Marian Morawski (oficer)
![]() Marian Morawski (przed 1933) | |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | 25 marca 1892 |
---|---|
Data śmierci | 6 sierpnia 1945 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne |
|
Jednostki | 50 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych |
Stanowiska | dowódca kompanii strzeleckiej |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Marian Morawski (ur. 25 marca 1892 w Pruszkowie, zm. 6 sierpnia 1945) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.
Życiorys
Marian Morawski urodził się 25 marca 1892 roku w Pruszkowie, w rodzinie Władysława[1]. Był absolwentem Kijowskiej Szkoły Wojskowej. Podczas I wojny światowej służył w Armii Imperium Rosyjskiego na stanowisku dowódcy kompanii. Od maja 1917 roku działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.
W 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego. Wziął udział w wojnie z bolszewikami, w stopniu kapitana, na stanowisku kierownika Oddziału Personalnego[2].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 451. lokatą w korpusie oficerów piechoty[3]. W 1923 roku pełnił służbę w Wydziale Osad Żołnierskich w Gabinecie Ministra Spraw Wojskowych, pozostając oficerem nadetatowym 50 pułku piechoty w Kowlu[4]. 5 maja 1924 roku został przydzielony do 50 pp z równoczesnym odkomenderowaniem na trzymiesięczny kurs dla oficerów sztabowych piechoty w Grupie[5]. W tym samym miesiącu został przeniesiony do 24 pułku piechoty w Łucku na stanowisko dowódcy II batalionu[6][7]. Z dniem 1 listopada 1924 roku został „odkomenderowany na roczny kurs doszkolenia w Wyższej Szkoły Wojennej” w Warszawie[8]. Z dniem 15 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do 27 Dywizji Piechoty w Kowlu na stanowisko szefa sztabu[9]. 31 października 1927 roku został przydzielony do 24 pułku piechoty w Łucku na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[10][11]. 23 stycznia 1929 roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 11. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12]. W marcu 1932 roku został przeniesiony z 10 pułku piechoty w Łowiczu na stanowisko kierownika 10 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[13][14]. Był członkiem oddziału Polskiego Białego Krzyża w Przemyślu[15]. We wrześniu 1934 roku został przeniesiony do 45 pułku piechoty w Równem na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[16]. Od 27 października do 9 grudnia 1935 roku pełnił obowiązki dowódcy tego oddziału[17]. 6 października 1937 roku inspektor armii, generał dywizji Stanisław Burhardt-Bukacki wystawił mu następującą opinię: „oficer o świetnej przeszłości bojowej. Doskonały taktycznie. Obecnie zgnębiony stosunkami rodzinnymi, podporządkowaniem młodszemu dowódcy pułku. Mało precyzyjny w pracy. Na wojnie będzie świetnym dowódcą pułku. Myślę, że mimo wszystko mógłby otrzymać pułk w czasach pokojowych, ponieważ stosunki rodzinne ma już ułożone, a finansowe znacznie się poprawiły”[18].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku był kwatermistrzem grupy operacyjnej. 2 października 1939 roku, po agresji ZSRR na Polskę, został aresztowany i osadzony w obozie w Starobielsku. Po 1940 był osadzony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu[19][20].
10 października 1940 roku został przewieziony z obozu w Kozielsku do Moskwy i osadzony w specjalnym więzieniu wewnętrznym NKWD na Butyrkach. W trakcie rozmów z wysokimi rangą funkcjonariuszami NKWD zaproponował utworzenie Polskiej Republiki Ludowej jako samodzielnego państwa, a także Polskiego Ludowego Przedstawicielstwa sprawowanego przez Polski Ludowy Społeczny Komitet w Moskwie, utworzony z przedstawicieli środowiska polskich działaczy społecznych i jeńców wojennych. Jego działalność miała być oparta na pisemnej umowie i osobnym statucie zatwierdzonym przez rząd ZSRR. PLSK miał otrzymać pełną możliwość przystąpienia do tworzenia Polskiej Ludowej Armii (samodzielnej armii sojuszniczej) oraz przyznane przez rząd ZSRR wszelkie uprawnienia wynikające z prawa międzynarodowego jako przedstawicielstwa niezależnego państwa[21].
Na mocy układu Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 odzyskał wolność, po czym wstąpił do formowanej Armii Polskiej w ZSRR gen. Władysława Andersa. W grudniu 1941 pełnił służbę na stanowisku dowódcy Ośrodka Zapasowego 5 Dywizji Piechoty[22]. Na obszarze Palestyny trafił do polskiego więzienia wojskowego w forcie na wzgórzu Latrun. Zmarł 6 sierpnia 1945, został pochowany na brytyjskim cmentarzu wojennym Heliopolis w Kairze[1].
Marian Morawski miał syna, podporucznika Zygmunta Pawła Morawskiego (ur. 15 stycznia 1921 w Pruszkowie, zm. 7 sierpnia 1943 w Ramleh)[23]. Podporucznik Morawski popełnił samobójstwo. Naczelny Wódz, po zaznajomieniu się z wynikami szczegółowych dochodzeń i wysłuchawszy opinii szefa Sądownictwa Wojskowego – „nie znalazł podstaw do wydania zarządzenia, mającego na celu pociągnięcie kogokolwiek do odpowiedzialności karnej lub dyscyplinarnej”[24].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (17 marca 1932)[25]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[26]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[27][26]
- Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej[28]
Przypisy
- ↑ a b Wykaz poległych 1952 ↓, s. 274.
- ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 146.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 35.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 266, 403.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 9 kwietnia 1924 roku, s. 200.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 15 maja 1924 roku, s. 274.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 182, 347.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 78 z 12 sierpnia 1924 roku, s. 445.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 106 z 15 października 1925 roku, s. 571.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 313.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 40, 170.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 2 z 24 stycznia 1929 roku, s. 3.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1930 roku, s. 233.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 22, 480.
- ↑ „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 95.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 257.
- ↑ Jarno 2012 ↓, s. 128.
- ↑ Burhardt-Bukacki 1937 ↓, s. 123.
- ↑ Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 73. ISBN 83-85015-66-3.
- ↑ Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 22. [dostęp 2016-04-20].
- ↑ Jaczyński 2011 ↓, s. 65, 67, 74.
- ↑ Obsada personalna Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. [w:] A.XII.1/56/7 [on-line]. IPMS, grudzień 1941. [dostęp 2019-02-03].
- ↑ Wykaz poległych 1952 ↓, s. 223.
- ↑ Bohuszewicz 1944 ↓, s. 165.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 64, poz. 82 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 22.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 40.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Stanisław Burhardt-Bukacki: Opinie o podpułkownikach piechoty. [w:] Referat Personalny GISZ - opinie inspektorskie o oficerach, sygn. 701/1/120 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1937.
- Władysław Bohuszewicz: Pismo szefa Gabinetu Naczelnego Wodza, płk. dypl. obs. Władysława Bohuszewicza do dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie, sygn. A.XII.1.9. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1944-03-21. [dostęp 2017-01-20].
- Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1946. Londyn: Instytut Historyczny im. gen. Sikorskiego, 1952.
- Lech Wyszczelski: Wilno 1919–1920. Warszawa: Bellona, 2008.
- Stanisław Jaczyński. „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940–1941). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (236), 2011. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. ISSN 16406281.
- Witold Jarno. 45. Pułk Strzelców Kresowych w obronie Tomaszowa Mazowieckiego we wrześniu 1939 r.. „Przegląd Nauk Historycznych”. 2, 2012.
Media użyte na tej stronie
Central element of the Russian imperial coat of arms.
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Marian Morawski (-1933)