^[25]
• Wojsko a nauka i sztuka (1930)^[26]
• Instrukcja dla porządkowania druków ulotnych Polskiego Archiwum Wojennego (1930)^[27]
• Katalogowanie i inwentaryzowanie wydawnictw kartograficznych (Projekt instrukcji) (1931)^[28]
• Zagadnienie dubletów w reformie bibljotecznej Komisji Edukacji Narodowej (1934)^[29]
• Zagadnienia dubletów w reformie bibljotecznej Komisji Edukacji Narodowej (1934)^[30]
• U kolebki polskiej polityki bibliotecznej (1774–1794) (1935)
• Biblioteka Rzeczypospolitej im. Załuskich (1935)^[31]
• Z dziejów „Biblioteki Rzeczypospolitej Załuskich zwanej” (1935)^[32]
• U kolebki polskiej polityki bibljotecznej: (1774–1794) (1935)^[33]
• Projekt sprawozdania rocznego z czynności Biblioteki Narodowej Józefa Piłsudskiego w r. 1936 (1937)^[34]
• Nowe ramy organizacyjne polskich bibliotek wojskowych (1937)^[35]
• Biblioteka a państwo: (pierwsze ćwierćwiecze Deutsche Bücherei) (1939)^[36]
• Podręcznik bibliotekarski polskiego bibliotekarza wojskowego (1944)^[3]
• Hugo Kołłątaj a bibliotekarstwo polskie (1952)^[37]
• Biblioteki i polityka biblioteczna w związku z potrzebami nauki (1947)^[38]
• Zagadnienie „Biblioteki Narodowej” w Polsce i zagranicą (1948)^[39]
• Pierwszy polski projekt „Generalnej Dyrekcji Bibliotek” (1956)^[40]
• Materiały do dziejów państwowej polityki bibliotecznej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim 1807–31 (1958)^[41]
• Wpływ wytycznych Komisji Edukacji Narodowej na państwową politykę biblioteczną Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego: (1807–1831) (1961)^[42]
• Katalog atlasów i dzieł geograficznych 1482–1800 (1961)
• Katalog atlasów 1801–1919 (1965)^[43]
• Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce (1961^[44], 1965^[45], 1968^[46][47])
• Okupacyjne dzieje Biblioteki Krasińskich (1970)^[48]
• Pruszkowska akcja zabezpieczania warszawskich zbiorów bibliotecznych (1944–1945): wspomnienia uczestnika akcji (1970)^[49]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[50]
• Krzyż Walecznych trzykrotnie (przed 1923)
• Medal Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[51][1]
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)^[52]
• Krzyż Oficerski Orderu Palm Akademickich (1924^[53], udekorowany 1925^[54])

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
• Łodyński Marian Tadeusz, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-03-02] .
• Marian Łodyński. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-02].
• Marian Łodyński – publikacje w bazie BNF. bnf.fr. [dostęp 2015-03-02]. (fr.).
• Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Historia. cbw.wp.mil.pl. [dostęp 2017-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 marca 2017)].