Masakra w Dachau

Masakra w Dachau

Rozstrzeliwanie SS-manów przez żołnierzy 157. pułku piechoty
Państwo	III Rzesza
Miejsce	KL Dachau
Data	1945-04-29 29 kwietnia 1945(dts)
Godzina	14:45 ?
Liczba zabitych	560
Typ ataku	zbrodnia wojenna, samosąd, masowa egzekucja
Sprawca	US Army, oswobodzeni więźniowie KL Dachau
Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de miejsce zdarzenia
48°16′13″N 11°28′05″E/48,270278 11,468056

Masakra w Dachau – masowa egzekucja dokonana na strażnikach SS i członkach Waffen-SS w KL Dachau w dniu wyzwolenia obozu 29 kwietnia 1945 roku, dokonana przez amerykańskich żołnierzy i oswobodzonych więźniów. W jej wyniku zabito 560 SS-manów (członków załogi obozu i żołnierzy Waffen-SS).

Przebieg zdarzeń

Widok, jaki ujrzeli amerykańscy żołnierze niedługo przed zajęciem obozu – wnętrze jednego z wagonów „pociągu śmierci”

Negocjacje gen. Lindena (w hełmie z siatką) z członkami załogi obozowej SS i reprezentantem więźniów, dr. Victorem Maurerem (w marynarce z opaską na lewym ramieniu)

Zwłoki załogi wieży „B”

Według relacji płk. Howarda A. Buechnera^[1], 29 kwietnia 1945 roku o godz. 6:00 nowy komendant obozu SS-Obersturmführer Heinrich Skodzensky na porannym apelu wydał rozkaz o poddaniu KL. Skodzensky, samozwańczy komendant Dachau, swoją funkcję pełnił zaledwie od poprzedniego dnia wieczorem, kiedy to właściwy komendant Martin Weiss uciekł wraz z grupą swoich popleczników. W tym momencie pod rozkazami Skodzensky’ego znajdowało się 560 esesmanów – w większości strażników obozowych oraz żołnierzy Waffen-SS z lazaretu znajdującego się na terenie obozu oraz przebywających tam karnie. Około godz. 10:55 wyszedł on naprzeciw oddziałom amerykańskim zbliżającym się do obozu i oficjalnie go poddał. Został jednak zastrzelony w niejasnych okolicznościach, prawdopodobnie przez jednego z oficerów amerykańskich – dowódcę kompanii „I” ppor. Williama P. Walsha lub jednego z więźniów, któremu Walsh wręczył „peem” z propozycją egzekucji. Amerykańskim oddziałem, jaki tego dnia stanął u bram obozu, był 3. batalion ze 157. pułku piechoty 45. dywizji piechoty amerykańskiej 7. Armii pod dowództwem ppłk. Feliksa L. Sparksa. Wcześniej, przy drodze dojazdowej do obozu, Amerykanie natknęli się na stojący na bocznicy kolejowej pociąg ewakuacyjny z KL Buchenwald. W ponad 30 odkrytych wagonach znajdowało się ok. 5000 więźniów, z których większość była martwa, a 1300 w stanie agonalnym^[2].

O 11:00, kilka minut po oficjalnej kapitulacji i śmierci Skodzensky’ego, Amerykanie zajęli obóz^[a]. Odkryli w nim komorę gazową i dwa przyległe do niej pomieszczenia wypełnione po sufit ciałami zagazowanych więźniów. Mniej więcej pół godziny później, będąc pod wpływem tego, co zobaczyli w obozie i na bocznicy kolejowej, amerykańscy żołnierze zabili 122 wziętych do niewoli esesmanów; nie przeciwstawili się również samosądom, dokonywanym przez oswobodzonych więźniów na członkach załogi obozowej (zginęło w nich 40 SS-manów). Około godz. 12:00 zabójstwa zostały przerwane przez ppłk. Sparksa – w rękach Amerykanów wciąż pozostawało 358 Niemców z obsługi obozu, głównie rannych z obozowego lazaretu. Kilka minut później od ognia CKM-u zginęło kolejnych 12 esesmanów – zastrzelił ich żołnierz amerykański, który był przekonany, że ma miejsce próba ucieczki. Po tym incydencie, o 12:25, do obozu przybył gen. Henning Linden, który po krótkich negocjacjach z przedstawicielami SS-manów i więźniów (dr Victor Maurer) na kilka godzin przywrócił porządek w obozie. Większość więźniów powróciło do baraków. Niedługo potem pomiędzy Lindenem a Sparksem doszło jednak do gwałtownej wymiany zdań, w wyniku której generał o 12:45 opuścił obóz. O 14:45 w obozie rozpoczęła się egzekucja pozostałych esesmanów, podczas której por. Jack Bushyhead osobiście rozstrzelał z CKM-u 346 niemieckich jeńców. O 18:00 do obozu przybyły dalsze oddziały amerykańskie (1. batalion 157. pułku piechoty), które ostatecznie przywróciły porządek.

