Marszałek senior

Postanowienie prezydenta Andrzeja Dudy o powołaniu Antoniego Macierewicza na marszałka seniora Sejmu IX kadencji (2019)
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl

Marszałek senior[1] – w polskim parlamencie jeden z najstarszych wiekiem posłów na Sejm oraz najstarszy wiekiem senator, powoływani przez prezydenta do prowadzenia pierwszych po wyborach posiedzeń obu izb do czasu wybrania marszałka Sejmu i marszałka Senatu.

Instytucja marszałka seniora jest szczególną i tymczasową formą wykonywania przez posła i senatora niektórych kompetencji marszałków (odpowiednio: Sejmu i Senatu). Pełnienie zadań marszałka seniora stanowi wyróżnienie i ma wymiar prestiżowy[2].

Opis

Regulacje dotyczące powoływania marszałka seniora i jego zadań znajdują się w regulaminie Sejmu i regulaminie Senatu[3]. Zastosowano w nich różną pisownię instytucji marszałka seniora (odpowiednio z dywizem i bez)[4][5]. W obu regulaminach jest ona pisana z wielkich liter[4][5].

Zgodnie z art. 1 ust. 1 regulaminu Sejmu Marszałek-Senior jest powołany przez prezydenta spośród najstarszych wiekiem posłów[4]. Prezydent ma zatem tutaj pewną swobodę, a przy podejmowaniu decyzji nie ma obowiązku konsultowania lub opiniowania wyboru osoby posła[2]. Powołanie przez prezydenta marszałka seniora nie wymaga również kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów[6]. Prezydent nie jest tutaj związany żadnymi terminami, jednak powołanie marszałka seniora musi nastąpić przed zebraniem się posłów na pierwsze posiedzenie[7].

Z kolei zgodnie z regulaminem Senatu (art. 30 ust. 2 i 3) na przewodniczącego pierwszego posiedzenia Senatu (Marszałka Seniora) prezydent powołuje najstarszego wiekiem senatora, a w razie przeszkody funkcję tę obejmuje kolejny wiekiem senator[5].

Decyzja o powołaniu marszałków seniorów obu izb jest ogłaszana przez prezydenta zwykle w formie postanowienia.

Marszałkowie seniorzy prowadzą obrady przez pierwszą część pierwszych po wyborach posiedzeń izb, podczas których odbywają się ślubowania posłów i senatorów oraz wybory marszałków[8][9]. Jednak 19 października 2005 na pierwszym posiedzeniu Sejmu V kadencji z przyczyn politycznych (rywalizacja wyborcza kandydatów na prezydenta, Donalda Tuska i Lecha Kaczyńskiego przed II turą wyborów przypadających na 23 października 2005) kluby parlamentarne Platforma Obywatelska i Prawo i Sprawiedliwość nie były w stanie uzgodnić między sobą kandydata na marszałka Sejmu. W tej sytuacji na wniosek PiS, poparty przez większość posłów (237 przeciw 215), marszałek senior Józef Zych (PSL) ogłosił przerwę w obradach do 26 października 2005. W następstwie tego marszałek senior pełnił tę funkcję od 19 października 2005 do 26 października 2005, zaś konstytucyjny urząd Marszałka Sejmu pozostawał w tym czasie opróżniony. Dopiero 26 października 2005 wybrano nowego marszałka Marka Jurka, któremu marszałek senior przekazał laskę marszałkowską.

Marszałkowie seniorzy II RP

Sejm Ustawodawczy

Sejm

Senat

Sejm Śląski

Marszałkowie seniorzy Polski Ludowej

Sejm Ustawodawczy

Sejm PRL

Senat

Marszałkowie seniorzy III RP

Sejm

Kadencja SejmuDataZdjęcieMarszałek SeniorPartia polityczna
Sejm I kadencji25 listopada 1991Aleksander Malachowski.jpgAleksander MałachowskiSolidarność Pracy
Sejm II kadencji14 października 1993Unia Pracy
Sejm III kadencji20 października 1997Józef KaletaSojusz Lewicy Demokratycznej
Sejm IV kadencji19 października 2001Aleksander Malachowski.jpgAleksander MałachowskiUnia Pracy
Sejm V kadencji19–26 października 2005Józef Zych Sejm 2015.JPGJózef ZychPolskie Stronnictwo Ludowe
Sejm VI kadencji5 listopada 2007Zbigniew Religa 2 2008.jpgZbigniew ReligaPrawo i Sprawiedliwość,
Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe
Sejm VII kadencji8 listopada 2011Józef Zych Sejm 2015.JPGJózef ZychPolskie Stronnictwo Ludowe
Sejm VIII kadencji12 listopada 2015Kornel Morawiecki 2016.pngKornel MorawieckiKukiz’15
Sejm IX kadencji12 listopada 2019Antoni Macierewicz visits NATO HQ (27077142934) (cropped).jpgAntoni MacierewiczPrawo i Sprawiedliwość

