Markaczka amerykańska

Markaczka amerykańska
Melanitta americana[1]
(Swainson, 1832)
Ilustracja
Dorosły samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Mergini

Rodzaj

Melanitta

Gatunek

markaczka amerykańska

Synonimy

Melanitta nigra americana (Swainson, 1832)[1]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 NT pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

     lęgowiska

     przeloty

     zimowiska

Markaczka amerykańska[3] (Melanitta americana) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Bliski zagrożenia wyginięciem.

Systematyka

Jest to gatunek monotypowy[4]. Dawniej bywał uznawany za podgatunek markaczki zwyczajnej (M. nigra)[5][4].

Występowanie

Gniazduje we wschodniej Syberii (na wschód od rzeki Jana), na Alasce oraz we wschodniej Kanadzie po Nową Fundlandię[5]. Zimuje wzdłuż wybrzeży Atlantyku od Nowej Szkocji po Florydę, niewielkie populacje także na Wielkich Jeziorach[6]. Zimuje również wzdłuż wybrzeży Pacyfiku – od Aleutów do środkowej Kalifornii[6] (a nawet jeszcze dalej na południe – po północną Kalifornię Dolną), na wybrzeżach wschodniej Rosji, Japonii, Korei i wschodnich Chin[2]. Rzadko zalatuje na wybrzeża Europy[7]. W Polsce stwierdzona 10 razy (do roku 2017)[8].

Morfologia

Wygląd
Przypomina markaczkę zwyczajną, ale dorosły samiec w szacie godowej jest łatwo odróżnialny (także w locie) po dużej jaskrawo żółtawo-pomarańczowej narośli na dziobie bez czerni przy czole. Narośl jest zwykle żółta na górze, a pomarańczowa u nasady. W locie skrzydła są jednolicie ciemne, ale lotki I rzędu zdają się dość jasne, jak u markaczki zwyczajnej, zwłaszcza od spodu. Samice takie jak u zwyczajnej, ale mają odrobinę wydatniejszy hak na końcu dzioba i rozleglejszą ciemną plamę na karku. Nieliczne dorosłe samice mają lekki żółty rysunek na ciemnym dziobie, niespotykany u zwykłej markaczki. Niedojrzałe ptaki podobne do samic, ale z białym brzuchem.
Wymiary średnie
długość ciała: 44–54 cm
rozpiętość skrzydeł: 84 cm
masa ciała: 862–1270 g

Ekologia i zachowanie

Biotop
Lęgnie się nad małymi jeziorami w tundrze. Zimą przebywa na wodach przybrzeżnych, szczególnie ze skalistym dnem.
Głos
Jedna z najbardziej wokalnych kaczek. Samce odzywają się łagodnym, zawodzącym gwizdem, a samica podłużnym „kraaa”.
Gniazdo
Gniazdo to wydrążony w ziemi dół położony w dużej kępie traw w pobliżu wody. Wyścielony częściowo puchem i trawą.
Jaja
Składa od 5 do 10 białoróżowych jaj.
Okres lęgowy
Jaja wysiadywane są przez okres 27–31 dni przez samicę. Kaczor opuszcza samicę krótko po rozpoczęciu lęgu. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu i wędrują za matką nad wodę. Usamodzielniają się po 45–50 dniach.
Pożywienie
Podobnie jak markaczka zwyczajna – drobne zwierzęta wodne, głównie małże, skorupiaki, owady wodne z niewielką domieszką pokarmu roślinnego, korzeni i pęczków.

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody markaczka amerykańska klasyfikowana jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened) od 2012 roku, kiedy to po raz pierwszy sklasyfikowano ją jako odrębny gatunek. Liczebność światowej populacji w 2006 roku szacowano na około 530–830 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2].

W Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową[9].

Przypisy

  1. a b Melanitta americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b c Melanitta americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-11].
  4. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
  5. a b Black Scoter (Melanitta nigra). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
  6. a b N. Bouglouan: Black Scoter. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
  7. wynik wyszukiwania: Melanitta americana. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
  8. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2017. „Ornis Polonica”. 59, s. 119–153, 2018. 
  9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 NT pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Female black scoter at Fernald Preserve.jpg
"Excuse me. Which way to the Atlantic Ocean?" A female black scoter made an unexpected visit to DOE Office of Legacy Management's ecologically restored Fernald Preserve, Ohio, Site this past November before journeying on to join its kin at a coastal ocean habitat for the winter. This sighting raised the total bird species count for Fernald Preserve to 253. Thanks, girl!
Melanitta americana map.svg
Autor: Cephas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Geographical distribution of Black scoter.
 
Breeding
 
Migration
 
Nonbreeding