Kontrowersje

Masakra w Dachau, w której zginęło 560 SS-manów i innych niemieckich członków obsługi obozu, jest do dziś stosunkowo mało znanym epizodem ostatnich dni walk na froncie zachodnim II wojny światowej, budzącym wiele kontrowersji. Z relacji ppłk. Sparksa z 1989 roku wynika, że w Dachau zginęło nie więcej niż 80 esesmanów, i to głównie od samosądów więźniów, i że jedyne ofiary żołnierzy amerykańskich to zabici przez wspomnianego szeregowca obsługującego CKM za próbę rzekomej ucieczki oraz załoga wieży strażniczej „B” (17 osób), która otworzyła ogień z KM-ów do wkraczających Amerykanów^[4]. Z inicjatywy prokuratora wojskowego 7. Armii Stanów Zjednoczonych, w maju 1945 roku rozpoczęto śledztwo w sprawie wydarzeń w Dachau, które prowadził jego asystent, ppłk. Joseph Whitaker. Jego szczegółowy raport Investigation of Alleged Mistreatment of German Guards at Dachau (znany również jako The IG Raport) z 8 czerwca 1945 roku wskazywał jednoznacznie żołnierzy amerykańskich jako winnych i odpowiedzialnych za masakrę. Zalecał on postawienie Sparksa przed sądem wojennym. Raport i jego ustalenia zostały jednak odrzucone przez gen. George’a Pattona, a sam dokument został utajniony. Odnaleziono go w Archiwum Narodowym (NARA) i opublikowano dopiero w 1991 roku^[1]. Wcześniej, w 1986 roku masakrę opisał w swojej książce pt. The Hour of the Avenger oficer medyczny 3. batalionu, płk Howard A. Buechner. Pisząc o zamordowaniu 520 niemieckich członków obsługi obozu przez żołnierzy amerykańskich, nazywał ją złamaniem konwencji genewskiej, uważając, że esesmani od momentu oficjalnego przyjęcia przez dowódcę amerykańskiego kapitulacji obozu byli nią chronieni^[5].

Wydarzenia te stały się również atrakcyjnym tematem dla powojennych rewizjonistów niemieckich. W 1964 roku były oficer SS Erich Kern opisał je w wydanej w Getyndze książce pod znamiennym tytułem Zbrodnie na narodzie niemieckim. Świadectwa alianckiego okrucieństwa 1939–1949 (org. Verbrechen am deutschen Volk. Dokumente alliierter Grausamkeiten 1939-1949)^[6].

Ofiary

W sumie podczas masakry w Dachau 29 kwietnia z 560 członków SS^[1]:

• 122 Amerykanie zabili zaraz po wejściu do obozu,
• 40 zamordowali, głównie przy pomocy łopat i innych narzędzi, sami więźniowie przy biernej postawie Amerykanów,
• 12 zastrzelił żołnierz amerykański, mylnie interpretując ich zachowanie jako próbę ucieczki,
• 346 rozstrzelał por. Bushyhead,
• 30 zginęło w walce, stawiając opór (w tym strażnicy z wieży „B”),
• 10 (prawdopodobnie) zdołało uciec.

Wpływy kulturowe

• Do masakry w Dachau nawiązuje fabuła amerykańskiego filmu z 2010 roku pt. Wyspa tajemnic^[7].

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia z masakry w Dachau na rosyjskim portalu poświęconym II wojnie światowej. feldgrau.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-17)]. (ros.)