Senat

Kadencja SenatuDataZdjęcieMarszałek SeniorPartia polityczna
Senat I kadencji4 lipca 1989Stanisław Stomma, źródło - Biblioteka Sejmowa.jpgStanisław StommaObywatelski Klub Parlamentarny
Senat II kadencji26 listopada 1991Jan Tomasz Zamoyski.JPGJan Tomasz ZamoyskiZjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe,
Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne
Senat III kadencji15 października 1993Jan Mulak.jpgJan MulakSojusz Lewicy Demokratycznej,
Polska Partia Socjalistyczna
Senat IV kadencji21 października 1997
Władysław Bartoszewski 2012.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Władysław BartoszewskiKlub Demokratyczny Senatu
Senat V kadencji20 października 2001
Andrzej Wielowieyski Senat RP 02.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Andrzej WielowieyskiBlok Senat 2001, Unia Wolności
Senat VI kadencji20 października 2005
Kazimierz Kutz Kancelaria Senatu.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Kazimierz KutzKoło Senatorów Niezależnych i Ludowych
Senat VII kadencji5 listopada 2007
Ryszard Bender VII kadencja Kancelaria Senatu.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Ryszard BenderPrawo i Sprawiedliwość
Senat VIII kadencji8 listopada 2011
Kazimierz Kutz Kancelaria Senatu.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Kazimierz KutzKoło Senatorów Niezależnych
Senat IX kadencjirezygnacja[a]
Barbara Borys-Damięcka VII kadencja Kancelaria Senatu.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Barbara Borys-DamięckaPlatforma Obywatelska
12 listopada 2015
Michał Seweryński Kancelaria Senatu 2015.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Michał SeweryńskiPrawo i Sprawiedliwość
Senat X kadencji12 listopada 2019
Barbara Borys-Damięcka VII kadencja Kancelaria Senatu.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Barbara Borys-DamięckaPlatforma Obywatelska

Uwagi

  1. ze względu na stan zdrowia[10]

Przypisy

  1. Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 28. ISBN 978-83-7666-518-4.
  2. a b Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 31. ISBN 978-83-7666-518-4.
  3. Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 29. ISBN 978-83-7666-518-4.
  4. a b c Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2021 r. poz. 483)
  5. a b c Obwieszczenie Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Senatu (M.P. z 2018 r. poz. 846)
  6. Wojciech Odrowąż-Sypniewski (wybór i opracowanie): Regulamin Sejmu w opiniach Biura Analiz Sejmowych. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2010, s. 6, 9. ISBN 978-83-7666-071-4.
  7. Marek Zubik: Organizacja wewnętrzna Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003, s. 46. ISBN 83-7059-646-0.
  8. Andrzej Szmyt (red. nauk.): Komentarz do regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018, s. 32. ISBN 978-83-7666-518-4.
  9. Art. 30 ust. 4 i 6 Regulaminu Senatu (M.P. z 2018 r. poz. 846)
  10. mart/ja: Marszałkiem Seniorem będzie Michał Seweryński. tvn24.pl data dostępu = 2019-09-07, 2015-11-06.

Media użyte na tej stronie

Antoni Macierewicz visits NATO HQ (27077142934) (cropped).jpg
Polish Minister of Defense Antoni Macierewicz at the NATO headquarters in Brussels, Belgium, June 15, 2016.
Ryszard Bender VII kadencja Kancelaria Senatu.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Ryszard Bender
Jan Tomasz Zamoyski.JPG
Autor: Polish Senat (Senat RP) www.senat.gov.pl/, Licencja: CC-BY-SA-3.0
pl:Jan Tomasz Zamoyski
Michał Seweryński I posiedzenie Senatu IX kadencji.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Marszałek Senior Michał Seweryński. 1. posiedzenie Senatu IX kadencji
Józef Zych Sejm 2015.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Poseł Józef Zych w Sejmie
Jan Mulak.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jan Mulak
Kornel Morawiecki 2016.png
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kornel Morawiecki w Sejmie w 2016
Barbara Borys-Damięcka VII kadencja Kancelaria Senatu.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Barbara Borys-Damięcka
Kazimierz Kutz Kancelaria Senatu.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Kazimierz Kutz
Andrzej Wielowieyski Senat RP 02.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Andrzej Wielowieyski. Konferencja „Prawa człowieka w Europie Środkowej i Wschodniej oraz Azji Środkowej na tle standardów międzynarodowych” w Senacie RP
Zbigniew Religa 2 2008.jpg
Autor: PiS, Licencja: CC BY 3.0
Zbigniew Religa
Kazimierz Kutz Bronisław Komorowski 1 posiedzenie Senatu VIII kadencji.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Marszałek senior Kazimierz Kutz i Prezydent Bronisław Komorowski. Pierwsze posiedzenie Senatu RP VIII kadencji
Aleksander Malachowski.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Lzur z polskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Aleksander Małachowski. Plik pochodzi ze strony http://www.uniapracy.org.pl/ za zgodą jej admina Bogdana Misia, Lzur 16:07, 27 sty 2004 (CET)
Władysław Bartoszewski 2012.JPG
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Profesor Władysław Bartoszewski podczas otwarcia wystawy „Głos Wolnej Europy” w Senacie RP
Stanisław Stomma, źródło - Biblioteka Sejmowa.jpg
Stanisław Stomma - poseł 2,3,4,5,6 kadencji Sejmu PRL (lata 1957-76)
Michał Seweryński Kancelaria Senatu 2015.jpg
(c) Kancelaria Senatu Rzeczypospolitej Polskiej , CC BY-SA 3.0 pl
Senator Michał Seweryński
Seniormarszalek.png
Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy o powołaniu Antoniego Macierewicza na stanowisko marszałka seniora