Marian Dederko

Marian Dederko
Ilustracja
Marian Dederko, lata 60.
Data i miejsce urodzenia

29 lutego 1880
Puzele

Data i miejsce śmierci

8 lipca 1965
Warszawa

Dziedzina sztuki

fotografia

Epoka

piktorializm

Marian Dederko (ur. 29 lutego 1880 w Puzelach, pow. mołodeczański, zm. 8 lipca 1965 w Warszawie) – polski artysta fotografik, wynalazca techniki fotonitu.

Życiorys

Był synem Sotera Dederki, ziemianina, powstańca 1863.

Pierwszy raz zapoznał się z aparatem fotograficznym w wieku 13 lat. W warunkach wiejskich musiał nauczyć się samodzielnej obróbki fotochemicznej. Po zdaniu matury rozpoczął studia elektrotechniczne na Politechnice Warszawskiej. W roku 1905 został relegowany za nielegalną działalność i musiał przenieść się do Siedlec. Kontynuował i ukończył studia w dziedzinie elektrotechniki na politechnice w Liège. Powrócił do kraju i zajął się gospodarowaniem w majątku żony pod Białymstokiem. W dalszym ciągu zajmował się po amatorsku fotografią.

Spotkanie z Janem Bułhakiem zdecydowało o przyszłości Mariana Dederki. Odwiedził Bułhaka w Wilnie i pokazał mu swoje fotografie portretowe. Zachęcony przez niego, zajął się Dederko techniką gumową, polegającą na tworzeniu pozytywów na papierze pokrytym gumą arabską z pigmentami i dwuchromianem potasu. Po naświetleniu, zgarbowaniu i wypłukaniu powstawał obraz nie przypominający fotografii, a raczej odbitkę litograficzną. Eksperymentował z różnymi technikami pozytywowymi – poza gumą uprawiał techniki: bromolej i przetłok.

W 1920 Marian Dederko przeniósł się na stałe do Warszawy i otworzył zakład fotograficzny przy ulicy Wiejskiej 2. W pracy pomagał mu 16-letni syn Witold, który zajął się retuszem. W tym czasie Marian Dederko wynalazł technikę nazwana fotonitem. Polegała ona na bardzo daleko posuniętym retuszu pozytywu, a następnie na reprodukcji tego pozytywu i sporządzeniu z kontrnegatywu nowej kopii. Technika fotonitu stała się przedmiotem sporów, jedni zachwycali się śmiałością przekształceń obrazu, drudzy zarzucali zatracenie charakteru obrazu fotograficznego.

Był członkiem Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii w Warszawie. W roku 1924 Dederko pokazał swoje prace w technice gumowej na wystawie warszawskiego cechu fotografów. W latach 1929–1938 Dederko pracował w firmie Kodak, nie przerywając pracy twórczej. W 1930 powołany na członka Kapituły Seniorów Fotoklubu Polskiego. Był członkiem rzeczywistym Polskiego Towarzystwa Fotograficznego, w którym (od 1937) pełnił funkcję prezesa Zarządu PTF. W latach 1938–1939 był członkiem Fotoklubu Warszawskiego.

Po wojnie Dederko został w roku 1947 współzałożycielem Związku Polskich Artystów Fotografików (legitymacja nr 3). Mimo podeszłego wieku w czwartkowe wieczory uczestniczył w spotkaniach ZPAF przy ul. Śniadeckich. Prowadził zajęcia w warszawskim Technikum Fotograficznym.

Zmarł w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera 2C-6-11)[1].

Życie prywatne

Był ojcem Witolda Dederki.

Ordery i odznaczenia

Wystawy indywidualne (wybór)

  • W latach 1922–1939 cztery ekspozycje indywidualne w kraju oraz „Wystawa Fotografii” w Paryżu (1929)
  • W latach 1945–1964 (wspólnie z synem Witoldem) 18 wystaw indywidualnych w Polsce
  • 1980: „Cztery pokolenia Dederków” – Stara Galeria ZPAF, Warszawa
  • 1981: „Cztery pokolenia Dederków” – Miejski Ośrodek Kultury, Siedlce

Wystawy zbiorowe (wybór)

  • W latach 1922–1939 udział w 30 wystawach fotografii w Polsce
  • 1983: Udział w wystawie „Pròsences Polonaise” – Centre Georges Pompidou, Paryż

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Marian Dederko (grób).JPG
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób fotografa Mariana Dederko na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Marian Dederko.jpg
Marian Dederko, artysta fotografik