Marian Zając (lotnik)

Marian Zając

porucznik
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1920 Czarny Dunajec
Data śmierci	16 kwietnia 1945
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	dywizjon 305
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Marian Zając (ur. 23 maja 1920 w Czarnym Dunajcu^[1] lub w Jaworznie^[2], zm. 16 kwietnia 1945 nad Oceanem Atlantyckim^[1]) – polski narciarz, mistrz Polski w narciarstwie alpejskim, lotnik, porucznik nawigator w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Był synem Karola i Marii, z d. Łaś, uczniem Gimnazjum im. Oswalda Balzera w Zakopanem. W czasie nauki szkolnej został zawodnikiem Harcerskiego Klubu Narciarskiego^[1]. Na międzynarodowych mistrzostwach Polski w narciarstwie alpejskim w 1938 zajął 3. miejsce w slalomie (jako najlepszy z Polaków), 3. miejsce w zjeździe (jako drugi z Polaków, drugie miejsce zajął jego brat, Karol Zając) i 2. miejsce w kombinacji alpejskiej (jako najlepszy z Polaków)^[3][4], na mistrzostwach Polski w 1938 w skokach narciarskich wywalczył srebrny medal^[5]. Na mistrzostwach Polski w narciarstwie alpejskim w 1939 zwyciężył w slalomie, był trzeci w zjeździe i zwyciężył w kombinacji alpejskiej^[6].

Reprezentował Polskę na mistrzostwach świata w narciarstwie alpejskim w 1939, zajmując 32. miejsce w zjeździe^[7], 16. miejsce w slalomie^[8] i 22. miejsce w kombinacji alpejskiej^[9].

W 1939 został przyjęty do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Po wybuchu II wojny światowej powrócił do Zakopanego^[1]. 31 grudnia 1939 przedostał się przez niemiecką granicę na Węgry (towarzyszył mu m.in. Tadeusz Schiele)^[2], następnie przez Jugosławię i Francję dotarł do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-2092^[10]. Tam ukończył szkolenie radiooperatorów i nawigatorów w 4. Grupie Bombowej. W lipcu 1941 został skierowany na szkolenie bojowe w 18. Operational Training Unit. Od listopada 1941 służył w stopniu kaprala w 305 dywizjonie bombowym Ziemi Wielkopolskiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego^[1]. Do kwietnia 1942 wykonał 24 loty bojowe. 10 kwietnia 1942 jego samolot został zestrzelony i wodował. Uratował wówczas trzech swoich kolegów, których przeniósł na tratwę ratunkową i opiekował się nimi do czasu odratowania. Za czyn ten został w 1942 odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy (osobiście dekorował go gen. Władysław Sikorski)^[1][2].

W styczniu 1943 został promowany na stopień podporucznika i skierowany jako instruktor w do 18. Operational Training Unit. Następnie powrócił do lotów bojowych, w październiku 1943 jego samolot został kolejny raz zestrzelony i wodował. Umieścił ciężko rannego pilota w dinghy, sam płynął obok do nadejścia pomocy^[11]. Jesienią 1944 został awansowany do stopnia porucznika. Został przeniesiony do 45. Grupy Transportowej stacjonującej w Dorval. 16 kwietnia 1945 zginął w czasie lotu z Kanady do Wielkiej Brytanii, razem z pilotem, por. Jerzym Wielondkiem. Ich samolot spadł do oceanu ok. 160 mil od wybrzeży Szkocji^[1].

Jego bratem był Karol Zając^[1].

Grób symboliczny Mariana Zająca na Nowym Cmentarzu w Zakopanem (kwatera F2)

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 9636^[1]
• Krzyż Walecznych – (czterokrotnie)^[12]
• Distinguished Flying Medal^[1]
• Medal Lotniczy – (dwukrotnie)^[12]

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• J. Kędz. Marian Zając (1921-1945). „Skrzydlata Polska”. 17/1970, 26 kwietnia 1970. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.