Mariusz Muszyński

Mariusz Muszyński (ur. 6 lipca 1964 w Brześciu Kujawskim^[1]) – polski prawnik, doktor habilitowany nauk prawnych, nauczyciel akademicki, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, były przewodniczący zarządu Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. Wybrany w 2015 przez Sejm VIII kadencji na sędziego Trybunału Konstytucyjnego na miejsce obsadzone przez Sejm VII kadencji, zaprzysiężony przez prezydenta Andrzeja Dudę 3 grudnia 2015, dopuszczony do orzekania 20 grudnia 2016 przez Julię Przyłębską. 5 lipca 2017 zaprzysiężony przez Prezydenta RP na wiceprezesa TK.

Życiorys

W 1991 ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Odbywał następnie aplikację prokuratorską. Był stypendystą na Uniwersytecie Wiedeńskim. Na UMK uzyskiwał kolejno stopnie naukowe doktora (w 1997) i doktora habilitowanego (w 2004) nauk prawnych. Specjalizuje się w prawie międzynarodowym publicznym, prawie europejskim, a także w stosunkach polsko-niemieckich.

W latach 1995–1998 był pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych, później przez cztery lata (1998–2002) kierował działem prawnym w Ambasadzie RP w Berlinie, po czym powrócił do MSZ, skąd odszedł w 2005. Był także powoływany w skład Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów RP. Od stycznia 2006 do grudnia 2007 pełnił funkcję przewodniczącego zarządu Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie” i przedstawiciela rządu RP w kuratorium niemieckiej Fundacji Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość. Był też pełnomocnikiem minister spraw zagranicznych Anny Fotygi ds. stosunków polsko-niemieckich. Odwołany z obu funkcji w 2008.

W 2005 został profesorem i kierownikiem Katedry Prawa Dyplomatycznego i Dyplomacji na Wydziale Prawa i Administracji UKSW. W 2007 objął funkcję prodziekana Wydziału Prawa i Administracji UKSW ds. nauki, współpracy i promocji, którą pełnił do 2012. W 2010 został również wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Był członkiem komitetu naukowego II i III Konferencji Smoleńskiej z lat 2013 i 2014 zajmującej się analizą katastrofy samolotu Tu-154 w Smoleńsku z 10 kwietnia 2010^[2][3].

17 listopada 2011 Sejm VII kadencji wybrał go na członka Trybunału Stanu. Rekomendującym klubem parlamentarnym było Prawo i Sprawiedliwość. W październiku 2015 powołany w skład Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę^[4]. 18 listopada 2015 wybrany przez Sejm VIII kadencji na zastępcę przewodniczącego Trybunału Stanu. Przestał pełnić tę funkcję 10 lutego 2017^[5].

1 grudnia 2015 sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka pozytywnie zaopiniowała jego kandydaturę – wysuniętą przez PiS – na sędziego Trybunału Konstytucyjnego^[6][7]. Następnego dnia Sejm głównie głosami posłów PiS wybrał go na sędziego TK^[8], nie określając w uchwale początku jego kadencji^[9]. 3 grudnia 2015 prezydent Andrzej Duda odebrał od niego przyrzeczenie^[10]. Wybór Mariusza Muszyńskiego nastąpił, chociaż Sejm na to samo stanowisko wybrał wcześniej Andrzeja Jakubeckiego. Również 3 grudnia 2015 Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż podstawa prawna wyboru Andrzeja Jakubeckiego była konstytucyjna, co obligowało prezydenta do odebrania od niego ślubowania^[11].

Do orzekania Mariusz Muszyński został dopuszczony 20 grudnia 2016 przez p.o. prezesa TK Julię Przyłębską (poprzedni prezes Andrzej Rzepliński odmawiał jego dopuszczenia, powołując się na wyrok TK z 3 grudnia 2015)^[12], która jeszcze tego samego dnia upoważniła go do zastępowania jej w realizacji wszystkich wynikających z przepisów prawa uprawnień p.o. prezesa TK, a dzień później – do działania w zastępstwie prezesa TK^[13].

W kwietniu 2016 nominowany przez rząd Beaty Szydło w skład tzw. komisji weneckiej^[14]. 5 lipca 2017 prezydent Andrzej Duda powołał go na wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego^[15].

Został członkiem Rady Naukowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości^[16].

