Matryki

Matryki (sanskr. मातृका, trl. mātṝkā, ang. Matrikas, „matki”[1], „mateczki”) – hinduistyczne boginie występujące w grupach. Ich starszym grupom (matrygana, trl. mātṛgaṇa) przypisywano niearyjskie pochodzenie i powiązania z plemionami żyjącymi na obszarach górskich Indii[2], jednak z czasem upowszechnił się kult grup matek o imionach małżonek popularnych bogów hinduistycznych (saptamatryka).

Liczebność

Istnieją źródła mówiące o niezliczonej ilości takich boskich matek. Jednak najpopularniejsza ich grupa w Indiach liczy siedem postaci, natomiast w Nepalu – osiem. Spotyka się też grupy złożone z szesnastu matryk.

Asztamatryka

Katmandu:

  1. Pasikwa Ajima
  2. Lunmari Ajima
  3. Fibwa Ajima
  4. Nai Ajima
  5. Kanga Ajima
  6. Lunti Ajima
  7. Thanbahi Ajima
  8. Chandralakhu Ajima

Szodaśimatryka

Listy opisujące grupę szesnastu (Ṣhoḍaśi) matek zawierają przykładowo postacie:

  1. Gauri, Padma, Saći, Medha, Sawitri, Widźaja, Dźaja, Dewasena, Swaha, Swadha, Matri, Lokamatar, Dhryti, Puszti, Tuszti, Kuladewata[3]
  2. Gouri, Padma, Saći, Medha, Sawitri, Widźaja, Dźaja, Dewasena, Swadha, Swaha, Mataro, Lokamatrah, Hrystih, Pustistatha, Tusti, Atmakuladewata[4].

Alfabet

Matryka jako bogini ucieleśniona przez w głoski alfabetu (sanskryt) posiada pięćdziesiąt form[5].

Recepcja w literaturze hinduistycznej

  • Mahabharata nadmienia o lokasya mātaraḥ – „matkach świata” w Księdze leśnej, opisując Indrę i nowo narodzonego Karttikeję.
  • Purany opisuja matryki jako towarzyszki Dewi, pomagajace jej w walce z demonami[6].

Przypisy

  1. ↑ 10.1.2. Boskie Matki. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 153. ISBN 978-83-235-0846-5.
  2. ↑ 12.4. Boginie Matki. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 194. ISBN 978-83-235-0846-5.
  3. ↑ Shastri J: Hindu Rituals and Religion. www.godmandir.com, 2015-01-01. [dostęp 2015-01-01]. (ang.).
  4. ↑ Sadosh-Matrikas. [dostęp 2015-01-01]. (ang.)..
  5. ↑ Odsłona pierwsza. W: Siwasutry, czyli sutry Siwy przez czcigodnego Wasuguptę odczytane oraz komentarzami ułożonymi przez Śri Kszemaradżę zwanego też Krysznadasą opatrzone. przełożyła Anna Rucińska. Wyd. 1. Warszawa: Fundacja Vivaswan, 2015, s. 210. ISBN 978-83-938477-4-7.
  6. ↑ 12.4. Boginie Matki. W: Barbara Grabowska: Ćandi, Sati, Parwati. Z dziejów literatury indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 195. ISBN 978-83-235-0846-5.