Matthias Erzberger

Matthias Erzberger
Ilustracja
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1989-072-16 / Kerbs, Diethart / CC BY-SA 3.0 DE
Data i miejsce urodzenia

20 września 1875
Buttenhausen

Data i miejsce śmierci

26 sierpnia 1921
Bad Griesbach im Rottal

Minister bez teki
Okres

od 4 października 1918
do 9 listopada 1918

Matthias Erzberger (ur. 20 września 1875 w Buttenhausen, zm. 26 sierpnia 1921 w Bad Griesbach im Rottal) – niemiecki pisarz i polityk.

Życiorys

Syn urzędnika Josefa Erzbergera i Katheriny z d. Flad. W okresie 1896–1903 kierował wydawanym w Stuttgarcie pismem Deutsches Volksblatt. W 1903 uzyskał mandat deputowanego do Reichstagu, reprezentując Partię Centrum. W okresie I wojny światowej kierował Biurem Propagandy Zagranicznej. W lipcu 1917 był autorem Rezolucji Pokoju, przyjętej przez Reichstag, a będącej wezwaniem do zakończenia wojny bez aneksji i kontrybucji, przy respektowaniu zasad prawa międzynarodowego i wolności mórz[1].

W październiku 1918 wszedł do rządu Maxa von Badena jako minister bez teki. W listopadzie 1918 w imieniu rządu Friedricha Eberta, kierował delegacją niemiecką, która w Compiègne prowadziła negocjacje rozejmowe z Ententą[2]. W reakcji na warunki zawieszenia broni napisał[3]:

Biorąc pod uwagę debaty prowadzące do przerwania ognia, liczyliśmy na takie warunki, które zakończyłyby cierpienia osób nie biorących udziału w walkach – kobiet i dzieci – i które zapewniłyby nieprzyjacielowi pełne i całkowite bezpieczeństwo wojskowe. Naród niemiecki, który stał naprzeciw całego świata przez pięćdziesiąt miesięcy, zachowa swoją wolność i jedność wbrew wszelkiego rodzaju przemocy. Siedemdziesięciomilionowy naród cierpi, ale nie umiera.

W 1919 minister odpowiedzialny za sprawy zawieszenia broni, następnie objął resort finansów. Zreformował niemieckie koleje państwowe, które zaczęły przynosić dochody, doprowadził też do ujednolicenia systemu podatkowego. W 1920 został zdymisjonowany z rządu Philippa Scheidemanna.

Zginął 26 sierpnia 1921 zamordowany przez Heinricha Tillessena i Heinricha Schulza – członków Organizacji Consul. Do spacerującego po ulicach uzdrowiska Erzbergera oddano 12 strzałów z broni krótkiej[4]. Został pochowany na cmentarzu katolickim w Biberach an der Riß.

Upamiętnienie

Jego postać przybliżono w filmie fabularnym pt. Na Zachodzie bez zmian (Im Westen nichts Neues) z 2022 opartym na powieści Ericha Marii Remarque'a pod tym samym tytułem, gdzie zagrał go Daniel Brühl[5].

Publikacje

  • 1902: Die Säkularisation in Württemberg
  • 1902: Beiträge zur Parität in Württemberg
  • 1904–1907: Centrumspolitik im Reichstag. 5 Bände
  • 1905: Der Toleranzantrag des Centrums.
  • 1905: Zollpolitik und Sozialdemokratie.
  • 1905: Die Arbeitskammern vor dem Reichstage.
  • 1910: Die Zentrumspolitik im Reichstage.
  • 1920: Erlebnisse im Weltkrieg.

Przypisy

  1. Lamar Cecil: Wilhelm II: Emperor and exile, 1900-1941, UNC Press 1996, s. 253.
  2. Golo Mann: Niemieckie dzieje w XIX i XX wieku. tłum. Andrzej Kopacki. Olsztyn: Borussia, 2007. ISBN 978-83-89233-34-9.
  3. Thomas Keneally: Koniec wielkiej wojny, Wydawnictwo „Da Capo” 1996, s. 189.
  4. Gerald Feldman: The great disorder: politics, economics, and society in the German inflation, 1914-1924, Oxford University Press 1997, s. 347.
  5. Na Zachodzie bez zmian Im Westen nichts Neues 2022. filmweb.pl. [dostęp 2022-11-01].

Bibliografia

  • Piotr Mikietyński: Niemiecka droga ku Mitteleuropie. Polityka II Rzeszy wobec Królestwa Polskiego (1914-1916). Kraków: 2009, s. 268. ISBN 978-83-88737-09-1.
  • Golo Mann: Niemieckie dzieje w XIX i XX wieku. tłum. Andrzej Kopacki. Olsztyn: Borussia, 2007. ISBN 978-83-89233-34-9.

Media użyte na tej stronie

Bundesarchiv Bild 146-1989-072-16, Matthias Erzberger.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1989-072-16 / Kerbs, Diethart / CC BY-SA 3.0 DE
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Nationalversammlung in Weimar 1919.

Die neue Regierung im Weimarer Schloß. Erzberger - Minister in der Weimarer Regierung. (Zentrums-Abgeordneter und Schriftsteller. Wurde 1921 ermordet).
Bild: 9139. Weimar: 1919 Negativ: 239

Diethart Kerbs, Berlin