Marian Turkowski

Marian Turkowski

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1894 Iwkowa
Data i miejsce śmierci	13 grudnia 1948 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1948
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie (1918–1945) ludowe Wojsko Polskie (1945–1948)
Formacja	Legiony Polskie (1914–1916) II Korpus Polski w Rosji (1917–1918)
Jednostki	79 pp, 27 DP, 3 DP Leg., CWPiech, 7 DP MON
Stanowiska	dowódca pułku piechoty dowódca piechoty dywizyjnej dowódca dywizji piechoty komendant centrum wyszkolenia piechoty szef departamentu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa (bitwa pod Kostiuchnówką, bitwa pod Kaniowem), wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa (kampania wrześniowa: bitwa pod Iłżą)
Odznaczenia

Marian Turkowski (ur. 28 lipca 1894 w Iwkowej, pow. brzeskim, zm. 13 grudnia 1948 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Po ukończeniu gimnazjum w Bochni, rozpoczął naukę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Żołnierz 2, potem 3 pułku piechoty. W 1916 został ranny podczas bitwy pod Kostiuchnówką, dostał się do niewoli rosyjskiej. W 1917 został zwolniony z niewoli i wstąpił do II Korpusu Polskiego w Rosji. Porucznik z 1917. W 1918 walczył w bitwie pod Kaniowem.

W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Od stycznia 1919 w Białostockim Pułku Strzelców (przemianowanym 12 października 1921 na 79 pułk piechoty) – od dowódcy kompanii do zastępcy dowódcy pułku. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, jako dowódca Białostockiego Pułku Strzelców. Dostał się do niewoli litewskiej. Zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919.

W okresie międzywojennym kolejno: dowódca 79 pułku piechoty w Słonimiu (do czerwca 1933), dowódca piechoty dywizyjnej 27 Dywizji Piechoty w Kowlu (od czerwca 1933), komendant Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie (1935–1938) i dowódca 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu (od 5 maja 1938). W 1938 dowodził akcją niszczenia cerkwi prawosławnych na Lubelszczyźnie. Zburzono wówczas 127 świątyń, w tym 91 cerkwi, 10 kaplic i 26 domów modlitwy.

W 1936 został wiceprezesem Stowarzyszenie Bochniaków (prezesem został płk Tadeusz Jakubowski, drugim wiceprezesem ppłk Leopold Okulicki)^[1].

W kampanii wrześniowej dowodził 3 DP Leg. w składzie Grupy Operacyjnej gen. Skwarczyńskiego. W trakcie bitwy pod Iłżą 8 września ranny, dostał się do niewoli niemieckiej. Po wyjściu ze szpitala trafił do Oflagu VII A Murnau.

Po uwolnieniu z niewoli w 1945 wrócił do kraju. Został przyjęty do Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii w Ministerstwie Obrony Narodowej. Później został dowódcą 7 Dywizji Piechoty. W 1946 został awansowany na stopień generała brygady. 30 września 1948, z powodu stanu zdrowia, został przeniesiony w stan spoczynku.

Zmarł 13 grudnia 1948 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 22-Tuje-5)^[2].

Awanse

• chorąży – 18 stycznia 1915
• podporucznik – 25 czerwca 1915
• porucznik – 1917
• kapitan – 1919
• major – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• podpułkownik – 9 września 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 85. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• pułkownik – 1 stycznia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 21. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• generał brygady – 1946

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4273 (1922)^[3]
• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[4]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1931)^[5]
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz 1, 2 i 3 w 1921)^[6][7]
• Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: 16 marca 1928^[8], 10 listopada 1928^[9], 13 maja 1933^[10])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Komandor Królewskiego Orderu Miecza (Szwecja)^[11]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”) (zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921)^[12]

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 13.
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 307, 343.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 831–832. ISBN 83-211-1096-7.
• P. Borecki, Łuna nad cerkwiami. Wiosną i latem 1938 r. władze II Rzeczypospolitej przeprowadziły planową akcję burzenia prawosławnych świątyń, „Przegląd”, nr 36 (298) z 11 września 2005, s. 47–49.
• D. Matelski, Grabież i restytucja polskich dóbr kultury od czasów nowożytnych do współczesnych, t. I, Kraków 2006, s. 288.