Maryna Miklaszewska

Maryna Miklaszewska
Maria Miklaszewska
Miłosz Kowalski
Ilustracja
Maryna Miklaszewska (2012)
Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1947
Katowice

Data śmierci

11 maja 2022

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Dziedzina sztuki

bohemistka, dziennikarka, pisarka

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Maryna Miklaszewska, właśc. Maria Miklaszewska, pseudonim „Miłosz Kowalski” (ur. 4 stycznia 1947[1] w Katowicach, zm. 11 maja 2022[2]) – polska bohemistka, dziennikarka, pisarka, działaczka opozycji niepodległościowej. Córka Gwidona Miklaszewskiego, starsza siostra Agaty Miklaszewskiej.

Życiorys

Urodziła się w Katowicach 4 stycznia 1947 roku jako Maria Miklaszewska. Ukończyła filologię słowiańską na Uniwersytecie Warszawskim w 1972 roku, studia doktoranckie w latach 1972–1975[3]. W latach 1975–1976 była członkiem zespołu redakcyjnego „Płomyczka”[3]. W latach 1977–1982 pracowała w redakcji literackiej Programu 3. Polskiego Radia, z której została zwolniona w wyniku weryfikacji dziennikarzy w czasie stanu wojennego[2]. Od września 1980 do 13 grudnia 1981 była redaktorem Radia „Solidarność” Regionu Mazowsze (audycje dla radiowęzłów zakładowych). W 1981 uczestniczka I Krajowego Zjazdu Delegatów „Solidarności” (dokumentacja Zjazdu)[4]. W 1982 działaczka Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom przy kościele św. Marcina w Warszawie, do 1989 uczestniczka Duszpasterstwa Środowisk Twórczych[5]. W stanie wojennym usunięta z pracy w Polskim Radiu, współpracowała z drugim obiegiem wydawniczym oraz podziemnym radiem Solidarność. Przeprowadziła m.in. wywiad z Tadeuszem Konwickim w maju 1981, który po emisji radiowej został przedrukowany w podziemnym wydaniu „Małej apokalipsy”[6]. Także poza cenzurą – w drugoobiegowym wydawnictwie Rytm – w 1986 roku ukazała się jej książka Mikołajek w szkole PRL podpisana pseudonimem Miłosz Kowalski. Książka nawiązywała do francuskiej serii opowieści o Mikołajku, autorstwa René Goscinny’ego i Jeana-Jacques’a Sempé. Ilustrował ją 10-letni syn autorki Mikołaj Chylak, ukryty pod pseudonimem Masław. Oprócz pięciu wydań w drugim obiegu książka ta doczekała się też dwóch edycji już w III RP. W latach 1989–1992 była redaktorką Programu 1. Polskiego Radia, a w czerwcu 1989 – autorką radiowych audycji wyborczych podczas wyborów parlamentarnych[2].

Do 3 kwietnia 1987 rozpracowywana przez Wydział II Departamentu III MSW w ramach SOR kryptonim „Kaseta”[7].

Tłumaczyła wiersze i teksty piosenek Karela Kryla oraz literaturę czeską, głównie związaną ze środowiskiem opozycyjnym (m.in. Vaclava Havla). Z klasyki czeskiej literatury dwudziestowiecznej przełożyła Grę na serio Richarda Weinera.

Jest autorką powieści kryminalnej Portret pamięciowy i scenariusza spektaklu Teatru Telewizji Hrabia nagrodzonego przez Ministra Kultury i Sztuki. Razem z siostrą Agatą napisała libretto i teksty piosenek do musicalu Metro[8], za co w 1992 roku nominowana została do amerykańskiej nagrody Tony Award[9][10]. W roku 2005 „Dialog”[11] opublikował jej sztukę Strajk: pierwszy – i jak dotąd jedyny – musical o Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. W 2007 roku wydała opartą na faktach powieść Wojtek z armii Andersa, opowiadającą o epizodzie z dziejów II wojny światowej, a mianowicie o Wojtku – syryjskim niedźwiedziu brunatnym, który przeszedł cały szlak bojowy z 2 Korpusem Polskim generała Władysława Andersa – od wyjścia z ZSRR do demobilizacji po wojnie w Wielkiej Brytanii. Wojtek z armii Andersa doczekał się 2 wydań[12].

