Marta Ptaszyńska

Marta Ptaszyńska

Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1943 Włochy k. Warszawy
Pochodzenie	polskie
Instrumenty	perkusja
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytorka, perkusistka, pedagog
Odznaczenia
Strona internetowa

Marta Ptaszyńska (ur. 29 lipca 1943 we Włochach koło Warszawy) – polska kompozytorka, perkusistka i pedagog.

Życiorys

Kompozycję studiowała w Warszawie, perkusję w Poznaniu, na obu uczelniach uzyskując dyplomy z wyróżnieniem w 1967 roku i 1968 roku. Jako perkusistka występowała m.in. z Warsztatem Muzycznym oraz z Poznańskim Zespołem Perkusyjnym. W latach 1969–1970 uzupełniała studia w Paryżu pod kierunkiem Nadii Boulanger oraz Pierre Schaeffera i Oliviera Messiaena. Podczas pobytu we Francji nawiązała też współpracę z zespołem perkusyjnym Les Percussion de Strasbourg. Od 1970 do 1972 roku uczyła w PWSM w Warszawie, po czym wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Tam uczyła kompozycji m.in. w University of California w Berkeley, University of California w Santa Barbara i w Indiana University School of Music w Bloomington. Od 1998 jest profesorem w University of Chicago.

Oprócz działalności koncertowej i pedagogicznej Ptaszyńska udziela się również w środowisku muzycznym: w latach 1981–1984 była członkiem zarządu Percussive Arts Society w USA. W 1991 została współzałożycielką i wiceprezesem American Society for Polish Music w Nowym Jorku, inicjując i organizując liczne przedsięwzięcia na rzecz polsko-amerykańskiego zbliżenia w dziedzinie kultury. W dowód uznania w 1988 przyznano jej medal ZKP za promowanie polskiej muzyki współczesnej w USA. Odznaczona Krzyżem Oficerskim (1995)^[1] i Komandorskim (2022)^[2] Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

W dorobku kompozytorki ważne miejsce zajmują utwory przeznaczone na perkusję. Instrumenty perkusyjne bywają wykorzystywane w nich w niezwykłych połączeniach – przykładem: Preludia na wibrafon i fortepian, Scherzo na ksylofon i fortepian, Jeu-Parti na harfę i wibrafon, Wariacje na kotły i kwartet smyczkowy.

Największy rezonans obudziły natomiast monumentalne utwory wokalno-instrumentalne, a przede wszystkim Holocaust Memoriał Cantata (1992) napisana dla uczczenia pamięci ofiar holocaustu, do której część tekstu napisał Yehudi Menuhin i opera dziecięca Pan Marimba do libretta Agnieszki Osieckiej, wystawiona w Warszawie w 1998 roku.

Nagrody za twórczość

• Fundacja Alfreda Jurzykowskiego (Nowy Jork 1997)
• nagroda Ministra Spraw Zagranicznych (2000)
• Benjamin H. Danks Creative Music Award przyznana przez Amerykańską Akademię Sztuki i Literatury za opery i oratoria (2006)
• nagroda John Simon Guggenheim Foundation (2010)

Utwory

Utwory na orkiestrę

• Improvisations (1968)
• Spectri Sonori (1973)
• Crystallites (1973–1974)
• Concerto for Percussion Quartet and Orchestra (1974)
• Conductus - A Ceremonial for Winds (1982)
• La novella d'inverno (Winter's Tale) (1984) na ork. smyczkową
• Concerto for Marimba and Orchestra (1985); nagr. Muza PNCD 075, 1991
• Charlie's Dream(1988), koncert na saksofon i orkiestrę
• Ode to Praise All Famous Women (1992)
• Fanfare For Peace (1993)
• Concerto Grosso (1996) na 2 skrzypiec i orkiestrę kameralną; pierwsze wykonanie - 1997, Warszawa, Sinfonia Varsovia, dyr. Yehudi Menuhin
• Drum of Orfeo (1999-2001), koncert na perkusję
• Missa Solemnis ad honorem sanctis Ioannes Paulus II (2015); na sopran, mezzosopran, baryton, dwa chóry mieszane i orkiestrę.

