Marsz głodowy 30 lipca 1981 w Łodzi

Tablica pamiątkowa poświęcona Marszowi głodowemu na budynku przy ul. Piotrkowskiej 258/260

Marsz głodowy 30 lipca 1981 w Łodzi – największy z serii marszów głodowych, protestów społecznych, które miały miejsca latem 1981. Odbył się 30 lipca 1981 na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi. Według różnych szacunków wzięło w nim udział od 20 do 100 tysięcy osób i okazał się największym masowym protestem w Polsce po sierpniu 1980^[1][2].

Geneza

Kartka na mięso z 1981 roku

28 lutego 1981 Rada Ministrów ogłosiła uchwałę w sprawie reglamentacji mięsa i jego przetworów^[3]. Sprzedaż mięsa „na kartki” weszła w życie 1 kwietnia 1981. Od maja 1981 r. wprowadzono także reglamentację przetworów mięsnych, masła, mąki, przetworów zbożowych i ryżu, zaś w czerwcu także mleka dla niemowląt^[4][5]. Posiadanie kartki jednak nie gwarantowało zakupu towaru, często trzeba było stać w długich kolejkach.

Słabe zaopatrzenie sklepów, w połączeniu z decyzją rządu z 23 lipca, zmniejszającą kartkowe przydziały mięsa z jednoczesną podwyżką cen żywności, spowodowały pod koniec lipca 1981 zorganizowanie w całym kraju tzw. marszów głodowych, koordynowanych przez związkowców z NSZZ „Solidarność”. Pierwsze takie marsze odbyły się 25 lipca 1981 w Kutnie i Łodzi z udziałem kilku tysięcy osób. W następnych dniach podobne marsze zorganizowano w kolejnych miastach Polski^[6][7].

Przebieg

15 lipca 1981 na Walnym Zgromadzeniu Delegatów Ziemi Łódzkiej NSZZ „Solidarność” podjęto uchwałę o zorganizowaniu kilkudniowego protestu w związku z dramatycznym zaopatrzeniem sklepów. Termin akcji skonkretyzowano 23 lipca, kiedy to Zarząd Regionu podjął decyzję o wszczęciu akcji w dniach 27–30 lipca. W okresie tym wstrzymano się od strajków, by nie dawać rządzącym pretekstu do zrzucenia winy za braki na rynku na przerwy w pracy. Pomysłodawczynią i liderką marszu była Janina Kończak^[8], przewodnicząca zespołu zajmującego się sprawami socjalno–bytowymi w ZR Ziemi Łódzkiej^[9]. 27 lipca Zarząd wydał komunikat, w którym zwracał się do władz o rozwiązanie problemów zaopatrzeniowych, w tym m.in.: wyciągnięcia konsekwencji wobec odpowiedzialnych za problemy, usprawnienia reglamentacji, cofnięcia decyzji o obniżeniu przydziałów mięsa i wędlin^[10]. Każdego dnia akcji organizowano przejazdy wzdłuż ulicy Piotrkowskiej 130 pojazdów MPK, PKS i „Transbudu”, na których przymocowano transparenty z napisami, m.in.: „Głód doktryną socjalizmu”, „Naszym dzieciom jeść”, „Rząd rządzi, partia kieruje, naród głoduje”, „Stój Polaku, stój w kolejce aż ci z bólu pęknie serce”, „Głodni wszystkich krajów łączcie się”, „Jeśli chcecie obronić swoje dupy – dajcie mięsa, chleba, zupy”. Pojazdy z włączonymi światłami i sygnałami dźwiękowymi każdorazowo zatrzymywały się przed Urzędem Miasta, zaś z głośników zachęcano łódzkie kobiety pracy do przyjścia na marsz 30 lipca^[11].

30 lipca o godz. 14:00 mieszkańcy zaczęli się gromadzić na Placu Katedralnym. Do zgromadzonych przemówili biskup Józef Rozwadowski oraz przewodniczący ZR Ziemi Łódzkiej Andrzej Słowik. Przemarsz wyruszył ok. godz. 15:50 ulicą Piotrkowską w stronę Placu Wolności. Maszerowały w nim głównie kobiety z dziećmi, co wg organizatorów miało podkreślić dramatyzm sytuacji oraz zminimalizować prawdopodobieństwo prowokacji ze strony służb. Protestujący nieśli transparenty z napisami, m.in.: „Nie dzielić Polski, dzielić chleb”, „Czy głodne dzieci to cel socjalizmu”, „Dzieci – przyszłość narodu – umrą z głodu”, „35 lat partyjnej władzy. Jesteśmy głodni, będziemy nadzy”, „Partia Lenina cytuje, a naród głoduje”. Przed siedzibą władz miasta głos zabrali Andrzej Słowik i Janina Kończak, która odczytała postulaty adresowane do władz. Odśpiewano hymn, Rotę i Boże, coś Polskę. Marsz zakończył się na Placu Wolności przemówieniami związkowców^[12].

Marsz był legalny, władze wydały zgodę na przemarsz ul. Piotrkowską, nie godząc się na przejście równoległą Aleją Kościuszki, gdzie mieścił się miejski komitet PZPR, a aprobatę wyraziła nawet prorządowa organizacja Front Jedności Narodu. Przemarsz zabezpieczały związkowe służby porządkowe, nie doszło do interwencji MO. Oprócz łodzian w marszu wzięły udział delegacje robotników z Aleksandrowa Łódzkiego, Bełchatowa, Brzezin, Głowna i Łasku. Przebieg protestu relacjonowało 99 dziennikarzy, w tym ze Stanów Zjednoczonych, RFN i Francji^[13].

Upamiętnienie

W 40 rocznicę marszu, w lipcu 2021 na budynku dawnej siedziby Zarządu Regionalnego NSZZ „Solidarność” przy ul. Piotrkowskiej 258/260 odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą marszowi, ufundowaną przez łódzki oddział Instytutu Pamięci Narodowej^[14].

Zobacz też

• Marsze głodowe w Polsce w 1981 roku

Przypisy

Bibliografia

• Sebastian Pilarski: Marsz głodowy w Łodzi. 30 lipca 1981 r. Łódź: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Łodzi, 2021.

Linki zewnętrzne

• Fotografie z marszów głodowych w Łodzi i Kutnie, Dekada wolności  (pol.).
• Fotografie z marszów głodowych w Łodzi i Grudziądzu, Polska solidarna  (pol.).
• Marsz głodowy na Piotrkowskiej, Łódź, 1981 w serwisie YouTube