W 2001 roku wyróżniona została odznaką Zasłużony Działacz Kultury[13]. Postanowieniem z 4 grudnia 2007 roku odznaczona została Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego[14] wraz z innymi działaczami ruchu Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka.

W 2010 była wśród założycieli Stowarzyszenia Polska Jest Najważniejsza, w skład którego weszli niektórzy członkowie warszawskiego komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich[15].

Córka rysownika Gwidona Miklaszewskiego, żona dra Aleksandra Chylaka, urbanisty, adiunkta na warszawskim Wydziale Architektury.

Maryna Miklaszewska zmarła 11 maja 2022 roku. Została pochowana na Powązkach w Warszawie. W uroczystościach wziął udział premier Mateusz Morawiecki[16].

Publikacje

  • Mikołajek w szkole PRL
    • Warszawa: Rytm, 1986 (pod pseudonimem Miłosz Kowalski).
    • Londyn: Aneks, 1987, ISBN 0-906601-44-4.
    • Gdańsk: Suplement 2, 1987.
    • Łódź: Wydawnictwo Społeczne „Fakt”, 1989 (pod pseudonimem Miłosz Kowalski)[17].
    • Gliwice: Wokół Nas, 1989.
    • Warszawa: Tenten, 1991, ISBN 83-85477-08-X.
    • Warszawa: Tenten, 1995, ISBN 978-83-85477-08-2.
  • Portret pamięciowy, Warszawa: Rytm, 2003, ISBN 83-7399-008-9.
  • Wojtek z Armii Andersa
    • Warszawa: Fronda, 2007, ISBN 978-83-88747-26-7.
    • Warszawa: Fronda, 2007, ISBN 978-83-60335-23-9 [wyd. 2].
  • Spotkałam kiedyś prawdziwego hipstera, Warszawa: TRIO, 2012, ISBN 978-83-7436-315-0.
  • Hipster, Poznań: Zysk i S-ka, 2016 ISBN 978-83-7785-988-9.
  • Proces Szolema Szwarcbarda mordercy atamana Petlury, Wydawnictwo LTW, 2022 ISBN 978-83-756-5790-6[18]

Dzieła sceniczne

  • 1991: libretto i teksty piosenek (razem z siostrą Agatą Miklaszewską) do musicalu Metro[19]. Muzyka: Janusz Stokłosa, reżyseria: Janusz Józefowicz, premiera: Teatr Dramatyczny w Warszawie (1991). Musical wystawiany był również na scenach zagranicznych: w Minskoff Theatre na nowojorskim Broadwayu (1992) oraz w Operetce Moskiewskiej (1999). Za piosenki z musicalu autorka – wspólnie z Maryną Miklaszewską oraz Januszem Stokłosą – nominowana była w roku 1992 do nagrody Tony Award (for best original score)[20].
  • 2004: teksty piosenek (razem z siostrą Agatą Miklaszewską, pod pseudonimem Jan Wermer) do musicalu Romeo i Julia zainspirowane dramatem W. Shakespeare’a. Muzyka: Janusz Stokłosa, reżyseria: Janusz Józefowicz, premiera: Teatr Buffo w Warszawie[21].

Przekłady

  • Richard Weiner, Gra na serio, przekład z czes. i wstęp Maryna Miklaszewska, Warszawa: „Czytelnik”, 1984 (druk: Kraków: DWWLA, 1983), ISBN 83-07-00878-6.
  • Karel Kryl, Piosenki, przekład z czes. Jan Krzysztof Kelus, Maryna Miklaszewska, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Muzyczne, 1989 (Przegląd Czechosłowackiej Kultury Niezależnej „Prěhled Československé Nezávislé Kultury” Survey of Czechoslovak Independent Culture: Wrocław 3-5 listopad” November 1989. – Organizatorzy: Solidarność Polsko-Czechosłowacka, NZS).
  • Piosenki Karela Kryla, przekład z czes. Maryna Miklaszewska. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1986 [i. e.] 1987.

