Marian Surma

Marian Surma
Data urodzenia8 października 1929
Data i miejsce śmierci13 lutego 2018
Poznań
Profesor nauk fizycznych
Specjalność: fizyka ciała stałego
Alma MaterUniwersytet Jagielloński
Doktorat1961 – nauki matematyczno-fizyczne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Habilitacja1969 – nauki matematyczno-fizyczne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Profesura1977
Nauczyciel akademicki
uczelniaUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Okres zatrudn.od 1954
Dyrektor
InstytutInstytut Fizyki UAM
Okres spraw.1977–1985

Marian Surma (ur. 8 października 1929, zm. 13 lutego 2018 w Poznaniu) – polski naukowiec, fizyk, profesor zwyczajny Wydziału Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalista w zakresie fizyki ciała stałego, nadprzewodnictwa, zjawisk magneto i elektrooptycznych, struktury elektronowej metali. Opracował i opatentował metodę pomiaru magneto-optycznego markera choroby nowotworowej (raka prostaty).

Życiorys

Urodził się 8 października 1929 roku.

W 1954 roku ukończył studia magisterskie w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktorat uzyskał w 1961[1], a habilitował się w 1969 roku. Tytuł profesora z zakresu nauk fizycznych otrzymał 20 października 1977, a w 1991 został profesorem zwyczajnym.

Był jednym z uczniów prof. Arkadiusza Piekary[2]. Dzięki inicjatywie Arkadiusza Piekary, Mariana Surmy, Jerzego Małeckiego i Joanny Gibalewicz zbudowano aparaturę, która powalała otrzymywać impulsowe pola magnetyczne o rekordowych jak na rok 1957 wartościach kilkuset tysięcy erstedów (36T), w których badane są magnetooptyczne zjawiska w ciekłych dielektrykach[3][4].

W latach siedemdziesiątych pod kierownictwem doc. dr. hab. Mariana Surmy Zespół Badań Własności Elektrycznych Metali i Półmetali w Silnym Polu Magnetycznym prowadził badania, przy ścisłej współpracy z Instytutem Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN, nad własnościami elektrycznymi metali i półmetali w silnym polu magnetycznym, które dotyczyły stanów przewodnictwa elektrycznego związków międzymetalicznych[5].

Prowadził badania eksperymentalne nad rezonansem cyklotronowym, które zapoczątkował jeszcze w czasie swojego pobytu w National High Magnetic Field Laboratory w USA, w 1963 roku[6]. W grudniu 1964 roku przebywał z tygodniową wizytą w École Normale Supérieure w Paryżu, gdzie wygłosił referat naukowy[7]. W latach 1964–1965 odbywał staże zagraniczne w Massachusetts Institute of Technology, National High Magnetic Field Laboratory, Cambridge oraz w Technical University of Denmark, Physics Laboratory w 1975[8]. Badał nieliniowe zjawiska optyczne wymuszone działaniem zewnętrznych pól elektrycznych i magnetycznych, a także oddziaływań międzycząsteczkowych w roztworach cieczy molekularnych.

Wspólnie z dr hab. Anną Mikusińską-Planner był pionierem w dziedzinie rentgenostrukturalnych badań surowicy krwi pacjentów z chorobami nowotworowymi, które stały się nowym obszarem fizyki medycznej[9].

Od 1954 roku do śmierci pracował w Instytucie Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a w latach 1984–1991 w Zakładzie Fizyki Ciała Stałego Politechniki Koszalińskiej.

Był przez wiele lat dyrektorem Instytutu Fizyki UAM[10][11] oraz twórcą i wieloletnim Kierownikiem Zakładu Optyki i Laboratorium Wysokich Pól Magnetycznych Wydziału Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[12].

Od 1976 roku sprawował funkcję przewodniczącego Rady Zakładowej Związku Nauczycielstwa Polskiego[13].

Członek Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, Condensed Matter Division of the European Physical Society (1985–1992) i Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych, Polskiej Akademii Nauk[14].

