Mateusz Iżycki

Mateusz Iżycki
Ilustracja
generał brygady pilot generał brygady pilot
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1898
Odessa

Data i miejsce śmierci

12 lutego 1952
Lyon

Przebieg służby
Lata służby

od 1916

Siły zbrojne

Lesser Coat of Arms of Russian Empire.svg Armia Imperium Rosyjskiego,
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie,
Poland badge.jpg Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Roundel of Poland (1921-1993).svg Lotnictwo Wojska Polskiego,
Roundel of France.svg Armée de l’air
RAF roundel.svg RAF

Jednostki

12 Achtyrski Pułk Huzarów,
Legia Akademicka,
12 Pułk Ułanów Podolskich,
12 Eskadra Wywiadowcza,
14 Eskadra Wywiadowcza,
31 Eskadra Liniowa

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
PilotPolowy.jpg
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Wielki Oficer Orderu Oranje-Nassau (Holandia) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Mateusz Iżycki de Notto (ur. 22 lutego 1898 w Odessie[1], zm. 12 lutego 1952 w Lyonie) – generał brygady pilot Polskich Sił Powietrznych, kawaler Krzyży Złotego i Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Mateusz Janusz Iżycki pochodził z rodziny herbu Bończa[2], był synem Aleksandra i Zofii z Koźmińskich[3]. Kształcił się w gimnazjach w Warszawie, Jarosławiu i Odessie, gdzie zdał maturę. W 1916 rozpoczął studia na Akademii Rolniczej w Moskwie, ale w tym samym roku został powołany do armii rosyjskiej. I wojnę światową spędził w 12 Achtyrskim pułku huzarów, następnie w Szkole Kawalerii, wreszcie od stycznia 1918 w 7 pułku ułanów III Korpusu Polskiego w Rosji. W listopadzie 1918 wstąpił do Legii Akademickiej w Warszawie, a w grudniu tego roku do Szwadronu Jazdy Wojewódzkiej Warszawskiej Odsieczy Lwowa. W czasie wojny z Ukraińcami odznaczył się w walkach o Lwów, za co otrzymał Order Virtuti Militari V klasy. Następnie walczył w szeregach 12 pułku Ułanów Podolskich zorganizowanego przez oficerów byłego 7 pułku ułanów III Korpusu Polskiego w Rosji.

W latach 1922–1924 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1924, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Biura Ścisłej Rady Wojennej. Następnie przeniesiony został do lotnictwa i wyznaczony na stanowisko dowódcy 12 eskadry lotniczej w Warszawie (wrzesień 1925 – sierpień 1927). Później był attaché wojskowym w Turcji (1926–1929), dowódcą 22 eskadry liniowej (sierpień 1929 – styczeń 1930), I oficerem sztabu w dowództwie 2 Grupy Aeronautycznej w Poznaniu, dowódcą 31 eskadrą liniowej w Poznaniu-Ławicy (listopad 1931 – listopad 1933), dowódcą I i II dywizjonu liniowego w 3 pułku lotniczym. 1 stycznia 1938 roku został zastępcą dowódcy 3 pułku lotniczego[4].

W kampanii wrześniowej był szefem sztabu Dowództwa Lotnictwa i OPL Armii „Łódź”, a od 11 września dowódcą Lotnictwa i OPL Armii „Warszawa”[4]. 22 września 1939 roku wydostał się z oblężonej Warszawy, lecąc jako pasażer w jednoosobowym myśliwcu PZL P.11a pilotowanym przez mjra Eugeniusza Wyrwickiego[5]. Przez Węgry przedostał się do Francji, tam pełnił funkcję szefa Oddziału III Operacyjnego Dowództwa Lotnictwa. Od 17 czerwca 1940 kierował faktycznie ewakuacją lotnictwa polskiego w dniach upadku Francji, w miejsce dowódcy lotnictwa gen. Józefa Zająca. Przez Casablancę ewakuował się w lipcu 1940 do Gibraltaru. W latach 1940–1942 dowódca Polskiego Oddziału Transportowego w Afryce, 1942–1943 delegat Polskich Sił Powietrznych na Środkowym Wschodzie. 14 września 1943 został mianowany Inspektorem Polskich Sił Powietrznych, pełnił tę funkcję do stycznia 1948 (odpowiednia ranga brytyjska RAF: Vice Air Marshal).

