Matthias Jacob Schleiden

Matthias Jacob Schleiden
W nomenklaturze botanicznej: Schleid.[1]
Ilustracja
Matthias Jacob Schleiden (ok. 1855)
Data i miejsce urodzenia

5 kwietnia 1804
Hamburg

Data i miejsce śmierci

23 czerwca 1881
Frankfurt nad Menem

Zawód, zajęcie

botanik, antropolog

Alma Mater

Uniwersytet w Heidelbergu (prawo)
Uniwersytet w Jenie (botanika)

Faksymile

Matthias Jacob Schleiden (ur. 5 kwietnia 1804 w Hamburgu, zm. 23 czerwca 1881 we Frankfurcie nad Menem) – niemiecki botanik i antropolog, zajmował się mikroskopową budową roślin i wspólnie z zoologiem Theodorem Schwannem (1810–1882) stworzył teorię komórkowej budowy organizmów.

Życiorys

Matthias Jacob Schleiden urodził się 5 kwietnia 1804 roku w Hamburgu[2]. Jego ojciec Andreas Schleiden (1775–1853) był lekarzem[3].

Po ukończeniu gimnazjum w rodzinnym mieście studiował prawo na uniwersytecie w Heidelbergu (1824–1826)[2]. Po studiach pracował jako notariusz w Hamburgu[2]. Nikłe sukcesy zawodowe były prawdopodobnie przyczyną depresji i odrzucenia zawodu prawnika[3]. Po próbie samobójczej w 1832 roku podjął studia medyczne i botaniczne na uniwersytecie w Getyndze, m.in. u Friedricha Gottlieba Bartlinga (1798–1875)[2]. Za sprawą swojego brata oraz Carla Friedricha Gaussa (1777–1855) zapoznał się z ideami filozoficznymi Jakoba Friedricha Friesa (1773–1843)[2].

W 1835 roku przeniósł się do Berlina, gdzie jego wuj Johann Horkel (1769–1846) był profesorem fizjologii porównawczej[2]. Po kierunkiem wuja rozpoczął studia nad zapłodnieniem i budową zarodków roślinnych[2]. Duży wpływ na Schleidena miało spotkanie z brytyjskim botanikiem Robertem Brownem (1773–1858), który w 1831 roku odkrył jądro komórkowe[2]. Brown zwrócił uwagę Schleidena na znaczenie badań mikroskopowych[2]. Schleiden był przekonany, że komórka jest podstawą rozwoju roślin i musi być punktem wyjścia dla wszelkich badań[2], definiując w 1838 roku komórkę jako podstawową jednostkę struktury roślinnej[4]. W 1839 roku razem z Theodorem Schwannem (1810–1882), z którym pracował w laboratorium Johannesa Müllera (1801–1858)[4], stworzył teorię komórkowej budowy organizmów[2][5] – komórka jest podstawową jednostką życia i wszystkie rośliny i zwierzęta składają się z komórek[4].

Po odmowie przyjęcia na uniwersytety w Halle, Petersburgu i Kolkacie i wobec problemów w życiu osobistym, w 1838 roku Schleiden ponowił próbę samobójstwa[2]. Po interwencji rodziny i przyjaciół na dworze w Weimarze Schleiden rozpoczął karierę uniwersytecką[2].

W 1839 roku doktoryzował się na uniwersytecie w Jenie, a rok później objął tam posadę profesora, prowadząc wykłady z botaniki, stosowania mikroskopu i antropologii[2]. W 1845 roku założył prywatny instytut fizjologii, oferując ćwiczenia z zakresu badań mikroskopowych i chemicznych[2]. W 1846 roku został przeniesiony na wydział medyczny[2]. W 1849 roku uzyskał profesurę nauk przyrodniczych, a w 1850 roku objął katedrę historii naturalnej, odrzucając oferty pracy w Bernie, Gießen, Erlangen i Berlinie[2]. Od 1850 roku sprawował funkcję dyrektora ogrodu botanicznego w Jenie[2]. W 1851 roku rozpoczął wykłady w instytucie farmaceutycznym Heinricha Wackenrodera (1798–1854) i opublikował podręcznik Handbuch der medicinischpharmaceutischen Botanik und botanischen Pharmacognosie (1851–1857)[2]. W 1862 roku podczas pobytu w uzdrowisku w Saksońskiej Szwajcarii wystąpił z wykładami w Dreźnie, za co otrzymał naganę ze strony władz[2]. Rok później złożył rezygnację z zajmowanych stanowisk i udał się do Drezna, by poświęcić się pisaniu podręcznika antropologii[2]. W tym samym roku otrzymał ofertę pracy na Cesarskim Uniwersytecie Dorpackim, gdzie zaczął prowadzić wykłady w semestrze zimowym[2]. Pomimo sprzeciwu władz uczelni władze rosyjskie nadały mu tytuł profesora zwyczajnego i mianowały carskim Hofratem[2]. Wskutek konfliktu z kręgami kościelnymi, w 1864 roku opuścił Dorpat i powrócił do Drezna[3], gdzie zajmował się badaniami antropologicznymi i kulturowo-historycznymi[2]. W 1865 roku wydał monografię Das Meer[2].

W latach 1871–1872 mieszkał we Frankfurcie nad Menem, następnie w Darmstadt a w latach 1873–1881 w Wiesbaden[2]. W okresie tym opublikował monografie Die Rose i Das Salz oraz prace na temat znaczenia judaizmu (1876–1878), opowiadając się za równouprawnieniem obywateli pochodzenia żydowskiego[2].

Zmarł 23 czerwca 1881 roku we Frankfurcie nad Menem[2].

Publikacje

Lista publikacji podana za Neue Deutsche Biographie[6]:

  • 1838 – Beitrage zur Phytogenesis
  • 1839 – Über Bildung des Eichens und Entstehung des Embryo's bei den Phanerogamen
  • 1842/43 – Grundzüge der wissenschaftlichen Botanik nebst einer methodologischen Einleitung als Anleitung zum Studium der Pflanze
  • 1848 – Die Pflanze und ihr Leben
  • 1851–1857 – Handbuch der medicinischpharmaceutischen Botanik und botanischen Pharmacognosie
  • 1855 – Studien
  • 1863 – Das Alter des Menschengeschlechts, die Entstehung der Arten und die Stellung des Menschen in der Natur
  • 1865 – Das Meer
  • 1875 – Das Salz

Członkostwa

Upamiętnienie

Na cześć Schleidena nazwano jedną z planetoid – (37584) Schleiden[11]. Co dwa lata Niemiecka Akademia Przyrodników Leopoldina przyznaje Schleiden-Medaille za wybitne osiągnięcia na polu biologii komórki[12].

Przypisy

  1. ↑ IPNI 2022 ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Neue Deutsche Biographie 2007 ↓.
  3. ↑ a b c Allgemeine Deutsche Biographie ↓.
  4. ↑ a b c Encyclopædia Britannica ↓.
  5. ↑ Encyklopedia PWN ↓.
  6. ↑ Neue Deutsche Biographie ↓.
  7. ↑ Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina ↓.
  8. ↑ Sächsische Akademie der Wissenschaften zu Leipzig ↓.
  9. ↑ Российская академия наук ↓.
  10. ↑ Bayerische Akademie der Wissenschaften ↓.
  11. ↑ minorplanetcenter.net ↓.
  12. ↑ Niemiecka Akademia Przyrodników Leopoldina – Schleiden-Medaille ↓.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Signatur Matthias Jacob Schleiden.PNG
Signatur Matthias Jacob Schleiden
Matthias Jacob Schleiden.jpg
Porträt des Matthias Jacob Schleiden