Mateusz Grabowski

Mateusz Grabowski
Data urodzenia

15 lipca 1904

Data śmierci

16 grudnia 1976

Zawód, zajęcie

farmaceuta, filantrop

Mateusz Bronisław Grabowski, znany jako Grabowski lub M.B. Grabowski (ur. 15 lipca 1904, zm. 16 grudnia 1976) – polsko-brytyjski aptekarz, po II wojnie światowej osiadły w Wielkiej Brytanii[1] mecenas sztuki, właściciel Grabowski Gallery w londyńskim Chelsea i filantrop. Jego fundacja M.B. Grabowski Foundation na terenie Zjednoczonego Królestwa sponsoruje prace naukowe o tematyce polskiej kultury oraz migracji na uniwersytetach University College London, w Stirling, Cambridge i w Trinity College (Oxford University)[2] Darował swą kolekcję cennych naczyń farmaceutycznych oraz zbiór obrazów do kilku muzeów w Polsce[3][4].

Życiorys

Mateusz Grabowski urodził się jako jeden z trojga dzieci w rodzinie Wojciecha i Marianny Grabowskich w Wiźnie w Łomżyńskim. W młodym wieku brał udział w harcerstwie[5]. Studia ukończył jako magister farmacji na Uniwersytecie Stefana Batorego. Pierwszą pracę podjął u boku swego wuja, również aptekarza, w Piotrkowie Trybunalskim. Następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie ożenił się (miał dwóch synów). Awansował na inspektora aptek w okręgu stołecznym. Jeszcze przed wybuchem wojny wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, gdzie organizował farmację dla wojska. W roli oficera przedostał się do Francji, a po jej upadku znalazł się w 1940 r. w Anglii[6]. Jego rodzina pozostała w Warszawie. Starszy syn, Wojciech ps. „Oko”, brał udział w powstaniu warszawskim[7]. Rodzina przeżyła klęskę, lecz żona zmarła wkrótce potem. Grabowskiemu udało się wydostać synów z Polski i zająć się nimi w Londynie.

Po wojnie Grabowski założył małą sieć aptek w stolicy brytyjskiej w dzielnicach Earl's Court i Chelsea oraz zaczął eksportować leki do Polski. Przy tym udało mu się otrzymać przedstawicielstwo PKO na teren Anglii[8].

W 1959 r. Grabowski, miłośnik sztuki od młodych lat, otworzył swą galerię, Grabowski Gallery, przy Sloane Avenue obok filii apteki. Był to okres rozkwitu sztuki Op-art i Pop-art w Londynie. Grabowski promował młodych malarzy nie tylko Brytyjczyków, ale i ludzi z diaspory, czyli przybyszy na Wyspy z całego niemal świata. Wśród nich znaleźli się Pauline Boty, Józef Czapski oraz Bridget Riley[9][10]. Impreza u Grabowskiego nie była komercyjna, w zamian za wystawę mecenas oczekiwał tylko jednej pracy artysty, był to wyraz jego pasji[11]. Galeria zorganizowała około dwieście wystaw w okresie swego dwudziestoletniego istnienia. Została zamknięta w 1975 r. Grabowski zmarł rok później w 1976 r. i jest pochowany koło syna Andrzeja na North Sheen Cemetery[12].

Wspierał także muzea w Polsce: w tym Muzeum Narodowe w Warszawie i Muzeum Sztuki w Łodzi, przekazując mu 400 obrazów[13].

Młodszy syn Grabowskiego, Andrzej, artysta malarz, zmarł w 1969 r. Starszy syn, Wojciech, z wykształcenia aptekarz, przejął rodzinne przedsiębiorstwo po śmierci ojca. Prowadził je aż do swego powrotu do Polski po przywróceniu niepodległości.

Wnuczka Grabowskiego, Marewa, jest żoną greckiego polityka Kiriakosa Mitsotakisa[14].

Przypisy

  1. ↑ Dymarczyk, Iwona. A POLISH PHARMACIST, MATEUSZ BRONISŁAW GRABOWSKI AS THE OWNER OF AN ART GALLERY IN LONDON (1959-1975). „People and Places, 37th International Congress for the History of Pharmacy 22nd June – 25th June 2005 University of Edinburgh Scotland”, 2005. [dostęp 2020-05-25]. (ang.). 
  2. ↑ Michael Branch, Foreword to Poland in Transition: Sir Stephen Barrett, The Return of the Native – 11th M.B. Grabowski Memorial Lecture, „School of Slavonic & Eastern European Studies University College London Occasional Papers” (54), 2001 (ang.).
  3. ↑ Bela, Zbigniew. The Grabowski Collection in the Kraków Museum of Pharmacy. „Opuscula Musealia”. Nr. 23, s. 242–261, 2015. (ang.). 
  4. ↑ Pabis Braunstein, Mirosława. (1988) Muzeum Farmacji Akademii Medycznej w Krakowie w 40-lecie istnienia, Muzealnictwo, 31, 49-57 [1].
  5. ↑ Dymarczyk, Iwona. HARCERSKI ROZDZIAŁ Z ŻYCIA FARMACEUTY MATEUSZA B. GRABOWSKIEGO Z OKRESU WALK O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI: Streszczenia referatów wygłoszonych w trakcie XXVII Sympozjum Historii Farmacji. „Aptekarz Polski”, 2018-02-06. 
  6. ↑ Dymarczyk I. Polskie organizacje farmaceutyczne w Wielkiej Brytanii w latach 1943–1949. Arch Hist Filoz Med. 2000; 63(3-4):122-126.
  7. ↑ Wybitni Kolekcjonerzy związani z Kolekcją: Wojciech Grabowski. „jp2 Museum”. [dostęp 2020-05-26]. 
  8. ↑ Krzysztof Tarka, Tazab, Haskoba, Fregata: emigracyjny biznes w Wielkiej Brytanii i wywiad PRL (Lata 50. i 60. XX wieku), „Archiwum Emigracji”, Zeszyt 2 (19), Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2013, s. 53.
  9. ↑ Gifted by Mateusz Grabowski, Muzeum Sztuki w Łódzi [dostęp 2020-05-26].
  10. ↑ Diaspora Artists. „new.diaspora-artists.net”. [dostęp 2020-05-22]. 
  11. ↑ Grayson Ford, Sue. Foreword to Brave New Visions: The Émigrés who transformed the British Art World. „Insider/Outsider Festival”, 2019. [dostęp 2020-05-24]. (ang.). 
  12. ↑ Polish Heritage Society – Miejsce pochówku Grabowskiego.
  13. ↑ Apteka Grabowskiego, pon.uj.edu.pl [dostęp 2020-09-05].
  14. ↑ Skąpski, Rafał. Grecki premier, wnuczka polskiego aptekarza i lekarstwa dla mojej Babci. „Trybuna”, 2019-07-14. 

Linki zewnętrzne