Marian Massonius
.jpg) Marian Massonius (przed 1906) | |
| Data i miejsce urodzenia | 1 lutego 1862 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 20 lipca 1945 |
| Zawód, zajęcie | filozof, psycholog, pedagog |
| Narodowość | polska |
| Odznaczenia | |
 | |
Piotr Marian Massonius (ur. 1 lutego 1862 w Kursku[1], zm. 20 lipca 1945 w Wilnie[1]) – polski filozof, psycholog i pedagog, działacz oświatowy i dziennikarz, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Stefana Batorego.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Piotra, pułkownika rosyjskiego oraz Heleny ze Sliźniów, córki Ottona – filomaty i przyjaciela Adama Mickiewicza[2]. Po ukończeniu gimnazjum w Warszawie studiował filozofię na uczelniach w Warszawie, Lipsku, Berlinie, Pradze i Monachium. W Lipsku w 1890 r. obronił doktorat pracą niem. Uber Kants transcendentale Aestethik[3]. Po powrocie zamieszkał w Petersburgu, gdzie zasiadał w redakcji tygodnika „Kraj”. Ożenił się z Anielą Houwalt[1].
W 1892 r. przeniósł się do Warszawy[1]. Publikował w Głosie, Tygodniku Illustrowanym, Wiśle, Ateneum, Gazecie Warszawskiej i Gazecie Polskiej[1]. W latach 1897–1914 zasiadał w redakcji Przeglądu Filozoficznego.
W 1906 r. przez kilka miesięcy sprawował mandat posła do I Dumy Państwowej (z guberni mińskiej). Po jej rozwiązaniu zaangażował się w Związek Autonomistów i Federalistów Lednickiego, którego deklarację podpisał[1].
Od 1906 do 1914 r. pracował jako nauczyciel w gimnazjach Reja i Górskiego. Wykładowca filozofii na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1907-1914)[4].
W czasie I wojny światowej znalazł się w Mińsku, gdzie od 1915 do 1918 r. kierował gimnazjum polskim[1] (jego uczniem był m.in. Jerzy Giedroyc)[5]. W latach 1917–1918 stał na czele redakcji „Dziennika Mińskiego”[6]. Był członkiem komisji pracującej nad powołaniem uniwersytetu białoruskiego w Mińsku, nauczał również na kursach białorusoznawczych[1]. W 1918 organizował polskie gimnazjum w Nieświeżu, którego był pierwszym dyrektorem (do 1919). Podczas wojny polsko-bolszewickiej aresztowany przez władze sowieckie w 1920 r.
Od października 1920 pracował jako wykładowca filozofii i pedagogiki Uniwersytetu Stefana Batorego[1]. Od 1922 był dziekanem i prodziekanem Wydziału Humanistycznego[1]. Nauczał też w Państwowym Gimnazjum i Liceum Męskim im. Króla Zygmunta Augusta na Górze Bouffałowej (wśród jego uczniów był m.in. Czesław Miłosz)[1].
Należał m.in. do Towarzystwa Filozoficznego w Warszawie oraz wileńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Został pochowany na Cmentarzu Bernardyńskim w Wilnie[1].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1932)[7]
Wybrane publikacje
- Szkice estetyczne (1884)[8]
- Über den kritischen Realismus (1887)
- Filozofia u Polaków (1890, Moskwa)[3][1]
- Racjonalizm w teorii poznania Kanta (1898)
- Rozdwojenie myśli polskiej (1901)
- O bolszewictwie. Odczyt wygłoszony w dniu 21 sierpnia 1920 roku w Poznaniu, Poznań-Warszawa: Księgarnia św. Wojciecha, 1921 (Głosy na czasie (45)).[9]
- Dzieje Uniwersytetu Wileńskiego 1781-1832. Mirosław Supruniuk (red.). Toruń: Uniwersytet M. Kopernika, 2005. ISBN 83-231-1828-0.Sprawdź autora:1.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Marian Massonius – autor dziejów Uniwersytetu Wileńskiego. „Nasz Czas”. 10/2005. 660, 2005. [dostęp 2022-07-22]. [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Список филаретов (Spis filaretów). „Гiстарычная брама”. 18, 2001. [dostęp 2022-07-22]. Cytat: Оттон Слизень, 17 лет, Гродненской губ., Новогродского уез., где родители его имеют имение Бортники..
- ↑ a b W. Szalkiewicz. М. Массониус как историк польской философии. „Философия и социальные науки”. 4, s. 14–20, 2008. Mińsk: Białoruski Uniwersytet Państwowy. ISSN 2218-1385. [zarchiwizowane z adresu]. (ros.).
- ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 129 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna.
- ↑ Hanna Maria Giza. Ostatnie lato w Maisons-Laffitte. „Roczniki”. 6, 2003. Paryż: Polska Akademia Nauk Stacja Naukowa w Paryżu. [dostęp 2022-07-22].
- ↑ Zdzisław Julian Winnicki, W Mińsku Litewskim mieście dawnej Rzeczypospolitej, Wrocław 2005.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu pracy narodowej i oświatowej oraz w dziedzinie nauki”.
- ↑ Marian Massonius, Szkice estetyczne, Warszawa 1884.
- ↑ Marian Massonius: O bolszewizmie. W: Antykomunizm polski. Tradycje intelektualne. Bogdan Szlachta (red.). 2000. ISBN 83-7188-422-2.
Bibliografia
- Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 468–469. [dostęp 2020-06-30].
- Teresa Rzepa: Massonius Piotr Marian. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 145–147.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Marian Massonius (-1906)
Prof. Piotr M. Massonius - dziekan Wydziału Humanistycznego, Uniwersytet Stefana Batorego, Wilno