Zmarł 13 lutego 2018. Został pochowany 16 lutego 2018 roku na cmentarzu parafialnym św. Stanisława Kostki w Poznaniu[15].

Życie prywatne

Żonaty. Miał córkę Alicję i syna Karola.

Odznaczenia i nagrody

  • Laureat Nagrody Ministra Edukacji Narodowej (kilkakrotnie)
  • 1954: Nagroda Polskiego Towarzystwa Fizycznego
  • 1960: Nagroda Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych
  • 1975: Nagroda European Physical Society, Geneva

Patent

Opracował i opatentował metodę pomiaru magneto-optycznego markera choroby nowotworowej (raka prostaty) – Patent: PL 192250 B1 WUP 09/06 29.09.2006.Sposób oceny stanu zaawansowania choroby nowotworowej[16][17].

Wybrane książki i publikacje

  • Struktura elektronowa i własności fizyczne ciał stałych i cieczy. 2 pr. zbior. pod red. Mariana Surmy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1979, seria: Seria Fizyka / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; nr 37.
  • Molecular Complexes in Dilute Liquid Binary Solutions. „Physics and Chemistry of Liquids”. 27, 1994. 
  • Marian Surma. Magnetooptical characterization of human blood serum: correlation between neoplasmic changes and thir biomolecular information carriers. „Physics and Chemistry of Liquids”. 45, 2006. 

Przypisy

  1. ↑ Fizyka Dielektrykow i Radiospektroskopia, Wydania 12-14. Państwowe Wydawn. Naukowe, 1981, s. 58.
  2. ↑ Arkadiusz Henryk Piekara: Nayiasnieyszemu y naypotęznieyszemu panu: czyli o nauki horyzontach dalekich. Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 283. ISBN 83-211-0482-7.
  3. ↑ Witold Jakóbczyk, Stefan Weyman: Nauka w Wielkopolsce, przeszłość i teraźniejszość: studia i materiały. Wydawn. Poznańskie, 1973, s. 1116.
  4. ↑ Nauka, Wydania 3-4. Zakład narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 206.
  5. ↑ Nauka w Wielkopolsce, przeszłość i teraźniejszość: studia i materiały. 1973, s. 1135.
  6. ↑ Matematyka, fizyka i chemia na Uniwersytecie Poznańskim (1919-1969). Wydanie 9 z Seria: Prace z dziejów Uniwersytetu, Uniwersytet Poznański. Wydawn. Naukowe Uniwersytetu im Adama Mickiewicza, 1971.
  7. ↑ Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za lata akademickie 1962/63-1964/65. Drukarnia Uniwersytetu, 1967, s. 393.
  8. ↑ Who is Who in Physics Poland ↓.
  9. ↑ XLII Zjazd Fizyków Polskich / 42nd General Meeting of Polish Physicists. Poznań: Wydział Fizyki Technicznej, Politechnika Poznańska, 2013, s. 104. ISBN 978-83-936586-0-2.
  10. ↑ Kronika miasta Poznania, Tom 45. Wydawnictwo Miejskie, 1977, s. 28.
  11. ↑ Kronika 1979 ↓, s. 209.
  12. ↑ Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za rok akademicki 1978/80 i 1980/81. UAM, 1978, s. 176.
  13. ↑ Kronika 1979 ↓, s. 376.
  14. ↑ Dąbrowski, Mirosław: Poczet wielkopolskich członków Polskiej Akademii Nauk. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, 2000, s. 146. ISBN 83-85481-32-X.
  15. ↑ Nekrolog: Marian Surma (pol.). wyborcza.pl, 2018-02-15. [dostęp 2018-02-16].
  16. ↑ Opis patentowy: Sposób oceny stanu zaawansowania choroby nowotworowej, wyd. 1999, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej [zarchiwizowane z adresu 2018-02-17].
  17. ↑ Podstawowe dane bibliograficzne: PAT.192250. Urząd Patentowy RP. [dostęp 2019-01-14].

Bibliografia

Linki zewnętrzne