Marian Naszkowski

Marian Naszkowski

Ambasador Marian Naszkowski (po prawej) wręcza Borisowi Monastyrskiemu Order Odrodzenia Polski za pracę w filmie „Ostatni etap”
generał brygady
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1912 Lwów
Data i miejsce śmierci	28 września 1996 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1943-1952
Siły zbrojne	Armia Czerwona ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	1 pułk piechoty 3 pułk piechoty 5 Dywizja Piechoty Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy WP
Stanowiska	szef GZP-W WP
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Grób Mariana Naszkowskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Marian Naszkowski (ur. 15 sierpnia 1912 we Lwowie, zm. 28 września 1996 w Warszawie) – działacz komunistyczny, generał brygady, w latach 1950–1952 szef Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, dyplomata PRL.

Życiorys

W latach 1930–1934 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Początkowo związany z katolickim stowarzyszeniem „Odrodzenie”, rozczarowany jego programem związał się z ruchem lewicowym. W 1934 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski, a w 1935 do Komunistycznej Partii Polski. Pracował w komitecie walki o amnestię dla więźniów politycznych i w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Był sekretarzem Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy w Drohobyczu i Stanisławowie. W latach 1934–1935 odbywał służbę wojskową. Skazany na 8 lat więzienia za działalność komunistyczną, karę odbywał w Rawiczu. Po wybuchu II wojny światowej wydostał się na wolność i od października 1939 pełnił funkcję kierownika wydziału w redakcji polskojęzycznej gazety komunistycznej „Czerwony Sztandar” w zajętym przez ZSRR Lwowie. Po ataku Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 został ewakuowany w głąb ZSRR. Redaktor komunistycznego, agitacyjnego radia polskojęzycznego w Saratowie.

Od maja do grudnia 1942 żołnierz Armii Czerwonej. Działacz Związku Patriotów Polskich. Od maja 1943 oficer polityczny 1 Dywizji Piechoty. W 1, później 3 pułku piechoty był zastępcą dowódcy ds. polityczno-wychowawczych. W 1945 został majorem i zastępcą dowódcy 5 Dywizji Piechoty.

Po zakończeniu wojny został szefem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, a następnie attaché wojskowym. Od 1946 pułkownik i ambasador RP w Moskwie (do 1950), zaangażowany w prace Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Od 12 czerwca 1950 generał brygady i Szef Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP. W listopadzie 1950 został wiceministrem obrony narodowej. Zaliczany do „puławian” podczas walki o władzę w kierownictwie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) w latach pięćdziesiątych^[1]. Od października 1952 do 1968 wiceminister spraw zagranicznych, następnie w okresie 1968–1972 był redaktorem naczelnym organu prasowego PZPR „Nowe drogi”. W latach 1972–1977 – ambasador – stały przedstawiciel PRL przy Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie.

W 1951 roku jako szef Głównego Zarządu Politycznego zabronił śpiewania kolęd żołnierzom^[2].

Delegat na II Zjazd Polskiej Partii Robotniczej i wszystkie zjazdy PZPR, od I (1948) do VI (1971) włącznie. W latach 1948–1968 członek Komitetu Centralnego PZPR, a w latach 1968–1971 członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. W 1983 roku wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Autor wspomnień. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera C2-12-16/17)^[3].

Życie prywatne

Syn Michała, urzędnika państwowego, jego matka była nauczycielką muzyki. Mieszkał w Warszawie. Był żonaty z Klarą Naszkowską z domu Kalinowską (1913–1987). Miał córkę^[4].

Odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1945)
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
• Krzyż Walecznych (1943)
• Złoty Krzyż Zasługi (1946)^[5]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1986)^[6]
• Wielki Oficer Orderu Zasługi (1965, Włochy)^[7][8]
• Order Orła Azteckiego na Wstędze I kl. (1963, Meksyk)^[9]

i inne.

Wybrane publikacje

• Marian Naszkowski: Paryż-Moskwa. Wspomnienia dyplomaty (1945-1950). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 296. ISBN 83-06-01293-3.

Przypisy

Bibliografia

• Henryk P. Kosk, Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny t. II, Pruszków 2001.
• Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom III: M–S, Toruń 2010.