Mathieu Kérékou

Mathieu Kérékou
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 września 1933
Kouarfa

Data i miejsce śmierci

14 października 2015
Kotonu

Prezydent Beninu
Okres

od 4 kwietnia 1996
do 6 kwietnia 2006

Przynależność polityczna

Akcja na rzecz Odnowy i Rozwoju

Poprzednik

Nicéphore Soglo

Następca

Yayi Boni

Prezydent Beninu
Okres

od 26 października 1972
do 4 kwietnia 1991

Przynależność polityczna

Partia Ludowej Rewolucji Beninu

Poprzednik

Justin Ahomadegbé

Następca

Nicéphore Soglo

podpis

Mathieu Kérékou (ur. 2 września 1933 w Kouarfie, zm. 14 października 2015 w Kotonu[1]) – beniński wojskowy i polityk, prezydent Beninu w latach 1972–1991 i 1996–2006[2][3][4][5].

Urodził się w 1933 roku. W 1961 roku wstąpił do armii. W 1967 roku uczestniczył w wojskowym zamachu stanu[2] zorganizowanym przez jego kuzyna Maurice Kouandété[4]. W 1972 roku przeprowadził kolejny pucz który wyniósł go do władzy[3]. Będący w stopniu majora Kérékou został szefem państwa i rządu oraz ministrem obrony i innych resortów[2]. Awansowany przy tym do stopnia generała[2]. Wraz z grupą młodych oficerów doprowadził do usunięcia z armii oficerów starszego pokolenia[3]. Na krótko po przejęciu władzy ogłosił że poprzednie rządy realizowały politykę francuską a wojsko pod jego kierunkiem dąży do likwidacji obcych wpływów politycznych i kulturalnych. Polityka ta zyskała miano „wojującego nacjonalizmu[3]. W polityce zagranicznej prowadził politykę niezaangażowania oraz uruchomił relacje dyplomatyczne z radykalnymi państwami takimi jak Libia, Chińska Republika Ludowa czy Korea Północna[3]. W 1973 roku pozwolił na działalność radykalnym ruchom studenckim, które częściowo jak się okazało były przeciwne wojskowym rządom, uważając je za zbyt konserwatywne. Po strajkach radykalnych studentów, w styczniu 1974 roku zabronił działalności ich organizacjom określając studenckich działaczy jako „anarchistów[3].

W listopadzie 1974 roku ogłosił obowiązywanie w kraju ideologii marksistowskiej[6] (przy zachowaniu tendencji nacjonalistycznych)[3]. W 1975 roku został sekretarzem generalnym Komitetu Centralnego Partii Ludowej Rewolucji Beninu. Formacja sprawowała odtąd jednopartyjne rządy[2]. W październiku tego samego roku przemianował nazwę kraju z Dahomej na Ludową Republikę Beninu. Przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, banków, złóż ropy naftowej i szkolnictwa[2][4]. Taka polityka gospodarcza rządu uderzyła we francuskie interesy w kraju. W odpowiedzi Francja rozpoczęła gospodarczy bojkot Beninu i wstrzymała pożyczki dla byłej kolonii[3]. W 1977 roku doszło do nieudanej inwazji najemników opłaconych prawdopodobnie przez Maroko i Gabon[3]. W listopadzie 1977 roku jego rząd wprowadził nową konstytucję[3]. W 1980 został prezydentem[6]. Według niektórych wersji w tym samym roku przyjął islam (był katolikiem i równocześnie praktykował voodoo) i zmienił imię na Ahmed[5][4]. Do rzekomej konwersji miało dojść w trakcie jego wizyty Libii i miała ona posłużyć do pozyskania libijskiej pomocy[7]. Niezależnie od tego czy do konwersji doszło to ewentualna zmiana nie była długa, wkrótce powrócił on do poprzedniego imienia i ponownie praktykował chrześcijaństwo. W 1987 roku przekształcił system rządów wojskowych w cywilny[4]. Około 1990 roku konwertował na ewangelikalny protestantyzm[8].

Jego rządy cechowały się stabilnością wewnętrzną (rozbił on kilka prób puczu[5]), niemniej jednak nieudane eksperymenty gospodarcze (w szczególności w dziedzinie produkcji rolnej, które to zostały uniemożliwione przez suszę[6]) skłoniły Kérékou do szukania pomocy gospodarczej za granicą[6][2][4]. W 1989 roku zapowiedział demokratyzację i zrezygnował z marksizmu. Rok później wprowadził system wielopartyjny (tym samym zlikwidowana została monopartia[9]) i usunął z nazwy państwa określenie „Ludowa”[6][3]. W 1991 roku zezwolił na przeprowadzenie pierwszych wolnych wyborów. Przegrał je z kandydatem opozycji Nicéphore Soglo[6][3]. Do władzy powrócił w wyniku wyborów prezydenckich w 1996 roku[6] w których wystartował jako kandydat ugrupowania Akcja na rzecz Odnowy i Rozwoju[10]. W 2001 roku uzyskał reelekcję. W 2006 roku wycofał się z życia politycznego po przekroczeniu limitu sprawowania kadencji prezydenckich. Zmarł w 2015 roku[4]. Po ogłoszeniu jego śmierci miała miejsca tygodniowa żałoba narodowa[11]. Benin pod jego rządami stał się rzadkim w Afryce przykładem udanego przejścia do demokracji[6].

Przypisy

  1. Sam Roberts: Mathieu Kérékou, Dictator Who Ushered In Democracy in Benin, Dies at 82. nytimes.com, 2015-10-15. [dostęp 2015-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-16)]. (ang.).
  2. a b c d e f g Kérékou Mathieu, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-12-01].
  3. a b c d e f g h i j k l Ahmed (Mathieu) Kerekou 1933—. encyclopedia.com. (ang.).
  4. a b c d e f g Kérékou Mathieu. britannica.com. (ang.).
  5. a b c Benin's 'magical' leader. news.bbc.co.uk. (ang.).
  6. a b c d e f g h Benin. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-06-08].
  7. Terry M. Mays (2002) Africa's First Peacekeeping Operation: The OAU in Chad, 1981–1982, s. 61. ISBN 978-0275976064.
  8. Nominees to African Countries: Hearing Before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred Fifth Congress, Second Session, July 23, 1998, str. 107, U.S. Government Printing Office, 1998, ISBN 978-0-16-057706-2 [dostęp 2022-11-08] (ang.).
  9. David Lea & Annamarie Rowe (2001) A Political Chronology of Africa, Taylor & Francis, s. 34
  10. Partis Politiques et Stratégies Électorales à Parakou. ifeas.uni-mainz.de. [dostęp 2016-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
  11. Bénin: mort de Mathieu Kérékou, le dictateur marxiste devenu démocrate. rfi.fr. (fr.).

Media użyte na tej stronie

Mathieu Kérékou 2006Feb10.JPG
Autor: Ricardo Stuckert/ABr, Licencja: CC BY 3.0 br
Mathieu Kérékou. Photograph taken in Cotonou (Benin) during a state visit of Brazils Luiz Inácio Lula da Silva.
Mathieu Kérékou signature.svg
Autor: Aubeyre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mathieu Kérékou's signature, President of Benin