Po demobilizacji przyjął obywatelstwo brytyjskie, dodał sobie wówczas drugi człon nazwiska („de Notto”). Zmarł we Francji, pochowany został na cmentarzu Northwood pod Londynem[6].

Żonaty z Krystyną Jackowską (1905–1984); jedyna córka, Ewelina (ur. 1930), żona hr. Przemysława Potockiego, wyemigrowała do Kanady.

Awanse

Ordery i odznaczenia

III Krajowy Konkurs Awionetek 1930 - kpt. pilot Mateusz Iżycki w kabinie samolotu RWD-4
Pierwsza rocznica śmierci gen. Władysława Sikorskiego - złożenie wieńców na grobie; gen. Mateusz Iżycki 2. z lewej

Przypisy

  1. Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 161.
  2. Marek Minakowski: Genealogia potomków Sejmu Wielkiego.
  3. Bohaterowie 1939, www.bohaterowie1939.pl [dostęp 2022-01-15].
  4. a b Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 70.
  5. Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1982, s. 265, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. 14. ISBN 83-206-0281-5.
  6. Krzystek 2012 ↓, s. 230.
  7. Dekret Wodza Naczelnego L. 3386 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 6)
  8. Polak (red.) 1993 ↓, s. 75-76.
  9. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1555)
  10. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 63)
  11. M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  12. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 6 maja 1926 roku, s. 136.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 11 listopada 1937 roku, s. 55.
  15. Izycki, Mateusz Janusz - TracesOfWar.com, www.tracesofwar.com [dostęp 2022-02-01].

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Stefan Czmur, Waldemar Wójcik: Generałowie w stalowych mundurach. Warszawa-Poznań: Dom Wydawniczy „Bellona” i Redakcja Czasopism Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2003. ISBN 83-11-09587-6.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Jerzy Pawlak, Polskie eskadry w latach 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989, s. 123, 175, 224, ISBN 83-206-0760-4, OCLC 69601095.
  • I. Wojewódzki, Generał pil. Mateusz Iżycki de Notto w kampanii 1939 r., [w:] Kampania Polska '39. Militarne i polityczne aspekty z perspektywy siedemdziesięciolecia, red. J. Kirszak, D. Koreś, Wrocław 2011, s. 373-386.
  • Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Poland badge.jpg
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
Roundel of France.svg
Roundel of the French Air Force.
POL Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (1942) BAR.svg
Baretka: Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami – II RP (1942).
Naramiennik General Brygady lotn.svg
Naramiennik "Generała brygady" Sił Powietrznych RP (OF-7).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Iżycki Mateusz.jpg
Mateusz Iżycki de Notto
Pierwsza rocznica śmierci gen. Władysława Sikorskiego - złożenie wieńców NAC 18-101-11.jpg
Pierwsza rocznica śmierci gen. Władysława Sikorskiego - złożenie wieńców na grobie. Uczestnicy uroczystości przed grobem gen. Władysława Sikorskiego. W pierwszym szeregu od lewej: gen. Stefan Dembiński, gen. Mateusz Iżycki, gen. Marian Kukiel, Helena Sikorska, premier Stanisław Mikołajczyk, minister Stanisław Kot. Między premierem a ministerem Kotem minister Władysław Banaczyk. Archiwum Fotograficzne Czesława Datki. Sygnatura: 18-101-11
Mateusz Iżycki kpt. pilot w kabinie samolotu RWD-4 NAC 1-S-1260-11.jpg
III Krajowy Konkurs Awionetek zorganizowany przez Zarząd Główny Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w 1930 r. Kapitan pilot Mateusz Iżycki w kabinie samolotu RWD-4. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-S-1260-11
PilotPolowy.jpg
Autor: Pablo000, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polowa Odznaka Pilota 1928.
Order of Orange-Nassau ribbon - Grand Officer.svg
Autor: Macesito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Order of Orange-Nassau - Grand Officer Ribbon
RAF roundel.svg
Royal Air Force Roundel