Marmozeta złotogłowa

Marmozeta złotogłowa
Leontopithecus chrysomelas[1]
(Kuhl, 1820)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Rodzina

pazurkowcowate

Rodzaj

marmozeta

Gatunek

marmozeta złotogłowa

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 EN pl.svg
Zasięg występowania

Marmozeta złotogłowa[5] (Leontopithecus chrysomelas) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callitrichidae). Gatunek endemiczny; występuje tylko w nizinnych fragmentach lasów tropikalnych w stanie Bahia w Brazylii. Jest uważany przez IUCN za zagrożony gatunek.

Zasięg występowania

Marmozeta złotogłowa występuje we wschodniej Brazylii (Bahia), między rzekami de Contas (granica północna) a Pardo i na południe od rzeki Pardo wzdłuż jej środkowego biegu do Jequitinhonhy na granicy Bahii i Minas Gerais[6]. Introdukowany na przedmieściach Niterói w stanie Rio de Janeiro[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1820 roku niemiecki przyrodnik Heinrich Kuhl nadając mu nazwę Midas chrysomelas[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Kuhl wskazał Ribeirão das Minhocas, na lewym brzegu górnego biegu Rio dos Ilhéus, w Bahii, w Brazylii[2][7].

Filogeneza molekularna rodzaju Leontopithecus przeprowadzona w 2008 r. wykazała, że L. chrysomelas jest formą bazalną tego kladu[8]. Anatomicznie, L. chrysomelas okazał się gatunkiem najbardziej rozbieżnym, z masywniejszym ciałem, stosunkowo dużymi i zmodyfikowanymi siekaczami, stosunkowo małymi zębami policzkowymi i unikalnym kształtem czaszki[6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[6].

Etymologia

  • Leontopithecus: gr. λεων leō, λεοντος leontos „lew”; πιθηκος pithēkos „małpa”[9].
  • chrysomelas: gr. χρυσος khrusos „złoto”; μελας melas, μελανος melanos „czarny”[10].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 22–26 cm, długość ogona 33–39 cm; masa ciała samic 480–590 g, samców 540–700 g[11]. Gatunek ten przypomina wyglądem marmozetę lwią, główną różnicą jest ubarwienie - czarne futro pokrywa większą część ciała, z wyjątkiem łap i głowy, które mają złoty odcień. Cechuje je niewielka głowa i ciało oraz stosunkowo duże kły i bardzo długi ogon. Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony[12].

Tryb życia

Marmozeta złotogłowa żyje w lasach tropikalnych, gdzie przebywa na wysokościach od 3 do 10 metrów nad ziemią[12]. Prawie całe swoje życie spędzają na drzewach, włączając w to sen i reprodukcję. Prowadzą dzienny tryb życia. Tworzą grupy złożone z 2-8 osobników (zazwyczaj 3-4); okazjonalnie tworzą grupy liczące do 16 osobników. Typowa rodzina składa się z rodziców i ich najmłodszego potomstwa. Pary łączą się na całe życie, okres godowy rozpoczyna się około września i kończy w marcu. Ciąża trwa 125-132 dni. Oboje partnerów opiekuje się młodymi. Samce osiągają dojrzałość płciową w około 24. miesiącu życia, samice w 18. Dorosłe osobniki tej samej płci wykazują wobec siebie agresję terytorialną. Żywią się owocami i insektami, okazjonalnie uzupełniając dietę ślimakami i pająkami. Stwierdzono przypadki zjadania jaszczurek, jaj ptasich, a nawet piskląt[12].

Przypisy

  1. Leontopithecus chrysomelas, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b c H. Kuhl: Beiträge zur Zoologie und vergleichenden Anatomie. T. 1. Frankfurt am Main: Verlag der Hermannschen Buchhandlung, 1820, s. 51. (niem.).
  3. I. Geoffroy Saint-Hilaire: Ouistiti. Jacchus. Mam. W: J. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 12. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, n° 55; Baudouin Frèrer, Libraries-Editeurs, Imprimeurs de la société D'Histoire Naturelle, Rue de Vaugirard, n° 36, 1827, s. 520. (fr.).
  4. L.C. Oliveira, L.G. Neves, M.C.M. Kierulff, L. Jerusalinsky, R.A. Mittermeier & A.B. Rylands 2021, Leontopithecus chrysomelas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).
  5. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 37. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 178. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Leontopithecus chrysomelas. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
  8. B.M. Perez-Sweeney, C. Valladares-Padua, C.S. Martins, J.C. Morales & D.J. Melnick. Examination of the Taxonomy and Diversification of Leontopithecus using the Mitochondrial Control Region. „International Journal of Primatology”. 29, s. 245–263, 2008. DOI: 10.1007/s10764-007-9224-7. (ang.). 
  9. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 369, 1904. (ang.). 
  10. The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  11. A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 343–344. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  12. a b c B. Lundrigan & K. Kapheim: ADW: Leontopithecus chrysomelas: Information. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. University of Michigan, 2000. [dostęp 2016-12-12].

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 EN pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Stavenn Leontopithecus chrysomelas 01.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Stavenn (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
Description: Golden-headed Lion Tamarin - Source: own work - Location: Central Park Zoo, New York - Author: self, User:Stavenn
Leontopithecus chrysomelas distribution.svg
(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0
Geographic distribution of the Golden-headed Lion Tamarin (Leontopithecus chrysomelas).