Marmur

Szlif cienki marmuru
Wyroby z marmuru
Marmurowy Pomnik Bitwy o Monte Cassino w Warszawie inspirowany starożytną rzeźbą Nike z Samotraki

Marmur (od łac. marmor, z stgr. μάρμαρος marmaros) – skała metamorficzna powstała z przeobrażenia wapieni, rzadziej dolomitów. Składa się głównie z krystalicznego kalcytu lub dolomitu (marmur dolomitowy). Niewielka część geologów jako marmur definiuje wyłącznie skały węglanowe, przeobrażone w warunkach głębokiego metamorfizmu strefy kata (temperatury 500-700 °C, wysokie ciśnienie), nazywając skały przeobrażone w strefach niższego metamorfizmu (epi i mezo) wapieniem krystalicznym. Przeważnie jednak terminu „wapień krystaliczny” używa się w przypadku skał metamorficznych jako synonimu marmuru dla każdej skały węglanowej poddanej metamorfizmowi.

Opis

Od starożytności stosowany jako cenny materiał budowlany, rzeźbiarski oraz architektoniczny. Znane marmury wydobywa się w Carrarze we Włoszech i na chorwackiej wyspie Brač. Marmury wydobywa się przy użyciu różnych urządzeń tnących, nie stosuje się materiałów wybuchowych, gdyż prowadzą one do spękania skał i drastycznej redukcji bloczności złoża, co uniemożliwia wydobycie bloków na tyle dużych, by pociąć je na płyty okładzinowe lub przeznaczyć na rzeźby. Marmury spękane i odpady z produkcji pełnowartościowego marmuru wykorzystuje się do produkcji lastriko lub grysu marmurowego. Marmury zbudowane z dolomitu są podstawą wytwarzania tabletek magnezu.

Złoża marmuru w Polsce

W Polsce marmur wydobywany jest wyłącznie w Sudetach, przede wszystkim w Masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako „Biała Marianna” (na górze Krzyżnik) i „Zielona Marianna[1]. Z kolei złoże marmuru szarego z odcieniem niebieskawym znajduje się w Sławniowicach. Eksploatuje się także dolomity przeobrażone (nazywane przez większość geologów marmurem lub dolomitem krystalicznym) w Rędzinach.

Nazwy „marmur” używa się w kamieniarstwie także do węglanowych skał osadowych, które przyjmują poler (pod wpływem polerowania ich powierzchnia staje się silnie błyszcząca). Jest to nazwa naukowo nieprawidłowa, ale silnie zakorzeniona wśród kamieniarzy. W Polsce tego typu „marmury” wydobywane są licznie w Górach Świętokrzyskich. W okresie przedwojennym niektórzy właściciele kopalń wapienia w celu podniesienia ich rangi nadawali mu handlową nazwę „marmur kielecki”. Później pojawiły się kolejne określenia: „marmur dębnicki” czy „marmur chęciński” itp. Należy jednak pamiętać, że marmur i wapień należą do zupełnie odmiennych grup skał pod względem ich pochodzenia.

Zobacz też

Galeria

Przypisy

  1. Rodzaje marmuru – sprawdź odmiany marmuru, RR Granity, 19 lipca 2019 [dostęp 2020-02-06].

Bibliografia

  • Anna Maliszewska: Słownik petrograficzny, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1991
  • Piotr Roniewicz (red.): Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna, Warszawa 1999
  • Michał Stelmach: Geologia Polski, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 2007

Media użyte na tej stronie

Marmur 1.jpg
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Marmur w formie zgłady, k. Sławniowice,
Marmur z serpentynitem.jpg
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
marmur dolomitowy z żyłkami serpentynitowymi, Rędziny, Dolny Śląsk
Marble extraction near Orosei.JPG
Autor: Mikołaj Kirschke, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wydobycie wapienu koło Orosei na Sardynii
PL marmur złoża.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Złoża marmuru w Polsce
Marmur 2.jpg
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Marmur z mineralizacja serpentynitową reprezentowana przez lizardyt, K. Rędziny, Dolny lsk
Battle of Monte Cassino Monument Warsaw 02.jpg
Pomnik Bitwy o Monte Cassino - Warszawa
Marble calcite.jpg
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Płytka cienka marmuru