Marta Lipińska
 Marta Lipińska w roli Alicji w Odwrocie W. Nicholsona w reżyserii M. Englerta | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód | |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności | od 1960 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Współczesny w Warszawie | |
| Odznaczenia | |
   | |
Marta Lipińska (ur. 14 maja 1940 w Borysławiu) – polska aktorka teatralna, radiowa, filmowa i telewizyjna.
Życiorys
Ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Królowej Jadwigi w Warszawie. W 1962 została absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W trakcie studiów była asystentką Jerzego Kreczmara[1]. Zaraz po studiach otrzymała angaż w Teatrze Współczesnym w Warszawie, gdzie już za debiutancką rolę Iriny w spektaklu Trzy siostry Czechowa w reżyserii Erwina Axera, po premierze 22 lutego 1963 roku, została wyróżniona nagrodą dla młodych aktorów na Festiwalu w Katowicach. Występowała także w warszawskim Teatrze Scena Prezentacje (1991–1993).
Jeszcze jako studentka szkoły teatralnej debiutowała w filmie rolą nieszczęśliwej ofiary pseudolekarza i hochsztaplerki udającej medium u Stanisława Różewicza w Głosie z tamtego świata (1962). Potem raz jeszcze pojawiła się u Różewicza w filmie Piekło i niebo (1966). Dwukrotnie wystąpiła w filmach Tadeusza Konwickiego: Salto (1965) w roli intrygującej Heleny i Dolina Issy (1982) jako Tekla Dilbinowa z Surkontów. Szerokiej widowni stała się znana z ról w filmach i serialach będących adaptacjami dzieł literackich. Wystąpiła między innymi jako pani Helena Stawska w serialu Lalka (1977) oraz jako znerwicowana, ale pełna wyższych aspiracji żona właściciela majątku ziemskiego w serialu i filmie kinowym Nad Niemnem (1986). W sitcomie Miodowe lata (1998–2003) zagrała złośliwą teściową Zofię, matkę Aliny, a w serialu komediowym Ranczo (2006–2009, 2011–2016) wcieliła się w postać Michałowej, gospodyni księdza na plebanii w Wilkowyjach. W filmach na podstawie powieści Katarzyny Grocholi – Nigdy w życiu! (2004) i Ja wam pokażę! (2005) – Marta Lipińska i Krzysztof Kowalewski wystąpili jako rodzice Judyty.
W programie III Polskiego Radia występowała jako naiwna pani Eliza, beznadziejnie zakochana w panu Sułku (Krzysztof Kowalewski), w cyklu słuchowisk Jacka Janczarskiego Kocham pana, panie Sułku (1973–2002).
Życie prywatne
Pierwszym mężem aktorki był operator filmowy Krzysztof Winiewicz[2]. Jej drugim mężem, od 1968 roku, jest aktor i reżyser teatralny Maciej Englert. Mają córkę Annę, kostiumografkę, absolwentkę Akademii Sztuk Pięknych oraz syna Michała, który został operatorem filmowym.
Filmografia
- 1960: Lenin w Polsce jako Ulka (film nieukończony)
- 1962: Głos z tamtego świata jako Urszula Choberska
- 1962: Czerwone berety jako pielęgniarka, dziewczyna Grzegorza
- 1962: Męczeństwo Piotra Ohey'a - jako córka Piotra Ohey'a[3]
- 1963: Wiano jako Ulka Kobuzówna
- 1963: Rozwodów nie będzie jako Alina Borowska (Zdarzenie I)
- 1965: Salto jako Helena, córka gospodarza i Marii
- 1965: Katastrofa jako Hanka, dziewczyna Grzegorza
- 1965: Gorąca linia jako Wrzosówna, narzeczona Witalisa
- 1966: Ściana Czarownic jako Magda
- 1966: Piekło i niebo jako anioł stróż Piotrusia
- 1970: Romantyczni jako Emilka
- 1972: Ogłoszenie matrymonialne jako "„romantyczna” kandydatka
- 1972: Dary magów jako Dominika Tomala
- 1977: Lalka jako Helena Stawska
- 1982: Dolina Issy jako Tekla Dilbinowa z Surkontów, matka Tomaszka
- 1983: Synteza jako Zborowska, matka Eli i Piotra
- 1983: Adopcja jako sąsiadka matki Ani (odc. 1)
- 1984: Przybłęda jako matka Michała
- 1984: 5 dni z życia emeryta jako Jadwiga, córka Kaliny
- 1986: Nad Niemnem jako Emilia Korczyńska, żona Benedykta
- 1986: Nad Niemnem jako Emilia Korczyńska, żona Benedykta
- 1988: Powrót do Polski jako Helena Paderewska, żona Ignacego Jana
- 1989: Janka jako Aurelia, żona Bukara
- 1996: Opowieści weekendowe: Damski interes jako Anna, przyjaciółka Zofii
- 1996: Bar Atlantic jako pani Irena Zarębianka
- 1997: Boża podszewka jako Werflowa (odc. 9 i 10)
- 1998: Rodziców nie ma w domu jako pani Melania
- 1998–2003: Miodowe lata jako Zofia, matka Aliny
- 1999: Palce lizać jako Ropowa
