Masyw strzegomski

Masyw strzegomski, masyw Strzegom-Sobótka - jednostka geologiczna na bloku przedsudeckim.

Masyw granitoidowy Strzegom-Sobótka znajduje się w północno-zachodniej części bloku przedsudeckiego. Od północy graniczy z metamorfikiem kaczawskim i metamorfikiem Imbramowic, od wschodu z masywem serpentynitowym Sobótki, masywem gabrowym Ślęży, od południowego wschodu graniczy z masywem Gogołów-Jordanów i blokiem sowiogórskim, na południu zakryty jest przez miąższe osady kenozoiczne. Na zachodzie przylega do sudeckiego uskoku brzeżnego, który oddziela go od Gór Kaczawskich[1].

Procesy magmowe, które doprowadziły do powstania masywu, umiejscawia się czasowo w końcowym okresie waryscyjskich ruchów górotwórczych, mających miejsce na przełomie karbonu i permu. Badania izotopowe różnych odmian granitoidów masywu pozwalają sądzić, że jest on dziełem czterech osobnych iniekcji stopu magmowego, które nastąpiły pomiędzy 308 a 294 milionami lat temu[2]. Masyw zbudowany jest z kilku niewielkich plutonów, w których wyróżnia się cztery podstawowe odmiany litologiczne granitu: granit hornblendowo-biotytowy, granit biotytowy, granodioryt biotytowy oraz granit dwułyszczykowy[1]. Dwie pierwsze występują głównie w zachodniej części masywu, dwie pozostałe natomiast w części wschodniej. Wyróżnia się również inne, podrzędne odmiany, jak granodioryt hornblendowo-biotytowy i tonalit z Łażan czy drobnokrystaliczny leukogranit z Zimnika[2].

Granit strzegomski odznacza się barwą jasnoszarą, strukturą średnioziarnistą, teksturą bezkierunkową. Składa się głównie z plagioklazu, kwarcu i biotytu, mniej licznego skalenia potasowego, a w niektórych partiach występuje hornblenda lub muskowit[1].

Występują w nim liczne ciała pegmatytowe, maficzne enklawy magmowe, ksenolity oraz szliry zbudowane z ciemnych minerałów. Pocięty jest młodszymi żyłami aplitów oraz żyłami kwarcowymi[1].

Ze skał masywu strzegomskiego zbudowane jest podłoże zachodniej części Przedgórza SudeckiegoWzgórz Strzegomskich, Równiny Świdnickiej oraz Masywu Ślęży[1].

Ostatnio zaproponowano nazwę pluton granitowy Strzegom-Sobótka[3].

Przypisy

  1. a b c d e Budowa geologiczna Polski, t. IV Tektonika, cz. 2 Sudety i obszary przyległe, Józef Oberc, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa 1972
  2. a b Tomasz Pawlik, Agata Pacławska-Pawlik: Strzegom - granitowe serce Polski, [w:] "Sudety" nr 1/2020 (172), styczeń-luty 2020, s. 22-25
  3. http://www.kngpan.agh.edu.pl/wp-content/uploads/Regionalizacja_Tektoniczna_Polski_20111.pdf

Bibliografia

  • www.kngpan.agh.edu.pl/wp-content/uploads/Regionalizacja_Tektoniczna_Polski_20111.pdf
  • Stefan Kozłowski: Surowce skalne Polski, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1986