W 2018 w trakcie kryzysu wokół Sądu Najwyższego w Polsce zgłosił swoją kandydaturę na sędziego Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego^[17]. Jego zgłoszenie zostało wysłane z Ministerstwa Sprawiedliwości przez Marcina Warchoła^[18][19]. 23 sierpnia 2018 Mariusz Muszyński wycofał swoją kandydaturę^[20].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przy rozpatrywaniu sprawy pewnego podmiotu gospodarczego, stwierdził w wyroku z 20 czerwca 2018 (sygn. akt V SA/Wa 459/18), że Mariusz Muszyński jest osobą nieuprawnioną do orzekania w Trybunale Konstytucyjnym, a ta okoliczność może być przesłanką uznania wyroku wydanego z jego udziałem za nieważny z uwagi na nienależną obsadę sądu względnie przesłanką stwierdzenia, że zachodzi sytuacja wyroku nieistniejącego^[21].

22 października 2020 był w składzie orzekającym Trybunału Konstytucyjnego, w którym TK wydał wyrok o niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej wykonywania aborcji z powodu ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu^[22]. Wyrok Trybunału doprowadził do licznych protestów przeciwko zmianie przepisów aborcyjnych na ogólnokrajową skalę^[23][24][25].

Kontrowersje

Według publikacji Wojciecha Czuchnowskiego i Bartosza Wielińskiego powołujących się na anonimowych informatorów, Mariusz Muszyński w 1993 został przyjęty do Urzędu Ochrony Państwa (obecnie Agencja Wywiadu), po czym odbył szkolenie w Ośrodku Kształcenia Wywiadu w Starych Kiejkutach, które ukończył w 1994. Następnie przez rok pracował w centrali Urzędu Ochrony Państwa w Warszawie, od 1998 pracował w ambasadzie w Berlinie, skąd w 2002 został usunięty na wniosek strony niemieckiej w ciągu 24 godzin. Po powrocie stracił etat w wywiadzie (wtedy już w Agencji Wywiadu). Komisja kwalifikacyjna wydała wówczas negatywną opinię co do jego dalszej służby^[26][27][28].

Po śmierci Władysława Bartoszewskiego stwierdził, że „Bóg zaczyna uśmiechać się do Polaków”^[29][30][31].

Legalność jego powołania na stanowisko sędziego i wiceprezesa TK jest kwestią sporną, bowiem w opinii części prawników doszło do niego z naruszeniem prawa^{[32][33][34][35][36][37][38][39]}. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził w 2018, że Mariusz Muszyński nie ma prawa orzekać w Trybunale Konstytucyjnym^[21].

7 maja 2021 Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie XERO FLOR przeciwko Polsce orzekł, że obecność Mariusza Muszyńskiego w składzie orzekającym Trybunału Konstytucyjnego sprawia, że skład nie jest prawowity i Trybunał w takim składzie nie jest sądem ustanowionym na podstawie prawa. W uzasadnieniu argumentowano, że "Polska dopuściła się naruszenia art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który gwarantuje prawo sprawiedliwego procesu przed sądem ustanowionym zgodnie z przepisami" oraz że "działania władz polegające na powołaniu jednego z sędziów zasiadających w składzie oraz zignorowanie wyroków Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie oznaczały, że skład orzekający w tej sprawie nie był sądem ustanowionym ustawą"^[40].

Wybrane publikacje

W dorobku publikacyjnym M. Muszyńskiego znajdują się m.in.^[41]:

• Neutralność Austrii a udział we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE, Warszawa 1998.
• Karta praw podstawowych z komentarzem (współautor), Bielsko-Biała 2000.
• Traktat o Unii Europejskiej z komentarzem (współautor), Bielsko-Biała 2001.
• Obywatelstwo niemieckie. Wprowadzenie w problematykę, Bielsko-Biała 2002.
• Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych z komentarzem, Bielsko-Biała 2003.
• Przejęcie majątków niemieckich przez Polskę po II wojnie światowej, Bielsko-Biała 2003.
• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z komentarzem (współautor), Bielsko-Biała 2003.
• Sprawozdanie w przedmiocie strat i szkód wojennych w latach 1939–1945 (red.), Warszawa 2007.
• Niemcy o Polsce i Polakach. Polska w mediach niemieckich w latach 2006–2007 (red.), Warszawa 2007.
• Unia Europejska. Historia, architektura, prawo, Bielsko-Biała 2011.
• Państwo w prawie międzynarodowym, Bielsko-Biała 2012.

Przypisy

Bibliografia

• Trybunał Konstytucyjny. Mariusz Muszyński-wiceprezes
• Druk sejmowy nr 6 z biogramami kandydatów do Trybunału Stanu z 16 listopada 2011. [dostęp 2011-11-18].
• Dr hab. Mariusz Muszyński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2011-11-18] .