Marsz na Waszyngton

Marsz na Waszyngton

Państwo	Stany Zjednoczone
Miejsca wystąpień	Waszyngton
Początek wystąpień	28 sierpnia 1963
Przyczyny wystąpień	segregacja rasowa
Charakter wystąpień	pokojowe; bierny opór
Rezultat wystąpień	zniesienie segregacji rasowej, podwyższenie płacy minimalnej
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Marsz na Waszyngton
38,8893°N 77,0501°W/38,889300 -77,050100

Protestujący z transparentami

Martin Luther King podczas przemowy

Marsz na Waszyngton (ang. March on Washington for Jobs and Freedom) – wydarzenie w historii Stanów Zjednoczonych, które miało miejsce 28 sierpnia 1963 w Waszyngtonie. Jego celem było podniesienie płacy minimalnej i zniesienia segregacji rasowej.

Tło historyczne

Po sukcesie kampanii w Birmingham Konferencja Przywódców Chrześcijańskich Południa (SCLC) planowała przygotować kolejną demonstrację w proteście przeciwko obowiązującym prawom Jima Crowa^[1]. Na przełomie maja i czerwca 1963 roku miało dojść do spotkania Martina Luthera Kinga z Johnem i Robertem Kennedymi, jednak nie udało się do tego doprowadzić^[1]. Dnia 10 czerwca King zarzucił prezydentowi niedotrzymywanie obietnic wyborczych, wobec czego zaczął rozważać zorganizowanie marszu na Waszyngton^[2]. Pomysł ten kilkanaście lat wcześniej zaproponował inny działacz na rzecz desegregacji rasowej Asa Philip Randolph^[2]. Wystąpienia tego rodzaju miały miejsce w historii Stanów Zjednoczonych od 1913 roku, kiedy to 8 tysięcy kobiet domagało się przyznania im praw wyborczych^[3]. W 1957 roku odbyła się manifestacja, zorganizowana przez Randolpha i Kinga pod pomnikiem Lincolna, w której udział wzięło około 25 tysięcy osób^[3]. Dnia 11 czerwca prezydent John Kennedy złożył w Kongresie projekt ustawy znoszącej segregację rasową w szkołach, przez co Randolph zdecydował się rozmawiać z liderami innych ruchów społecznych o organizacji marszu^[4].

Organizacja

Rozmowy, prócz Randolpha, prowadził Bayard Rustin, który uważał, że w marszu powinno wziąć udział około 100 tysięcy ludzi, a przed Kapitolem należy wręczyć postulaty zniesienia segregacji rasowej kongresmenom^[5]. Rozmawiano na ten temat z Negro American Labour Council, National Urban League i SCLC, jednak King był zbyt zajęty wydarzeniami w Birmingham, zatem przyłączył się do negocjacji dopiero w czerwcu^[5]. Rozmowy pomiędzy organizacjami zaczęły dochodzić do konsensusu, który opierał się na chęci wykorzystania setnej rocznicy podpisania proklamacji zniesienia niewolnictwa przez Abrahama Lincolna^[6]. Kennedy spotkał się z liderami organizacji i zachęcał do zorganizowania manifestacji^[7]. Dnia 2 lipca doszło do kolejnego spotkania czarnoskórych przywódców, gdzie ustalono, że nazwa marszu ma brzmieć „Dla pracy i wolności” (ang. For Jobs and Freedom), a jego przywódcą ma zostać Randolph^[8]. Z czasem hasło zmieniono na „Pass the Bill”^[8]. Na kilku kolejnych spotkaniach ustalono datę 28 sierpnia 1963 roku i kierownika marszu Rustina^[9]. Zarówno władza federalna, jak i prasa wypowiadały się na temat marszu pozytywnie – uważając, że jest to pokojowy sposób na zwrócenie uwagi na nierówność praw^[9]. Ponieważ manifestacja była szeroko opisywana w mediach, wiele osób wsparło ją finansowo, a ponadto w Paryżu zapowiedziano przeprowadzenie bliźniaczego marszu, poprowadzonego przez Jamesa Baldwina i Burta Lancastera^[10]. Głównymi hasłami marszu stały się: więcej miejsc pracy do czarnych, wyższa płaca minimalna i zatrudnienie bez zwracania uwagi na kolor skóry^[10]. Dzięki zebraniu 800 tysięcy dolarów udało się zorganizować darmowy transport do stolicy, wyżywienie i opiekę medyczną dla uczestników^[10][11]. Zatrudniono także czarnoskórych, nowojorskich policjantów do pilnowania porządku^[12]. Ponadto władze miasta zmobilizowały 5 tysięcy osób z policji, 2,5 tysiąca osób z Gwardii Narodowej, 4 tysiące żołnierzy i 15 tysięcy członków oddziałów paramilitarnych^[12].

