Marian Ludwik Sochański

Marian Ludwik Sochański

major artylerii
Data i miejsce urodzenia	16 września 1899 Góry
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1954 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1916–1927
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty, 2 Pułk Piechoty, 1 Pułk Artylerii Górskiej, 7 Pułk Artylerii Polowej, D. O. K. nr V, 5 Pułk Artylerii Ciężkiej
Stanowiska	dowódca plutonu, dowódca baterii, adiutant dywizjonu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Marian Ludwik Sochański

Data i miejsce urodzenia	16 września 1899 Góry
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1954 Warszawa
Wicewojewoda województwa lwowskiego
Okres	od lat 30. do 1936
Wicewojewoda województwa nowogródzkiego
Okres	od 1936 do lutego 1937
Następca	Alojzy Kaczmarczyk
Starosta powiatu zamojskiego
Okres	od lutego 1937 do września 1939
Poprzednik	Leon Zamecznik

Marian Ludwik Sochański (ur. 16 września 1899 w Górach, zm. 7 lipca 1954 w Warszawie) – major artylerii Wojska Polskiego, urzędnik w II Rzeczypospolitej, ostatni przedwojenny starosta powiatu zamojskiego, więzień polityczny komunistycznych władz Polski Ludowej.

Życiorys

Urodził się 16 września 1899^[1][a] jako syn Jana (1864–1916) i Anieli z domu Glus (1868–1953). Jego braćmi byli: Mieczysław (1896–1919, oficer Legionów), Otto (1904–1971), Jan (1914–1929).

Należał do Polskich Drużyn Strzeleckich. Podczas I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, w których od maja 1916 służył w 1 pułku piechoty w składzie I Brygady, od grudnia 1916 w 2 pułku piechoty w składzie II Brygady. W lipcu 1917 został zwolniony ze służby legionowej. Pod koniec tego roku został wcielony do c. i k. armii i skierowany na front włoski, gdzie służył do połowy 1918.

Ukończył Gimnazjum im Jana Goetza w Brzesku w 1917. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany do stopnia porucznika artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[2][3]. Został oficerem 1 pułku artylerii górskiej w garnizonie Nowy Sącz, następnie Nowy Targ, gdzie był dowódcą plutonu szkolnego. W szeregach tej jednostki brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w funkcji dowódcy baterii. Po wojnie odbył kurs w Centrum Wyszkolenia Artylerii nr 3 w Krakowie i został w nim instruktorem. W 1923, 1924 był oficerem macierzystego 1 pułku artylerii górskiej^[4][5]. Pełnił funkcję dowódcy 4 baterii. Przeniesiony do 7 pułku artylerii polowej w garnizonie Częstochowa, gdzie był adiutantem dywizjonu. Później był referentem samodzielnego referatu w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr V w garnizonie Kraków. W 1927 został przeniesiony do rezerwy. Został awansowany do stopnia kapitana artylerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928^[6]. W 1928 był w kadrze oficerów artylerii przydzielonym do DOK V i 5 pułku artylerii ciężkiej Krakowie^[7]. Później awansowany do stopnia majora.

Równolegle ze służbą wojskową od 1919 do 1924 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaś od 1927 do 1928 kształcił się w Szkole Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa UJ. Wstąpił do służby państwowej. W 1930 został mianowany radcą ds. mniejszości narodowych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Od listopada 1931 był naczelnikiem w Urzędzie Wojewódzkim we Lwowie zajmując się rozpracowywaniem podziemnych struktur ukraińskich. Pełnił urząd wicewojewody lwowskiego. W tym czasie działał we lwowskim okręgu Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej^[8]. 27 czerwca 1936 ze stanowiska wicewojewody lwowskiego został mianowany na stanowisko wicewojewody nowogródzkiego^[9][10]. Po rezygnacji z tego stanowiska w lutym 1937 objął urząd starosty powiatu zamojskiego^[11] i pełnił go do końca istnienia II Rzeczypospolitej w 1939. Pełniąc powyższe stanowiska działał w sferze kulturalnej, m.in. na rzecz zabytków. Był inicjatorem renowacji Starego Miasta w Zamościu^[12]. Był seniorem honorowym Polskiej Korporacji Akademickiej „Fidelia Leopoliensis”, założonej w 1930^[13]. Pełnił także funkcję prezesa zarządu okręgowego POW we Lwowie^[14].

Po wybuchu II wojny światowej w okresie kampanii wrześniowej działał nadał w Zamościu. Przyczynił się do ukrycia przed Niemcami obrazu „Hołd pruski”^[15]. Następnie ewakuował się na południe. Dotarł do Zaleszczyk, skąd zawrócił 17 września 1939. Został aresztowany 9 listopada 1939^[16], po czym zwolniony i wyznaczony jako zakładnik. Powtórnie aresztowany 20 marca 1940, był przetrzymywany w więzieniu zamojskim oraz na zamku w Lublinie do 17 czerwca 1940, po czym zwolniony. Od lipca 1940 przebywał w Krakowie, gdzie ponownie został aresztowany, osadzony w obozie Liban, a następnie zwolniony. W Krakowie doczekał końca wojny.

Po wojnie 29 kwietnia 1949 został aresztowany i osadzony więzieniu mokotowskim w Warszawie. Został oskarżony za „faszyzację” życia w Polsce przed 1939 i skazany na karę 8 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więziennym szpitalu przy ulicy Rakowieckiej 7 lipca 1954.

Był autorem pamiętnika, pisanego do 1946.

Jego żoną była Zofia z domu Serafin (1898–1981). Oboje zostali pochowani na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC12-C-4)^[17].

Grób Mariana Sochańskiego na cmentarzu Salwatorskim

W 2003 Marian Sochański został uznany za pokrzywdzonego w rozumieniu art. 6 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej.

21 marca 2012 Sąd Najwyższy uniewinnił Mariana Sochańskiego, skazanego wyrokiem sądu Polski Ludowej 1951/1952^[18][19]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)^[20][21][22]
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: po raz pierwszy 9 listopada 1931^[23])
• Medal Niepodległości (24 maja 1932)^[24]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[25]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[26]

Upamiętnienie

W kwietniu 1981 na fasadzie gmachu Narodowego Banku Polskiego w Zamościu odsłonięto tablicę upamiętniającą Mariana Sochańskiego.

Zobacz też

• Marian Jan Sochański – inny major artylerii Wojska Polskiego II RP

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928, 1932.
• Rodzina Sochańskich. brzesko.ws. [dostęp 2015-06-28].
• Jerzy Wyczesany. Galeria sławnych Brzeszczan. Marian Sochański (1899–1954). „Brzeski Magazyn Informacyjny”, s. 26, Marzec 2003. 
• Bogdan Szyszka. Listy Zygmunta Klukowskiego do Sochańskich. „Archiwariusz Zamojski”, s. 72, 2006. 

Linki zewnętrzne

• Pamiętnik Mariana Sochańskiego z 1946