Martwe dusze

Martwe dusze

Мёртвые души

Autor	Nikołaj Gogol
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Język	rosyjski
Data wydania	1842
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1876
Wydawca	Redakcya Kuryera Poznańskiego
Przekład	Zygmunt Wielhorski

Martwe dusze – niedokończona powieść Nikołaja Gogola, pisana od 1835 do końca życia pisarza w 1852, uznawana za szczytowe osiągnięcie w jego dorobku. Opublikowana po raz pierwszy w 1842 roku, potem poprawiana.

Geneza

Inspiratorem powstania dzieła był prawdopodobnie Aleksander Puszkin, który podsunął Gogolowi myśl o napisaniu powieści na temat podróżującego po Rosji oszusta. W zamyśle Martwe dusze miały być trylogią, tryptykiem na wzór Boskiej komedii Dantego. Znana jest tylko pierwsza część, którą można – znów w nawiązaniu do Dantego – określić jako Piekło.

Treść

Bohaterem powieści jest Paweł Iwanowicz Cziczikow, który zajeżdża ze swym stangretem Selifanem oraz lokajem Pietrkiem do miasta gubernialnego N., gdzieś na rosyjskiej prowincji. Cziczikowa poznajemy powoli. Wydaje się on człowiekiem porządnym, zadbanym i grzecznym. Nie jest zbyt bogaty, ale też i nie jest biedny, „ani tłusty, ani chudy” – jest dosyć bezbarwny. Przyjeżdża do miasta N. w konkretnym celu: zakupu martwych dusz rewizyjnych, tj. chłopów pańszczyźnianych, którzy umarli od czasu ostatniego spisu rewizyjnego, a za których właściciele ziemscy muszą wciąż płacić podatki. Cziczikow zapoznaje się najpierw z ważnymi osobistościami miasta. Robi to bardzo zręcznie, wzbudza ogólną sympatię i zainteresowanie. Podróżując z Cziczikowem, poznajemy najróżniejsze charaktery ludzkie, zazwyczaj nudne czy wręcz odrażające. Atmosfera narasta. W mieście zaczynają krążyć plotki na temat planów porwania córki gubernatora przez Cziczikowa. Dopiero pod koniec lektury Gogol informuje czytelnika o tym, kim tak naprawdę jest jego główny bohater i po co mu martwe dusze.

Zobacz też

• 100 najlepszych książek Norweskiego Klubu Książki

Linki zewnętrzne

• Rosyjski tekst z 1952
• Przewodnik po krainie martwych dusz. Dwójka - Program 2 Polskiego Radia, 2012-07-24. [dostęp 2014-08-20].
• Polskie wydanie dzieła w bibliotece Polona