Masakra w Soweto

Masakra w Soweto
Ilustracja
Pomnik Hectora Pietersona w Soweto upamiętniający ofiary masakry
Państwo

 Południowa Afryka

Miejsce

Soweto (dzielnica Johannesburga)

Data

16–18 czerwca 1976

Liczba zabitych

co najmniej 176

Liczba rannych

ok. 1000

Typ ataku

strzelanina

Położenie na mapie aglomeracji Johannesburga
Mapa konturowa aglomeracji Johannesburga, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Południowej Afryki
Mapa konturowa Południowej Afryki, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia26°15′S 27°51′E/-26,250000 27,850000

Masakra w Soweto (również rewolta w Soweto[1]) – brutalne stłumienie protestów, które miały miejsce dniach 16–18 czerwca 1976 roku w miejscowości Soweto (dziś dzielnicy Johannesburga) w Południowej Afryce.

Przebieg

W Południowej Afryce obowiązywał apartheid, system polityczny oparty na segregacji rasowej (przekonaniu o wyższości rasy białej oraz dyskryminujący rdzenną ludność czarnoskórą i kolorową). Jednym z kontrowersyjnych tematów była kwestia języka. Ludność czarnoskóra domagała się uznania ich własnych kultur i języków, na co nie zgadzał się rząd. Pomimo istnienia sprzeciwu wobec segregacji rasowej, rząd był na tyle silny, by stłumić każdą krytykę[2].

W czerwcu 1976 roku władze Południowej Afryki podjęły decyzję o wprowadzenie języka afrikaans w szkołach i uniwersytetach. Decyzja ta wywołała zamieszki na terenie całego kraju[3]. Obok haseł o zniesienie nauki w afrikaans domagano się poprawy jakości edukacji w szkołach dla czarnoskórych[4]. Szacuje się, że w protestach wzięło udział ok. 20 tys. osób, byli to głównie uczniowie[4][5]. Największe protesty odbywały się w Soweto, miejscowości położonej 20 km na południowy zachód od Johannesburga. Tam w wyniku otworzenia ognia przez policję zginęło co najmniej 176 osób[3], a rannych zostało ok. 1000[4]. Według innych źródeł zginęło od 400 do 700 osób[2].

Protesty przełamały bierność, będącą następstwem masakry w Sharpeville z 1960 roku. Protest w Soweto był źródłem niepokojów, trwających do końca 1976 roku. Działania policji potępiła ludność Południowej Afryki, zarówno czarno jak i białoskóra. Wydarzenia w Soweto uświadomiły też skalę wrogości pomiędzy czarnoskórymi Afrykanami a białoskórymi Afrykanerami[5].

Symbolem masakry stał się umierający trzynastolatek Hector Pieterson, sfotografowany przez Sama Nzimę[6].

Następstwa

Wydarzenia w Soweto potępiła Organizacja Narodów Zjednoczonych w rezolucji z 19 czerwca 1976 roku[7]. Skala wydarzeń zwróciła uwagę opinii międzynarodowej na trudną sytuację Afrykanów w Południowej Afryce[2].

Po masakrze w Soweto rząd południowoafrykański dokonał niewielkich zmian. Od 1976 roku zaczęto przyznawać niepodległość bantustanom. Niepodległość otrzymały: Transkei (1976), Bophuthatswana (1977), Venda (1979) i Ciskei (1981)[8]. Wobec nacisków społecznych przepisy dotyczące języka w szkołach złagodzono, jednak ta decyzja nie uspokoił sytuacji. Ponadto władze przyznały Afrykanom prawo do wyboru samorządów, jednak decyzja ta została uznana za jałmużnę. W ciągu następnych lat w wyniku coraz większego niezadowolenia społecznego, nacisków ze strony opinii międzynarodowej zmienił się stosunek rządu do apartheidu. W 1994 roku segregację rasową zniesiono[9].

Na część ofiar masakry w Soweto Organizacja Jedności Afrykańskiej i UNICEF ustanowiły Międzynarodowy Dzień Dziecka Afrykańskiego, przypadający na 16 czerwca[4]. Tego samego dnia w Południowej Afryce obchodzony jest Dzień Młodzieży, upamiętniający masakrę[2].

Przypisy

  1. ↑ Pawłowska 2010 ↓, s. 473.
  2. ↑ a b c d The Soweto Uprising, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-05-14] (ang.).
  3. ↑ a b Romejko 2009 ↓, s. 133.
  4. ↑ a b c d Day of the African Child 2007. unicef.org. [dostęp 2021-05-14]. (ang.).
  5. ↑ a b Leśniewski 2020 ↓, s. 98.
  6. ↑ Hector Pieterson. sahistory.org.za. [dostęp 2021-05-14]. (ang.).
  7. ↑ Tekst rezolucji. undocs.org. [dostęp 2021-05-14]. (ang.).
  8. ↑ Romejko 2009 ↓, s. 134.
  9. ↑ Przemysław Piotr Damski: Apartheid: Apogeum i upadek. Historia Afryki Południowej w wielkim skrócie (cz. 2). histmag.org, 2010-07-11. [dostęp 2021-05-14].

Bibliografia

  • Michał Leśniewski. Przypadek Południowej Afryki. „Pomocnik Historyczny – Dzieje Afryki”. 8, s. 98, 2020. 
  • Aneta Pawłowska. O wspólnej przestrzeni poszukiwań artystycznych w „białej” i „czarnej” sztuce Republiki Południowej Afryki. „Forum Politologiczne”, 2010. INP UWM Olsztyn. 
  • Adam Romejko. Rola arcybiskupa Desmonda Tutu w walce z apartheidem. „Forum Politologiczne”, 2009. INP UWM Olsztyn. 

Media użyte na tej stronie

Greater Johannesburg OpenStreetMap small Afrikaans.svg
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Ta mapa of Greater Johannesburg została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Hector Pieterson Memorial.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Albinfo z niemieckiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
de:Hector Pieterson Memorial in Soweto