Marsz solny

Gandhi symbolicznie zbiera sól na plaży w Dandi

Marsz solny – akt obywatelskiego nieposłuszeństwa zorganizowany przez Mahatmę Gandhiego, który miał miejsce między 12 marca a 6 kwietnia 1930 roku. Ze względu na swoją spektakularność często nazywany jest jako „druga satjagraha”. Marsz stanowił wyraz rosnącego zniecierpliwienia Indyjskiego Kongresu Narodowego własną bezsilnością, natomiast bezpośrednim bodźcem, który go wywołał, była brytyjska odmowa przyznania Indiom statusu dominium.

Za pretekst kampanii posłużył Gandhiemu powszechnie znienawidzony podatek solny. Rząd indyjski w owym czasie utrzymywał monopol na wydobycie i handel solą, podstawowym artykułem spożywczym, który obłożył wysokim podatkiem. Ci, którzy używali soli pozyskanej własnymi siłami, byli surowo karani. Wykorzystując tę sytuację, sześćdziesięciojednoletni Gandhi, któremu towarzyszyło 71 zwolenników jego polityki, rozpoczął 12 marca marsz o długości 240 mil (390 km), wyruszając z Sabarmati w Ahmadabadzie (stan Gudźarat) do wioski Dandi na wybrzeżu Morza Arabskiego w pobliżu miasta Navsari w tym samym stanie. Po drodze do manifestantów przyłączyły się tysiące ludzi.

Akcja Gandhiego zdobyła szeroki rozgłos nie tylko na subkontynencie, ale także na całym świecie, zyskując uznanie opinii międzynarodowej. Gandhi, aby zachęcić Indusów do omijania przepisów solnych i w miarę możliwości zaopatrywania się na własną rękę, u kresu marszu, nad brzegiem morza, symbolicznie odparował dla siebie garść soli. Gandhi został aresztowany w nocy z 4/5 maja 1930 roku, a w następnych miesiącach ok. 60–90 tys. osób podejrzewanych o udział w marszu oraz całe kierownictwo Kongresu.

Po uwolnieniu rok później Gandhi odwołał swoją kampanię bojkotującą rządowy monopol solny i zawarł układ z Edwardem Woodem, hrabią Halifaxu, umożliwiający mu uczestnictwo w konferencji okrągłego stołu i zezwalającym na wytwarzanie soli dla celów domowych. Układ ten zezwalał także na organizowanie pokojowych demonstracji popierających kampanię na rzecz indyjskiej produkcji (swadeśi). W zamian za to IKN zrezygnował z wysuwanych wcześniej żądań przeprowadzenia dochodzenia w sprawie aresztowań związanych z marszem solnym.

Galeria

• 

  W trakcie marszu

• 

  Znaczek pocztowy z 2005 r.

• 

  Gandhi podczas marszu

Bibliografia

• JanJ. Palmowski JanJ., Słownik najnowszej historii świata 1900–2007, AgnieszkaA. Kloch (tłum.), t. III, Warszawa: Presspublica, 2008, ISBN 978-83-7469-685-2 .