Masakra w Malmedy

Masakra w Malmedy

Ciała ofiar masakry na skrzyżowaniu, 14 stycznia 1945
Państwo	Belgia
Miejsce	Malmedy
Data	17–20 grudnia 1944
Liczba zabitych	84 jeńców amerykańskich
Typ ataku	masowe morderstwo
Sprawca	Kampfgruppe Peiper
Położenie na mapie Belgii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de miejsce zdarzenia
50°24′14,00″N 6°03′58,30″E/50,403889 6,066194

Makieta w muzeum Baugnez 44 Historical Center przedstawiająca masakrę

(c) Poldiri at the English Wikipedia, CC-BY-SA-3.0

Pomnik ofiar masakry w Baugnez

Reporter wojenny Jean Marin ogląda zwłoki cywilów pomordowanych 19 grudnia 1944 w miasteczku Stavelot

Masakra w Malmedy – zbrodnia wojenna popełniona na amerykańskich jeńcach wojennych i miejscowych cywilach przez zgrupowanie Waffen-SS w dniach 17–20 grudnia 1944 roku w okolicach Malmedy w Belgii (prowincja Liège). Zdarzenie to miało miejsce w czasie niemieckiej ofensywy w Ardenach.

Masakra w Baugnez

Do największej masakry jeńców doszło w pobliżu skrzyżowania niedaleko wioski Baugnez, na trasie między Malmedy a miejscowością Ligneuville (ze skrzyżowania bliżej jest do Ligneuville).

Nacierająca w sektorze północnym, w kierunku zachodnim, grupa bojowa Peipera („Kampfgruppe Peiper”) utworzona z elementów 1 Dywizji Pancernej SS „Leibstandarte SS Adolf Hitler” (LSSAH), wchodzącej z kolei w skład I Korpusu Pancernego SS, pod dowództwem SS-Obersturmbannführera Joachima Peipera, około godziny 12:30 w dniu 17 grudnia 1944 natknęła się na amerykański oddział z 285 Polowego Batalionu Obserwacyjnego Artylerii Polowej, który zmieniał miejsce dyslokacji. Amerykanie dostali w drodze do Sankt Vith wiadomość, że w okolicy działa silna jednostka niemiecka, ale postanowili zaryzykować i nie pojechali objazdem, który umożliwiłby im uniknięcie spotkania z „Kampfgruppe Peiper”. Siły niemieckie były wyposażone w czołgi (w tym ciężkie Panzerkampfwagen VI B Tiger II), Amerykanie natomiast poruszali się lekkimi samochodami terenowymi i ciężarówkami w liczbie około 30 pojazdów i nie posiadali broni przeciwpancernej. Wskutek niemieckiego ostrzału kolumna amerykańska została zatrzymana, zniszczone zostały jedynie cztery ciężarówki. W trakcie krótkiej walki, zginęło trzech żołnierzy amerykańskich.

Około 120 żołnierzy zostało rozbrojonych i ustawionych w otwartym polu w pobliżu skrzyżowania dróg, do pilnowania grupy pozostawiono kilkunastu niedoświadczonych wartowników^[1]. W niejasnych okolicznościach celowniczy czołgu Panzerkampfwagen IV o numerze 731, rumuński volksdeutsch, SS-Rottenführer Georg Fleps^[2], wychylił się z wieży przejeżdżającego czołgu i otworzył ogień z pistoletu do Amerykanów. Jeńcy rzucili się wówczas do ucieczki i zaczęli szarpać z wartownikami, a wówczas przejeżdżający drogą żołnierze „Kampfgruppe Peiper”, otworzyli do nich ogień. Część Amerykanów zdołała uciec do lasu: od 43 do 56 z nich dotarło do linii alianckich, niektórzy z pomocą ludności belgijskiej. Niemcy ruszyli w pościg za uciekinierami. Kilku z nich ukryło się w kawiarni. Budynek został podpalony przez niemieckich żołnierzy w celu zmuszenia żołnierzy do ucieczki. Po opuszczeniu budynku Niemcy zastrzelili wszystkich, którym udało się tam ukryć^[3].

Nie jest znana dokładna liczba zabitych – Niemcy podali liczbę 20 zabitych, belgijscy cywile – 30–35, Amerykanie zaś – 84^[2]. Odnaleziono łącznie 86 ciał na miejscu masakry i w pobliżu: 74 znalezione 14–15 stycznia 1945 (do tej pory teren ten stanowił ziemię niczyją) oraz 12 kolejnych znajdywane w ciągu następnych tygodni, jednakże Amerykanie podliczyli jako ofiary jeńców zmarłych z ran i odmrożeń w szpitalach^[2].

Pierwsi jeńcy zostali odnalezieni przez amerykańskie patrole 291 Inżynieryjnego Batalionu Bojowego już dwie godziny po masakrze. Wieczorem tego samego dnia członkowie wywiadu VIII Korpusu poinstruowali pierwszych 21 ocalałych jeńców, jakie mają złożyć zeznania. Relacje miały dowieść, że Niemcy z rozmysłem dokonali mordu na amerykańskich jeńcach, a następne ograbili ich zwłoki^[1]. W styczniu 1945 stwierdzono, że odnalezione ciała kilkudziesięciu zamordowanych mają rany postrzałowe głowy dokonane bronią krótką z bliskiej odległości lub czaszki rozbite kolbami karabinów^[4].

Inne zbrodnie

Według ustaleń komisji Senatu Stanów Zjednoczonych, ofiarą „Kampfgruppe Peiper” padło w tych dniach łącznie 362 jeńców amerykańskich oraz 111 belgijskich cywilów.

Proces

W kwietniu 1946 odbył się w Dachau przed amerykańskim sądem wojskowym proces dowódcy dywizji LSSAH Josefa „Seppa” Dietricha, dowódcy „Kampfgruppe Peiper” Joachima Peipera i ich podkomendnych ujętych przez siły alianckie. Peipera i 42 oskarżonych skazano na karę śmierci przez powieszenie.

Wskutek protestów niemieckiej opinii publicznej (m.in. przeciwko wykorzystywaniu sfałszowanych relacji) podjęte zostało dodatkowe śledztwo przez komisję Senatu USA, które wykazało uchybienia procesowe i dowodowe, w związku z czym kary śmierci zmienione zostały na kary więzienia, w większości przypadków dożywotniego.

Joachim Peiper podczas procesu wziął na siebie odpowiedzialność za masakrę, chcąc chronić swoich podwładnych, chociaż w jej trakcie nie tylko o niej nie wiedział, ale nawet nie był w jej pobliżu^[5]. Został pierwotnie skazany na śmierć jednak w obliczu kontrowersji które pojawiły się w trakcie procesu karę zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności. Ostatecznie został przedterminowo zwolniony z więzienia w 1956^[4], 20 lat później zabity został w swoim domu we Francji przez nieznanych sprawców, prawdopodobnie byłych członków francuskiego ruchu oporu^[6].

W filmie

O masakrze w Malmedy opowiadają filmy Bitwa o Ardeny (Battle of the Bulge) i Na tyłach wroga (Saints and Soldiers).

Przypisy

Bibliografia

• Gordon Williamson: SS-Gwardia Adolfa Hitlera, Wydawnictwo Espadon, Warszawa 1995.
• Andre Zbiegniewski: Ostatnia ofensywa, Wydawnictwo Kagero, Warszawa 2007.
• Charles Whiting: Ostatni kontratak Hitlera, Wydawnictwo Amber, Warszawa 2007.