Masakra w Pińsku

Ofiary masakry w Pińsku[1]

Masakra w Pińsku – rozstrzelanie 35 osób narodowości żydowskiej, dokonane przez żołnierzy 34 pułku piechoty na rozkaz dowódcy, majora Aleksandra Łuczyńskiego. Zdarzenie miało miejsce 5 kwietnia 1919, miesiąc po zajęciu Pińska przez Wojsko Polskie, w pierwszej fazie wojny polsko-bolszewickiej.

Przebieg wydarzeń

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej, na zajętych przez Polskę terenach, w obawie przed rozruchami, wprowadzono zakaz zgromadzeń. Późnym popołudniem 5 kwietnia 1919 stacjonujący w Pińsku polscy żołnierze zostali wezwani do Domu Ludowego na ul. Kupieckiej 72, gdzie miało miejsce zebranie około 150 osób narodowości żydowskiej, kobiet i mężczyzn[2]. Według niektórych źródeł zebranie to miało zezwolenie komendanta wojska[3]. Źródła podają różne informacje co do celu spotkania – miało być to zebranie organizacji syjonistycznej lub spotkanie mające na celu podział amerykańskiej pomocy żywnościowej, natomiast nie potwierdzają tezy o spotkaniu grupy bolszewickiej[4].

Żołnierze po wejściu do budynku aresztowali około 65 uczestników zebrania i odprowadzili do budynku komendy wojskowej. Tam dowódca liczącego 30 żołnierzy oddziału, major Aleksander Łuczyński, rozkazał rozstrzelać 35 wybranych osób. Rozkaz wykonano pod ścianą pińskiej katedry. Pozostałych aresztowanych osadzono w areszcie, gdzie według niektórych źródeł byli bici przez strażników[3].

Reakcje

Zdarzenie wywołało oburzenie zagranicznej prasy i opinii publicznej[2]. Było przyczyną wysłania do Polski amerykańskiej misji rządowej mającej na celu zbadanie traktowania Żydów w Polsce. Wyniki badań misji zostały opublikowane jako tzw. Raport Morgenthaua (Morgenthau Report), w którym wydarzenie oceniono jako przestępstwo, za które nikt nie został ukarany. Dowódca oświadczył, że egzekucji dokonano na podstawie wyroku sądu wojennego, z czym nie zgodził się Morgenthau, argumentując, że przesłuchania przed egzekucją trwały mniej niż godzinę[3].

Historycy nie oceniają masakry w Pińsku jednoznacznie. Według niektórych autorów egzekucja była usprawiedliwiona działaniami wojennymi, a żołnierze byli przekonani o nielegalnym celu zgromadzenia, toteż ich działania nie nosiły znamion przestępstwa[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wolf Zeev Rabinowitsch: Pinsk Sefer Edut ve-Zikaron le-Kehilat Pinsk-Karlin (Pinsk Historical Volume: History of the Jews of Pinsk). Tel Awiw: 1977, s. 173.
  2. ↑ a b Caroline Fink: Defending the Rights of Others. Cambridge University Press, 2006.
  3. ↑ a b c Henry Morgenthau: Mission of The United States to Poland. 1919.
  4. ↑ The subsequent revelation that the assembly had been discussing the distribution of food relief in anticipation of Passover lent a macabre touch to the incident, while the Polish imputation of Bolshevist leanings to the victims – not impossible but never proved – seemed callous and unconvincing. M. B. B. Biskupski (ed.): Ideology, Politics and Diplomacy in East Central Europe. University of Rochester Press, 2003.Sprawdź autora:1., str. 65
  5. ↑ Norman Davies: Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Warszawa: Przedświt, 1998. ISBN 83-7006-741-7. Cytat: „W Pińsku, obsadzonym przez kompanię mjra Łuczyńskiego, doszło do krwawego incydentu. W obawie przed zamieszkami w tym miasteczku - jak i w pozostałych okupowanych przez Polaków - zakazano wszelkich publicznych zgromadzeń. Na straży pozostawiono jedynie 30 żołnierzy. 5 kwietnia zostali oni wezwani na miejsce spotkania, które odbywało się przy drzwiach zamkniętych. Żołnierze działali w przekonaniu, iż mają do czynienia z zebraniem bolszewików. Kiedy postawiono im opór i zebrał się tłum, obawiali się pułapki. Zatrzymali więc 35 zakładników, których Łuczyński kazał bez sądu rozstrzelać - dla przykładu. Miasto zostało spacyfikowane, ale incydent wywołał reperkusje międzynarodowe. Pińsk był miasteczkiem żydowskim: na 24 tysiące mieszkańców Żydów było 20 tysięcy. Wśród ofiar Żydzi stanowili większość. W prasie europejskiej niemal natychmiast pojawiły się doniesienia o „polskim pogromie w Pińsku”. Wyrażenie to zawierało wszak piękną aliterację i świetnie nadawało się na sensacyjne nagłówki. Choć na miejscu pierwsza komisja śledcza z ramienia aliantów zaprzeczyła, by powodem egzekucji był antysemityzm (reprezentant Stanów Zjednoczonych, porucznik Foster, stwierdził, iż postępowanie mjra Łuczyńskiego było w danych okolicznościach całkowicie uzasadnione), i chociaż charakter nielegalnego zebrania nigdy nie został wyjaśniony (...) to na skutek kampanii prasowej reputacja Wojska Polskiego została zszargana”.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Pinsk Martyrs.jpg
Photos of the 35 Jews killed during the Pinsk's massacre by the Polish army in 1919.