Marian Strzelbicki
 Marian Strzelbicki w okresie nauki szkolnej | |
 podporucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 stycznia 1908 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1926-1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
Marian Tadeusz Józef Strzelbicki herbu Sas (ur. 3 stycznia 1908 w Kamionce Strumiłowej, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski inżynier, podporucznik rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Marian Tadeusz Józef Strzelbicki urodził się 3 stycznia 1908 Kamionce Strumiłowej[1][2]. Pochodził z rodziny ziemiańskiej wyznania rzymskokatolickiego[3]. Pochodził z rodu Strzelbickich herbu Sas[4]. Bratem jego prababki był Stefan Garczyński[5]. Jego rodzicami byli Mieczysław (1857-1922) i Maria, z domu Ścibor-Rylska[a]. Ojciec był urzędnikiem i pracował na stanowisku starosty. Rodzina zamieszkiwała w różnych miejscowościach w zależności od miejsca pracy urzędniczej ojca. Marian Strzelbicki urodził się w Kamionce Strumiłowej, gdzie rodzina posiadała gospodarstwo, a w tym czasie ojciec był tamtejszym starostą. Miał siostry Stefanię, po mężu Skwarczyńska (1902–1988, późniejsza teoretyk i historyk literatury, teatrolog, profesor zwyczajny), Janinę (1904–1927[6], absolwentka studiów filozofii[7]) oraz brata Stanisława (1906–1938, podporucznik 9 pułku strzelców konnych, zginął podczas manewrów wojskowych w Ceranowie[8][9]). Marian Strzelbicki był najmłodszym z rodzeństwa. Matka zmarła w połowie stycznia 1908, wkrótce po jego urodzeniu[10]. Po jej śmierci rodzeństwo wychowywała Maria Parczewska (1869–1939), siostra cioteczna matki rodzeństwa Strzelbickich[5]. Wówczas rodzina przeniosła się z Kamionki do Nowego Sączu. Po wybuchu I wojny światowej od 1914 do 1915 rodzeństwo zostało ewakuowane przez ojca na teren Austrii, wpierw do Bad Ischl, a wiosną 1915 do Gmunden[11]. Później w trakcie wojny rodzina powróciła do Nowego Sącza, a po przejściu Mieczysława Strzelbickiego na emeryturę osiadła w Dąbrówce Polskiej pod Sanokiem; obecnie miejska dzielnica Dąbrówka (tam znajdował się majątek z dworem, który pierwotnie Maria Ścibor-Rylska odziedziczyła po swojej krewnej, Józefie Rylskiej).
Marian Strzelbicki od roku szkolnego 1918/1919 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[12][13], w którym zdał egzamin dojrzałości 20 maja 1926 w trakcie przewrotu majowego (w jego klasie byli m.in. Ludwik Bar, Stanisław Buczek, Mikołaj Deńko, Bronisław Kocyłowski)[1][14]. Po maturze został powołany do służby wojskowej, w lipcu trafił do 20 pułku ułanów w garnizonie Rzeszów. W połowie sierpnia 1926 rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, którą ukończył 13 kwietnia 1927 z bardzo dobrym wynikiem. Później otrzymał przeszkolenie w plutonie łączności w wymiarze trzech miesięcy, po czym został zwolniony do rezerwy.
Następnie studiował na Politechnice Lwowskiej i został absolwentem Wydziału Elektrycznego z tytułem inżyniera[15]. Podczas studiów należał do Akademickiego Koła Sanoczan we Lwowie (należeli do niego także m.in. Józef Stachowicz, Walerian Bętkowski, Maria Myćka, Stanisław Hroboni, Józef Kucharski, Julian Puzdrowski)[16]. Został pracownikiem Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie. Zamieszkiwał przy ulicy Grochowskiej 322 w Warszawie. Był żonaty.
Został awansowany na stopień podporucznika rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i z lokatą 42[17]. Odbywał ćwiczenia wojskowe w 1929, 1936, 1938 w macierzystym 20 pułku ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego w Rzeszowie, pozostając wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Sanoku[18]. W 1933 przebywał w Przemyślu[19].
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września, został aresztowany przez Sowietów, po czym był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Następnie został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 3652[20]. Przy zwłokach zostały znalezione legitymacja oficerska rezerwisty, karta zwolnienia, karta mobilizacyjna, karta szczepień, książeczka oszczędnościowa PKO, metryka ślubu, adres zamieszkania, pocztówka[21].
Upamiętnienie
Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 jego nazwisko zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939–1945[22] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum[23].
W 1962 Marian Strzelbicki został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia porucznika[24]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[25].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Grobowiec rodzinny Strzelbickich znajduje się na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. Zostali w nim pochowani: Mieczysław Strzelbicki, Janina Strzelbicka i Maria Parczewska.
Przypisy
- ↑ a b XXXIX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1925/1926. Sanok: 1926, s. 14.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 127, 600, 1232.
- ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 341.
- ↑ Państwowe Gimnazjum Wyższe w Sanoku. Katalog główny, Rok 1918/1919. s. 28.
- ↑ a b Skwarczyńska. U źródeł 1987 ↓, s. 280.
- ↑ XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1921/1922. Sanok: 1922, s. 16, 24.
- ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 323 (poz. 107).
- ↑ XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 25.
- ↑ Strzelbicki Stanisław Józef Franciszek (1906–1938). grajewo.pl. [dostęp 2015-01-04].
- ↑ Skwarczyńska. U źródeł 1987 ↓, s. 279.
- ↑ Skwarczyńska. U źródeł 1987 ↓, s. 285.
- ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 26, 30, 31, 32.
- ↑ Skwarczyńska. U źródeł 1987 ↓, s. 286.
- ↑ Absolwenci (pol.). 1losanok.pl. [dostęp 2014-04-07].
- ↑ Polscy oficerowie i policjanci zamordowani przez NKWD i pochowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej. katedrapolowa.pl. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 kwietnia 2014)].
- ↑ Józef Stachowicz: Miniony czas. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, s. 100, 193. ISBN 83-901827-1-8.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 127.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 600.
- ↑ Składki złożone w administracji. „Ilustrowany Kurier Codzienny”, s. 11, Nr 221 z 11 sierpnia 1933.
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich - 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-04-07].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 157. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 68.
- ↑ Zjazd w fotografii. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 231.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
Bibliografia
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 601. [dostęp 2017-02-18].
- Stefania Skwarczyńska. U źródeł autobiografii naukowej. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. Tom 32, nr 2, s. 279-291, 32/2 (1987).
- Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 60-61.
- Marian Strzelbicki. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 kwietnia 2014)].
Media użyte na tej stronie
Naramiennik podporucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Marian Strzelbicki (prawd. w okresie szkolnym w latach 20 XX wieku).
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.