Marian Chełmecki

Marian Stefan Chełmecki

3 zwycięstwa
major pilot
Data i miejsce urodzenia	2 sierpnia 1916 Jasło, Polska
Data i miejsce śmierci	28 marca 1988 Zabrze, Polska
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	2 pułk lotniczy 56 dywizjon myśliwski RAF 17 dywizjon myśliwski RAF dywizjon 302 dywizjon 317
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa, bitwa o Anglię, Lądowanie w Normandii
Późniejsza praca	Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Katowicach
Odznaczenia

Marian Stefan Chełmecki (ur. 2 sierpnia 1916 w Jaśle, zm. 28 marca 1988 w Zabrzu) – major pilot Wojska Polskiego

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Jaśle, jako syn kolejarza. Miał trójkę rodzeństwa: siostrę Helenę oraz braci Władysława i Stanisława. W Jaśle skończył Szkołę Powszechną im. Romualda Traugutta, a później Państwowe Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego zdając maturę w 1935 r^[1]. Jesienią tego roku po zdanym egzaminie przyjęty został do Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią, gdzie po odbyciu trzymiesięcznego kursu unitarnego przystąpił do egzaminów w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Po pomyślnym zdaniu egzaminów został do niej przyjęty i ukończył ją trzy lata później^[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z dniem 1 października 1938 i 73. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa^[3][4]. Został wcielony do 2 pułku lotniczego w Krakowie i przydzielony do 122 eskadry myśliwskiej na stanowisko pilota^[5]. Wiosną 1939 został skierowany do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie gdzie objął stanowisko instruktora wyższego pilotażu^[2]. W sierpniu przeniesiono go na lotnisko Centrum do Ułęża gdzie zastał go wybuch wojny^[6].

II wojna światowa

Z chwilą wybuchu wojny został przez komendanta lotniska mianowany dowódcą obrony przeciwlotniczej obiektu. Następnie przeniesiono go do Dęblina, gdzie dołączono go do doraźnie utworzonego dywizjonu (samoloty PZL-7) z zadaniem powietrznej obrony miasta a w szczególności znajdujących się w nim obiektów wojskowych. 17 września 1939 roku wraz z grupą lotników przekroczył granicę z Rumunią gdzie został internowany. Na początku listopada 1939 roku, zaopatrzony przez polską ambasadę w fałszywe dokumenty opuścił Rumunię i dotarł do Francji gdzie trafił do obozu przejściowego w Salon skąd przeniesiono go do Polskiej Bazy Lotniczej w Lyon-Bron^[6].

W styczniu 1940 trafił do Wielkiej Brytanii, wstąpił do RAF, gdzie otrzymał numer służbowy 76690^[7]. Został skierowany do Polskiej Bazy Lotniczej w Eastchurch gdzie przystąpił do nauki języka angielskiego i szkolenia na samolotach Hurricane. Po zakończeniu szkolenia został przydzielony do 56 dywizjonu myśliwskiego RAF z którego we wrześniu przeniesiono go do 17 dywizjonu myśliwskiego RAF^[2]. W styczniu 1941 kiedy 17 dywizjon został wycofany z walki w celu reorganizacji ppor. Chełmeckiego skierowano do 56 Jednostki Operacyjno-Treningowej RAF w której objął stanowisko instruktora pilotażu. W listopadzie 1941 otrzymał on kolejny przydział: do 308 dywizjonu myśliwskiego a w czerwcu następnego roku przeniesiono go do 302 dywizjonu w którym po awansie na porucznika został dowódcą eskadry B. W maju 1943 objął stanowisko oficera operacyjnego 131 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego^[8]. W sierpniu 1944 po awansie na kapitana został dowódcą 317 dywizjonu myśliwskiego wyposażonego w samoloty Spitfire. Służył na tym stanowisku do 16 maja 1945 roku^[9].

W czasie działań bojowych zestrzelił 3 samoloty nieprzyjaciela. Został sklasyfikowany na 90. miejscu listy Bajana^[10][11].

Po wojnie

Po zakończeniu działań wojennych w 1946 służył w jednostce lotniczej AESSU w Hamburgu, gdzie zajmował się rozprowadzaniem zdobycznych, niemieckich samolotów do innych krajów europejskich. Po demobilizacji i przeniesieniu do rezerwy w listopadzie 1948 jako major w stanie spoczynku wrócił do kraju i osiadł w Zabrzu. Szykanowany przez ówczesne władze musiał m.in. regularnie meldować się w tamtejszym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego. Miał również kłopoty z zatrudnieniem. Dopiero po interwencji zatrudniono go w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji jako specjalistę technicznego, w którym przepracował do czerwca 1979, kiedy to przeszedł na emeryturę. W 1981 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Przez ostatnie lata życia cierpiał z powodu choroby nowotworowej^[12]. Zmarł 28 marca 1988 i został pochowany w rodzinnym grobowcu na Katolickim Cmentarzu Komunalnym w Nowym Sączu^[13].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[14][15]:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 11089
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Medal Lotniczy – trzykrotnie
• 1939–1945 Star z klamrą BATTLE OF BRITAIN
• Air Crew Europe Star z klamrą
• War Medal 1939–1945

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Fryc: Piloci Podkarpacia. Jasło: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-62843-53-4. OCLC 804789872.
• Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwo Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
• „Pilot Wojenny”. 1(13)/2001, s. 114-127, 02.2001. Warszawa: ECHO. 
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Chełmecki Marian Stefan, dostęp: 2019-02-24, (pol.)
• Marian Stefan Chełmecki, dostęp: 2019-02-24, (pol.)