Marian Spoida

Marian Spoida

Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1901 Poznań
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Katyń
Wzrost	172 cm
Pozycja	pomocnik
Kariera seniorska
Lata Klub Wyst. Gole Chelsea Poznań 1915–1916 KS Posnania 1916–1929 Warta Poznań 71 (11) 1930 Ostrovia Ostrów Wielkopolski
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 1922–1928  Polska 14 (0)
Kariera trenerska
Lata Drużyna 1930 Ostrovia Ostrów Wielkopolski 1930 Legia Poznań 1931 Warta Poznań 1931–1932 Warta Poznań 1934–1939 Polska (asystent) 1938 Polska (zastępstwo)
Odznaczenia

Tablica upamiętniająca polskich olimpijczyków pomordowanych przez NKWD w bazylice katedralnej św. Michała i św. Floriana w Warszawie

Marian Spoida (ur. 4 stycznia 1901 w Poznaniu, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – polski piłkarz (pomocnik) i trener piłkarski. Długoletni zawodnik poznańskiej Warty. Olimpijczyk 1924.

Życiorys

Marian Spoida urodził się 4 stycznia 1901 w Poznaniu, w rodzinie Piotra i Jadwigi z Przybylskich. W niemieckiej metryce urodzenia zapisano jego nazwisko w brzmieniu Spoida. W aktach personalnych nr 1686 Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie figuruje jako Spojda^[1]. W takim też brzmieniu widnieje jego nazwisko w Komunikacie Oficjalnym Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w Krakowie z 1926 (załączony skan dokumentu)^[2] oraz w innych międzywojennych publikacjach (kilka dokumentów poniżej). Brak jest jednak jakichkolwiek dokumentów poświadczających sądową zmianę pierwotnej pisowni Spoida, a w takim przypadku pozostaje ona obowiązująca.

Spoida pracował jako urzędnik bankowy. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej^[3]. Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie i Szkoły Podchorążych Wojsk Łączności w Zegrzu. Zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1921 w korpusie oficerów rezerwy łączności (jako Spojda). W 1934 roku posiadał przydział mobilizacyjny do 6 Batalionu Telegraficznego w Jarosławiu (jako Spojda)^[4].

Rozpoczynał grać w piłkę w poznańskiej drużynie Chelsea, później był piłkarzem Posnani (1915–1916) oraz poznańskiej Warty (1916–1929). Z klubem tym brał udział w finałach mistrzostw Polski, a w 1929 został mistrzem kraju. W reprezentacji debiutował w 3 września 1922 w meczu z Rumunią, ostatni raz zagrał w 1928. Brał udział w igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Łącznie w biało-czerwonych barwach rozegrał 14 oficjalnych spotkań (jeden mecz z jego udziałem uznano w 1997 za nieoficjalny). Występował na pozycji lewego, a później środkowego pomocnika. Mistrz Polski 1929 oraz wicemistrz 1922, 1925 i 1928.

Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenerem. Krótko prowadził kluby w rodzinnym mieście Legię Poznań (1930) i Wartę (1931–1932). Po ukończeniu kursu trenerskiego zatrudniony z dniem 1 maja 1932 jako trener objazdowy PZPN, gdzie pracował m.in. jako asystent selekcjonera Józefa Kałuży (1934–1939). Pełnił funkcję asystenta selekcjonera podczas finałów mistrzostw świata, rozgrywanych w 1938 r. we Francji. W jednym meczu – przegranym 1:2 z Łotwą – samodzielnie poprowadził kadrę (25 września 1938 w Rydze). Spotkanie z Łotyszami było jednym z dwóch meczów polskiej reprezentacji rozgrywanych tego dnia (25 września 1938). W drugim drużyna prowadzona przez Kałużę zremisowała z Jugosławią.

Jako podporucznik rezerwy 3 pułku lotniczego uczestniczył w kampanii wrześniowej i dostał się do radzieckiej niewoli. Został rozstrzelany przez NKWD w Lesie Katyńskim. W trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych w 1943 roku przez Niemców przy jego zwłokach (nr 3624) znaleziono dowód osobisty oraz legitymację KS Warta^[5].

5 października 2007 minister obrony Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika^[6]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Mecze w reprezentacji Polski

Lp.	Data	Miejsce		Gospodarz	Wynik	Gość	Rodzaj rozgrywek	Źródło
		Stadion	Miasto
1.	3 września 1922	Maccabi	Czerniowce	Rumunia	1:1	Polska	towarzyski	[7]
2.	1 października 1922	HASK	Zagrzeb	Jugosławia	1:3	Polska	towarzyski	[8]
3.	3 czerwca 1923	Cracovii	Kraków	Polska	1:2	Jugosławia	towarzyski	[9]
4.	23 września 1923	Töölön Pallokenttä	Helsinki	Finlandia	5:3	Polska	towarzyski	[10]
5.	25 września 1923	Kalevi	Tallinn	Estonia	1:4	Polska	towarzyski	[11]
6.	18 maja 1924	Olimpijski	Sztokholm	Szwecja	5:1	Polska	towarzyski	[12]
7.	26 maja 1924	Bergeyre	Paryż	Węgry	5:0	Polska	IO	[13]
8.	26 czerwca 1924	MOSiR	Łódź	Polska	2:0	Turcja	towarzyski	[14]
9.	10 sierpnia 1924	Agrykola	Warszawa	Polska	1:0	Finlandia	towarzyski	[15]
10.	31 sierpnia 1924	Üllői út	Budapeszt	Węgry	4:0	Polska	towarzyski	[16]
11.	30 sierpnia 1925	Töölön Pallokenttä	Helsinki	Finlandia	2:2	Polska	towarzyski	[17]
12.	2 września 1925	Kalevi	Tallinn	Estonia	0:0	Polska	towarzyski	[18]
13.	20 sierpnia 1926	Hungária körúti	Budapeszt	Węgry	4:1	Polska	towarzyski	[19]
14.	1 lipca 1928	1.FC Katowice	Katowice	Polska	2:1	Szwecja	towarzyski	[20]

Ordery i odznaczenia

• Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[21]

Bibliografia

• Jarosław Owsiański, Tomasz Siwiński: Historia futbolu wielkopolskiego. WZPN Poznań, 2013. ISBN 978-83-64237-00-3.
• Wojciech Frączek, Mariusz Gudebski, Jarosław Owsiański: Encyklopedia ekstraklasy, statystyczny bilans 80 sezonów. Fundacja Dobrej Książki Warszawa, 2015. ISBN 978-83-86320-65-3.
• Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918–1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017

Przypisy