Marten Jacobszoon Heemskerk van Veen

Autoportret (1553), The Fitzwilliam Museum, Cambridge

Portret rodzinny (ok. 1530), Gemäldegalerie Alte Meister, Kassel

Ecce Homo (tryptyk) (1544), Muzeum Narodowe w Warszawie

Marten Jacobszoon Heemskerk van Veen lub Maarten van Heemskerck (ur. 1498 w Heemskerk k. Alkmaaru, zm. 1 października 1574 w Haarlemie) – niderlandzki malarz okresu manieryzmu.

Zajął się malarstwem wbrew woli swojego ojca. Nauki pobierał u Cornelisa Willemsa i Jana Lucasa. W latach 1532-1536 przebywał we Włoszech, kontynuując edukację artystyczną poprzez studia nad dziełami antycznymi i renesansowymi, zwłaszcza autorstwa Michała Anioła. Po powrocie działał głównie w Haarlemie, gdzie spędził 22 lata jako skarbnik kościoła parafialnego. W 1572 roku udał się do Amsterdamu.

Malarstwo Heemskerka jest zbliżone do manieryzmu, wykazuje duży wpływ sztuki włoskiej, chwilami graniczący z naśladownictwem, zawiera też jednak wiele elementów rodzimych. Tworzył obrazy o tematyce religijnej i mitologicznej, a także portrety, rysunki i sztychy. Część jego obrazów uległa zniszczeniu podczas najazdu Hiszpanów na Haarlem w 1572 roku.

Wybrane dzieła

• Autoportret na tle ruin (1553) – Cambridge, Fitzwilliam Museum
• Chrzest Chrystusa – Kolonia, Wallraf-Richartz-Museum
• Chrzest Chrystusa (ok. 1532) – Berlin, Gemäldegalerie
• Ecce Homo (tryptyk) (1544) – Warszawa, Muzeum Narodowe
• Ecce Homo (tryptyk) (1559-60) – Haarlem, Frans Hals Museum
• Momus krytykujący twory bogów (1561) – Berlin, Gemäldegalerie
• Narodziny Chrystusa – Kolonia, Wallraf-Richartz-Museum
• Ołtarz Pasji – Linköping, Katedra
• Opłakiwanie Chrystusa (1540-43) – Budapeszt, Muzeum Sztuk Pięknych
• Portret Anny Codde (1529) – Amsterdam, Rijksmuseum
• Portret rodzinny (ok. 1530) – Kassel, Gemaeldegalerie
• Portrety małżonków Bicker (1529) – Amsterdam, Rijksmuseum
• Św. Łukasz malujący Madonnę (1550-53) – Rennes, Musée des Beaux-Arts
• Św. Łukasz malujący Madonnę (1532) – Haarlem, Frans Hals Museum
• Triumfalny pochód Bachusa (1537-38) – Wiedeń, Kunsthistorisches Museum
• Ukrzyżowanie (tryptyk) )1545-50) – St. Petersburg, Ermitaż
• Ukrzyżowanie (1543) – Gandawa, Museum voor Schone Kunsten
• Wenus i Amor – Kolonia, Wallraf-Richartz-Museum
• Wenus i Kupidyn w kuźni Wulkana (1536) – Praga, Galeria Narodowa

Bibliografia

• Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydaw. Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9
• Współczesna Encyklopedia Świata. Historia Sztuki Oxford, Inowrocław 1997 ISBN 83-7325-916-3