Marzanowate

Marzanowate
Marzana barwierska
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Nazwa systematyczna
Rubiaceae Juss. Gen. Pl.: 196. 4 Aug 1789, nom. cons.

Luculia gratissima, Tasmania, Australia

Marzanowate (Rubiaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych należąca do rzędu goryczkowców. Liczy ponad 13,1 tys. gatunków z 611 rodzajów, rosnących głównie w obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Największe zróżnicowanie na Madagaskarze i w Andach^[2]. W Polsce występują przedstawiciele czterech rodzajów: marzanka (Asperula), przytulia (Galium), przytulinka (Cruciata) i rolnica (Sherardia). Do najważniejszych roślin użytkowych z tej rodziny należy szereg gatunków kawowca (Coffea). Liczni przedstawiciele zawierają silnie działające alkaloidy i znajdują zastosowanie jako rośliny lecznicze. Przykładem jest chinowiec lekarski (Cinchona officinalis), którego kora jest surowcem do otrzymywania chininy^[3]. Inne rośliny użytkowe i ozdobne z tej rodziny to m.in. przedstawiciele rodzajów: ipekakuana (Cephaelis), gardenia (Gardenia), iksora (Ixora), Morinda, Psychotria, marzana (Rubia), czepota (Uncaria).

Morfologia

Pokrój

Rośliny zielne (w podrodzinie Rubioideae) lub drzewiaste (pozostałe). Mają ulistnienie często okółkowe (albo pozornie okółkowe, gdy przylistki są podobne do liści i tworzą razem z nimi okółek).

Kwiaty

Niewielkie, zwykle w wiechowatych kwiatostanach, często skupione, 4 lub 5-krotne^[2]. Kielich zwykle drobny^[2]. Pręciki w jednym okółku międzyległe płatkom. Słupek dolny, dwukrotny^[3].

Owoce

Zwykle rozłupnie lub torebki, rzadziej jagody^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad bazalny w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych^[2].

Podział rodziny

W obrębie rodziny wyróżnia się trzy podrodziny z prawdopodobnie bazalną – Rubioideae Verdcourt, obejmującą rośliny zielne, w tym wszystkich przedstawicieli rodziny we florze polskiej. Obok głównie drzewiastych roślin z podrodzin Ixoroideae Rafinesque i Cinchonoideae Rafinesque, umieszczane są klasyfikowane poza nimi rodzaje Luculia, Coptosapelta i Acranthera^[2].

Przypisy