Przypisy

  1. ↑ Rok urodzenia podany za katalogiem Biblioteki Jagiellońskiej i NUKATem.
  2. ↑ a b c Nie żyje Maryna Miklaszewska. Marta Ławacz: miała w sobie gen buntu, gen niepokorny. polskieradio24.pl, 2022-05-12. [dostęp 2022-05-12]. (pol.).
  3. ↑ a b Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12]. (pol.).
  4. ↑ Anna Grażyna Kister: Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12].
  5. ↑ Anna Grażyna Kister: Biogramy. Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12].
  6. ↑ Muzeum Wolnego Słowa, polskie wydawnictwa niezależne 1976–1989.
  7. ↑ Anna Grażyna Kister: Biogramy. Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12].
  8. ↑ Twórcy musicalu Metro.
  9. ↑ Janusz Stokłosa o nominacji do Tony Award.
  10. ↑ Maryna Miklaszewska w bazie ibdb.com.
  11. ↑ Spis treści numeru 9/2005 miesięcznika „Dialog”. [dostęp 2009-03-05].
  12. ↑ Maryna Miklaszewska, Wojtek z armii Andersa.
  13. ↑ Nie żyje Maryna Miklaszewska. Marta Ławacz: miała w sobie gen buntu, gen niepokorny. polskieradio24.pl, 12 maja 2022. [dostęp 2022-05-12]. (pol.).
  14. ↑ M.P. z 2008 r. nr 31, poz. 273.
  15. ↑ Stowarzyszenie PJN istniało już wcześniej. gazetapolska.pl, 17 grudnia 2010.
  16. ↑ Sylwia Czerniak: Maryna Miklaszewska spoczęła na Cmentarzu Powązkowskim. Żegnał ją Jarosław Kaczyński. kultura.onet.pl, 2022-05-26. [dostęp 2022-05-27]. (pol.).
  17. ↑ M. Wasiak, Wydawnictwo „Solidarność Walcząca: Wydawnictwo Społeczne „Fakt”: Łódzki Zespół Oświaty Niezależnej: materiały bibliograficzne. Łódź 1991, s. 21, poz. 36; W. Domagalski, A. Janecki, Bibliografia łódzkich wydawnictw niezależnych: 1977 – 1989. Łódź 1992, s. 21, poz. 118.
  18. ↑ Wokół książki Maryny Miklaszewskiej o procesie Szolema Szwarcbarda, [w:] Wacław Holewiński, Aleksander Chylak, Mirosław Szumiło, Polskie Radio Dwójka, audycja O wszystkim z kulturą, 19 października 2022.
  19. ↑ Twórcy musicalu Metro.
  20. ↑ The Tony Award Nominations. 1992 / Original Musical Score, www.tonyawards.com [dostęp 2022-08-16] (ang.).
  21. ↑ Daniel Wyszogrodzki, Stulecie musicalu, rozprawa doktorska, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2018, s. 360, 745 [dostęp 2022-08-16].

Bibliografia

  • Jerzy Kandziora, Zyta Szymańska, Krystyna Tokarzówna: Bez cenzury. 1976–1989: literatura, ruch wydawniczy, teatr. Bibliografia. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 1999. ISBN 83-87456-33-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Zasłużony Działacz Kultury.jpg
Autor: Ὄνειροι, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zasłużony Działacz Kultury – odznaka
Maryna Miklaszewska.JPG
Autor: Daniel Kruczynski, Licencja: CC BY-SA 2.0
Maryna Miklaszewska (1947-2022), pisarka i dziennikarka.