Utwory na zespoły kameralne

• Madrigals "Canticum Sonarum" Igor Stravinsky in Memoriam (1971) na zespół instrumentów
• Kwiaty Księżyca na fortepian i wiolonczelę (1986); nagr. Proviva - Teldec Germany, ISPN 152.
• Poetic Impressions na kwintet dęty i fortepian (1991); nagr. DUX Records

Utwory kameralne na perkusję i ewent. inne instrumenty

marimba - instrument perkusyjny, na który najczęściej komponuje Ptaszyńska

• 4 preludia (1965) na wibrafon i fortepian
• Scherzo (1967) na ksylofon i fortepian
• Jeu-Parti (1970) na harfę i wibrafon
• Cadenza (1972) na flet i perkusję
• Stress for percussion & tape (1972)
• Space Model na perkusję (1971–1975)
• Mobile dla 2 perkusistów (1976)
• Classical Variations na kotły i kwartet smyczkowy (1976)
• Synchrony dla 3 perkusistów (1978)
• Dream Lands, Magic Spaces na skrzypce, fortepian i 6 perkusistów (1979)
• Scintilla na 2 marimby (1984)
• Graffito for marimba (1988); nagr. "Nebojsa Zivkovic, "Percussion made in Europe, Volume 1" Edition Musica Europea, Germany
• Ajikan - Unfolding Light (1989) na flet i perkusję
• Spider Walk na perkusję (1993)

Utwory solowe

• Variations na flet (1967)
• Arabesque na harfę (1972)
• Touracou na klawesyn (1974)
• Farewell Souvenir na fortepian (1975)
• Recitativo, Arioso and Toccata na skrzypce (1969–1975)
• Two Poems na tubę (1975)
• Quodlibet na kontrabas i taśmę (1976)
• Six Bagatelles na harfę (1979)
• Hommage a I.J. Paderewski na fortepian (1992)
• Elegia in memoriam John Paul II na altówkę solo (2005)

Utwory sceniczne

• Oscar of Alva (1971–1972, nowa wersja 1986), opera do libretta Zbigniewa Kopalko według Lorda Byrona; realizacja TV Kraków 1988
• Pan Marimba, opera dziecięcia w 3 aktach (1992–1995) do libretta Agnieszki Osieckiej; w repertuarze Teatru Wielkiego w Warszawie od 1998 roku
• Magiczny Doremik, opera dziecięcia w 2 aktach (1992–1995) do libretta kompozytorki na podstawie powieści "Gelsomino w Kraju Kłamczuchów" Gianniego Rodariego; premiera styczeń 2008 Teatr Wielki w Warszawie
• Kochankowie z klasztoru Valldemosa, opera o Fryderyku Chopinie, libretto kompozytorka i Janusz Krasny-Krasiński; premiera w reż. Tomasza Koniny 18.12.2010 w Teatrze Wielkim w Łodzi^[3]

Teatr instrumentalny

• Soirée Snobe Chez La Princesse (1979) na 2 keyboardy, taśmę, mimów i oświetlenie

Utwory na głosy i instrumenty

• Tale of Nightingales (1968) na baryton i orkiestrę kameralną do słów K.I. Gałczyńskiego.
• Vocalise (1971) na głos i wibrafon
• Epigrams (1976–1977) na głos i instrumenty do starogreckiej poezji (tłum. ang.)
• Un Grand Sommeil Noir (1977) na sopran, flet i harfę do słów Paul Verlaine’a
• Sonety do Orfeusza (1980–1981) na głos i orkiestrę kameralną do słów Rilkego
• Ave Maria (1982; 2. wersja 1987)
• Listy Polskie (1988), kantata z okazji rocznicy odzyskania niepodległości
• Pieśni rozpaczy i samotności (1988–1989) na głos i fortepian; sł. Rilke, Verlaine, Shakespeare, Staff i Lorca (nagr. CD, Muza Records, 1991)
• Holocaust Memorial Cantata (1992) na głosy, chór i orkiestrę; słowa (ang., hebr., jiddisz, polski) Leslie Woolf Hedley (nagr.: CD, POLYGRAM CD ACCORD, 1996)
• Liquid Light na głos, fortepian i perkusję (1994–1995); sł. Modene Duffy
• Cantiones Jubilationis na chór żeński i perkusję (1995); sł. Modene Duffy
• Silver Echos of Distant Bells na głos i kwartet smyczkowy (1995); sł. (ang.) Lord Tennyson, Laslie Woolf Hedley, Donald Bogan, Krzysztof Koehler i Stanisław Wyspiański

Przypisy

Bibliografia

• Marek Podhajski red.: Kompozytorzy polscy 1918-2000. Gdańsk-Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. S. Moniuszk, 2005. ISBN 978-83-89444-82-0.
• Ewa Cichoń, Leszek Polony: Muzyka to język najdoskonalszy. Rozmowy z Martą Ptaszyńską. Kraków: PWM, 2001. ISBN 83-224-0769-6.
• Marta Ptaszyńska w serwisie Culture.pl
• Profil kompozytorki na stronie wydawcy (PWM)