- 2002: Miss mokrego podkoszulka jako pani Wiktoria, sąsiadka Władysława
- 2002: Superprodukcja jako mama Yanka
- 2004: Nigdy w życiu! jako matka Judyty
- 2004: Całkiem nowe lata miodowe jako Zofia, matka Aliny
- 2005–2006: M jak miłość jako Elżbieta Nowicka, żona Teodora
- 2006–2009, 2011–2016: Ranczo jako Michałowa, gospodyni księdza
- 2006: Ja wam pokażę! jako matka Judyty
- 2007: Ryś jako "Babunia", szefowa suwalskiej mafii
- 2007: Ranczo Wilkowyje jako Michałowa, gospodyni księdza
- 2007: Ja wam pokażę! jako Hanna, matka Judyty
- 2008–2009: Niania jako doktor Sadowska
- 2009: Siostry jako siostra Lukrecja
- 2009: Popiełuszko. Wolność jest w nas jako Janina Jarzyna
- 2009–2013: Popiełuszko. Wolność jest w nas jako Janina Jarzyna
- 2010: Duch w dom jako babcia Ola, matka Leszka
- 2013: Stacja Warszawa jako Matka Boska
- 2015–2019: Dziewczyny ze Lwowa jako Zofia Nowakowa
Nagrody
- 1963: FSRiR w Katowicach – nagroda dla młodych aktorów za rolę Iriny w Trzech siostrach Czechowa, reż. Erwin Axer
- 1965: Złoty Kwiatek – nagroda studentów PW dla najlepszej aktorki roku
- 1967: Złoty Ekran za role: tytułową w Tani Aleksieja Arbuzowa i Wiery w Miesiącu na wsi Iwana Turgieniewa w Teatrze TV
- 1968: Nagroda Komitetu ds. PRiTV za osiągnięcia aktorskie w sztukach autorów rosyjskich i radzieckich prezentowanych przez Teatr TV
- 1969: Srebrna Maska – nagroda w plebiscycie czytelników „Expressu Wieczornego”
- 1969: IV miejsce w rankingu najlepszych aktorów teatru telewizyjnego „Panoramy Północy”
- 1970: Srebrna Maska – nagroda w plebiscycie czytelników „Expressu Wieczornego”
- 1987: Nagroda Prezydenta M. St. Warszawy za rolę Żony w sztuce Marka Koterskiego Życie wewnętrzne w reżyserii autora
- 1993: XXXII Rzeszowskie Spotkania Teatralne – Nagroda Publiczności za rolę Matki Laurencji w sztuce Hughe'a Whitmore’a Najlepsi z przyjaciół w reżyserii Macieja Englerta
- 1995: Nagroda Publiczności Festiwalu Sztuk Przyjemnych w Łodzi dla Najlepszej Aktorki za rolę Dotty Otley w sztuce Michael Frayna Czego nie widać, w reżyserii Macieja Englerta
- 2001: nominacja do Feliksów Warszawskich za rolę Alicji w Odwrocie Williama Nicholsona za sezon 2000/2001 w kategorii za najlepszą pierwszoplanową rolę kobiecą
- 2001: XL Rzeszowskie Spotkania Teatralne – nagroda w plebiscycie publiczności za najlepszą rolę kobiecą (Alicja w Odwrocie Williama Nicholsona, w reż. Macieja Englerta
- 2002: Nagroda Publiczności VIII Festiwalu Sztuk Przyjemnych w Łodzi dla Najlepszej Aktorki za rolę Alicji w sztuce Williama Nicholsona Odwrót w reżyserii Macieja Englerta
- 2004: Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach – odciśnięcie dłoni
- 2004: Nagroda Publiczności dla Najlepszej Aktorki na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi za rolę Betty w Namiętnej kobiecie Kay Mellor w reż. Macieja Englerta
- 2005: Wielki Splendor[4] – nagroda za wybitne role w Teatrze Polskiego Radia
Odznaczenia
- 1977: Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
- 1979: Złoty Krzyż Zasługi
- 2002: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (za wybitne zasługi dla kultury polskiej)[5]
- 2010: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[6]
Przypisy
- ↑ Teatr w Polsce - polski wortal teatralny, www.e-teatr.pl [dostęp 2016-09-04].
- ↑ Tygodnik Życie na Gorąco nr 43, 22 października 2015, s. 35
- ↑ Męczeństwo Piotra Oheya, Ninateka, obsada, 21 lutego 2016 [dostęp 2018-05-03] (pol.).
- ↑ Wielki Splendor - nagrody Teatru Polskiego Radia wręczone. prsa.pl, 2008-12-01. [dostęp 2010-12-06].
- ↑ M.P. z 2002 r. nr 50, poz. 722.
- ↑ Glorie Artis dla aktorów. mkidn.gov.pl, 15 lutego 2010. [dostęp 2010-02-17]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Marta Lipińska-Englert w bazie filmpolski.pl
- Marta Lipińska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09].
- Marta Lipińska-Englert w bazie IMDb (ang.)
- Marta Lipińska-Englert w bazie Filmweb
- Marta Lipińska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Marta Lipińska w bazie Akademii Polskiego Filmu
Media użyte na tej stronie
Autor: Michał Englert, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Marta Lipińska w roli Alicji - "Odwrót" Williama Nicholsona
w reżyserii Marcina Englerta