Manifestacja

Głównymi postulatami marszu były^[11][12]:

1. dostęp do wszystkich pomieszczeń publicznych,
2. integracyjna edukacja,
3. pełne prawa wyborcze,
4. rezygnacja władz federalnych z dyskryminacji,
5. desegregacja rasowa w szkołach,
6. upoważnienie do działania podpisane przez prokuratora generalnego,
7. ustanowienie programu socjalnego dla ubogich,
8. równość płac,
9. płaca minimalna na poziomie co najmniej 2 dolarów za godzinę,
10. zniesienie dyskryminacji rasowej w systemie zatrudnienia.

W środę 28 sierpnia ponad 200 tysięcy manifestantów zebrało się pod pomnikiem Waszyngtona^[13][7]. Marsz rozpoczął się o godzinie 11:30 i trwał przez 5 godzin, a transmitowała go stacja telewizyjna CBS^[14]. Ponieważ liderzy ruchów praw obywatelskich nie zjawili się na czas, by przewodzić marszowi, tłum odśpiewał pieśń wolności, a następnie ruszył Constitution Avenue i Independence Avenue w kierunku Kapitolu^[15]. Organizatorzy przebywali wówczas pod mauzoleum Lincolna, gdzie planowali wygłosić przemówienia^[15]. Znajdowali się tam również aktorzy: Marlon Brando, Paul Newman i Ossie Davis^[15]. Gdy manifestanci dotarli do pomnika szesnastego prezydenta, jako pierwszy głos zabrał Randolph, który zaczął swoją mowę słowami:

Po nim przemowy wygłosili także Eugene Carson Blake, Charlton Heston, Bayard Rustin, Whitney Young i John Lewis^[16][17]. Dodatkowo przemówienia były przeplatane z występami artystycznymi Joan Baez, Boba Dylana i Mahalii Jackson^[16]. Na scenie dla mówców znajdowały się także Rosa Parks, Daisy Bates, Diane Nash i Gloria Richardson^[16]. Jako ostatni głos zabrał Martin Luter King, którego transmitowano już nie tylko w telewizji CBS, ale też w ABC i NBC^[17]. Jego przemówienie I Have a Dream na trwałe weszło do klasyki oratorstwa amerykańskiego^[18] i walnie przyczyniło się do przyznania Kingowi Pokojowej Nagrody Nobla^[19]. To wystąpienie zakończyło marsz, choć Rustin wszedł jeszcze na podest i przypomniał o dziesięciu postulatach protestujących^[20][21]. Na koniec zaśpiewała Marian Anderson^[21].

Odbiór

Dzięki transmisji w trzech telewizjach, a także stacjach radiowych, przesłanie manifestantów dotarło do wielu Amerykanów^[21]. Prasa podkreślała, że marsz przebiegł w duchu biernego oporu (pokojowo)^[21]. Po zakończeniu marszu organizatorzy spotkali się z Johnem Kennedym, który pochwalił inicjatywę^[21]. Zdaniem amerykanistów, przesłanie Kinga trafiło do odbiorców, którzy zwiększyli swoje poparcie dla ruchu praw obywatelskich^[22]. Większość czarnoskórych działaczy organizacji walczących z desegregacją była zadowolona, choć niektórzy, tacy jak Malcolm X czy James Farmer, skrytykowali wystąpienie Kinga^[23]. Przychylne opinie wyraziły także Kościoły protestanckie (metodyści i luteranie), katolicy i wyznawcy judaizmu^[23]. Ponieważ prezydent Kennedy został zamordowany w listopadzie, nie zdążył podpisać ustawy o prawach obywatelskich, ale zrobił to jego następca Lyndon B. Johnson^[24].

Przypisy

Bibliografia

• Izabella Rusinowa: Martin Luther King Jr. 1929–1968. Pułtusk–Warszawa: ASPRA-JR, 2014. ISBN 978-83-7545-518-2. (pol.)
• Krzysztof Michałek: Amerykańskie stulecie. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1900–2001. Warszawa: Mada, 2004. ISBN 83-89624-04-4. (pol.)
• Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.)

Linki zewnętrzne

• March on Washington for Jobs and Freedom. kinginstitute.stanford.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-08)]. (ang.)
• March on Washington August 28, 1963. crmvet.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-08)]. (ang.)