Marian Czerkawski

Marian Józef Czerkawski
major taborów major taborów
Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1891
Czarnokońce Wielkie

Data i miejsce śmierci

1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Formacja

Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie

Jednostki

1 pułk ułanów
I Dywizjon Taborów
1 Szwadron Taborów
Kadra 2 Dywizjonu Taborów
10 Dywizjon Taborów

Stanowiska

dowódca szwadronu taborów
komendant kadry
dowódca dywizjonu taborów

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka pamiątkowa Więźniów Ideowych

Marian Józef Czerkawski (ur. 4 sierpnia 1891 w Czarnokońcach Wielkich, pow. Husiatyń na Podolu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – major taborów Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Niepodległości, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Antoniego i Albiny z Kozłowskich. Absolwent Seminarium Nauczycielskie w Zaleszczykach[1]. Należał do Polskich Drużyn Strzeleckich i Zarzewia. Od 1914 w Legionach Polskich. Brał udział w bitwie pod Łowczówkiem, gdzie został ranny. 18 lutego 1915 przeniesiony do dywizjonu W. Beliny-Prażmowskiego 1 pułku ułanów. W bitwie pod Konarami ciężko ranny. Między lipcem a październikiem 1915 był w domu rekonwalescentów w Kamińsku[2]. Po kryzysie przysięgowym w Polskim Korpusie Posiłkowym. Po bitwie pod Rarańczą w niewoli austriackiej. W 1918 w Wojsku Polskim. Internowany przez Ukraińców, więziony do lipca 1919. W 1920 roku walczył na wojnie z bolszewikami. 27 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu rotmistrza, w wojskach taborowych, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich. Pełnił wówczas służbę w Departamencie I Broni Głównych i Wojsk Taborowych Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[3].

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 27. lokatą w korpusie oficerów taborów, a jego oddziałem macierzystym był I dywizjon taborów[4]. W 1923 roku pełnił służbę w Wydziale Taborowym Departamentu II Jazdy MSWojsk[5] na stanowisku kierownika referatu, pozostając oficerem nadetatowym I dywizjonu taborów[6]. W następnym roku był w 1 dywizjonie taborów w Warszawie[7]. Z dniem 1 października 1925 roku powierzono mu pełnienie obowiązków kwatermistrza 1 szwadronu taborów w Warszawie[8]. 26 lipca 1926 roku został zatwierdzony na stanowisku kwatermistrza[9]. W czerwcu 1927 roku został wyznaczony na stanowisko pełniącego obowiązki dowódcy 1 szwadronu taborów w Warszawie[10][11]. 1 kwietnia 1929 roku został przeniesiony na stanowisko kierownika referatu w Departamencie Intendentury MSWojsk[5]. W 1932 roku, w stopniu rotmistrza taborów, pełnił służbę w Wydziale VI Taborowym Departamentu Intendentury MSWojsk. na stanowisku referenta[12]. 28 września 1933 roku został przeniesiony do kadry 2 dywizjonu taborów w Lublinie na stanowisko komendanta kadry[13]. 27 czerwca 1935 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów taborowych[14]. W marcu 1939 był dowódcą 10 dywizjonu taborów w Radymnie[15].

W kampanii wrześniowej dowódca 10 dywizjonu taborów[16]. Wzięty do niewoli przez Sowietów w okolicach Włodzimierza Wołyńskiego i przewieziony do obozu przejściowego w Szepetówce[17]. Osadzony w obozie jużskim (stan na 18.10.1939) a następnie przeniesiony w listopadzie lub na początku grudnia 1939 do obozu w Kozielsku. W raporcie specjalnym Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD ZSRR do zastępcy komisarza ludowego Spraw Wewnętrznych komdywa Wasilija Czernyszowa z 9.11.1939 są podane patriotyczne i antysowieckie wypowiedzi w rozmowach Czerkawskiego z współjeńcami obozu jużskiego (na podstawie danych wywiadowczych) z 18.10.1939[1]. Ostatnie wiadomości od Czerkawskiego to dwa listy z zimy 1939/40 wysłane do siostry we Lwowie[17]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa LW 017/3 poz. 2, akta osobowe nr 3277[18]. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim. Krewni do 1958 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie[1].

Życie prywatne

Marian Czerkawski Mieszkał w Lublinie[1]. Był żonaty z Marią z Roszkowskich, z którą miał dwóch synów: Jerzego (ur. 1922, zm. 19 kwietnia 1985)[19] i Andrzeja (ur. 29 sierpnia 1924, zm. 24 czerwca 2003)[20]. Obaj synowie byli żołnierzami Armii Krajowej. Służyli w 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i walczyli w powstaniu warszawskim.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

  • Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
  • na tablicy Pomnika Katyńskiego w Jarosławiu[25]
  • Dąb Pamięci posadzony przez Publiczne Gimnazjum w Zbójnie. Certyfikat nr 000488/000357/WE/2008[26].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e УБИТЫ В КАТЫНИ, 2015, s. 815.
  2. ↑ Lista strat Legionu Polskiego. Od lipca do października 1915, 1915, s. 7.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 8 września 1920 roku, s. 805.
  4. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 282.
  5. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 124.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 17, 1027, 1040.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 938, 950.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 109 z 21 października 1925 roku, s. 586.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 26 lipca 1926 roku, s. 230.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 163.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 515, 522.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 284, 445.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 202.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935 roku, s. 72.
  15. ↑ Stepan Rybka, Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, 2006, s. 275, 832.
  16. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 90.
  17. ↑ a b Pro Memoria - materiały do epitafów katyńskich, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, z. 3, 1994, s. 429.
  18. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 634.
  19. ↑ Jerzy Czerkawski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2017-09-09]..
  20. ↑ Andrzej Czerkawski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2017-09-09]..
  21. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 515.
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 284.
  24. ↑ Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000, s. 93.
  25. ↑ pomnik katyński - ogólne, chrystuskrol.com [dostęp 2017-08-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-27] (pol.).
  26. ↑ Tomasz Lewandowski, Adam Nielski, Katyń - strona główna, www.katyn-pamietam.pl [dostęp 2017-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-28] (ang.).

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • Adam Moszyński (oprac.): Lista Katyńska. Jeńcy obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk, zaginieni w Rosji sowieckiej. Warszawa: Agencja Omnipress – Spółdzielnia Pracy Dziennikarzy, Polskie Towarzystwo Historyczne, 1989. ISBN 83-85028-81-1.
  • Katyń, Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, pod red. Marka Tarczyńskiego, Warszawa 2000, ISBN 83-905590-7-2.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

PL Epolet mjr.svg
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Orzełek legionowy.svg
Orzełek legionowy
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
Odznaka więźniów ideowych.jpg
Autor: Oldpolihistor, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych z lat 1914–1921.