Matthias Nawrat

Matthias Nawrat
Ilustracja
(c) Harald Krichel, CC BY-SA 3.0

Matthias Nawrat (2013)
Data i miejsce urodzenia

1979
Opole

Dziedzina sztuki

literatura

Nagrody

Adelbert-von-Chamisso-Preis
Europejska Nagroda Literacka

Matthias Nawrat (ur. 1979 w Opolu) – niemiecki pisarz polskiego pochodzenia.

Życiorys

Matthias Nawrat urodził się w Opolu. W 1989 roku cała rodzina przeprowadziła się do Bambergu. W latach 2000–2007 studiował biologię w Heidelbergu i Fryburgu Bryzgowijskim. Pracował jako niezależny dziennikarz naukowy. W 2009 podjął studia (creative writing) w Szwajcarskim Instytucie Literatury w Biel/Bienne. Jego debiutancka powieść Wir zwei allein ukazała się w 2012 w wydawnictwie Nagel & Kimche.

Odpowiadając na zaproszenie jurorki Hildegard Elisabeth Keller(niem.), w 2012 roku Nawrat wziął udział w 36. Dniach Literatury Niemieckojęzycznej, w trakcie których odczytał fragment powieści Unternehmer[1], za którą otrzymał nagrodę Kelag-Preis o wartości 10.000 euro.

Matthias Nawrat jest członkiem PEN-Zentrum Deutschland.

Powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka”[2][3], wydana nakładem wrocławskiego wydawnictwa Bukowy Las w roku 2016 została nominowana do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” 2017[4][5]. W 2020 roku został laureatem Europejskiej Nagrody Literackiej[6].

Dzieła

Powieści

  • Wir zwei allein. Nagel & Kimche, Zurych, 2012.
  • Unternehmer. Rowohlt Verlag, Reinbek koło Hamburga, 2014[1].
  • Die vielen Tode unseres Opas Jurek, Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2015.

Polskie tłumaczenia

Wszystkie śmierci dziadka Jurka, tł. Anna Wziątek, Bukowy Las, Wrocław 2016[7].

Wywiad z Matthiasem Nawratem: Matthias NAWRAT, Monika WOLTING: Wytrzymać niejednoznaczność — co to jest: literatura europejska? W: Transfer. Reception Studies 4.[8]

Pozostałe publikacje

  • Rudis roter Hund. W: Entwürfe nr 55. Zurych, 2008.
  • Szymon. W: Anthologie zum Uslarer Literaturpreis 2010 „Deutsch-Polnische Grenzerfahrungen einer jungen Generation”. Wydawnictwo Mitzkat Holzminden, Holzminden, 2010.
  • Arkadiusz Protasiuk. W: Happy End – Die besten Geschichten aus dem MDR-Literaturwettbewerb 2011. Wyd. Michael Hametner, Wydawnictwo Neues Leben, Berlin, 2011.
  • Pan Tadek. W: Poet nr 12, Lipsk, 2012[9].
  • Der Mückenschwarm – poetologische Fragmente, am Kern vorbei. W: Volltext 2/2012. Wiedeń, 2012.

Wszystkie śmierci dziadka Jurka

„Wszystkie śmierci dziadka Jurka” to saga rodzinna przedstawiona na tle historii Polski. Źródłem inspiracji dla Nawrata stały się prawdziwe opowieści jego dziadka Jurka, którymi dzielił się z wnuczkiem oraz pozostałymi członkami rodziny. Wspomniane tło historyczne obejmuje kilkadziesiąt lat – od czasów okupacji po ostatnie lata PRL-u. Początkiem retrospekcji okazuje się być rzeczywista śmierć dziadka. Narrator staje się uczestnikiem pogrzebu, jednocześnie wracając myślami do swojej przeszłości[10]. Życie dziadka Jurka zapewniło mu wiele ról do odegrania, a tym samym wiele śmierci do przeżycia – był Więźniem Obozu w Auschwitz, później członkiem PZPR, dyrektorem opolskiego domu handlowego, z którego został wyrzucony w związku z fałszywymi podejrzeniami o łapówkarstwo. Dziadek Jurek do końca życia pozostaje wierny idei komunizmu i z niechęcią patrzy na zięcia, którego życiowym celem staje się nielegalny wyjazd do Kanady[11].

Powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” określana jest mianem tragikomicznej powieści szelmowskiej, która w niebywały sposób odpowiada współczesnej wrażliwości czytelniczej. Niebezpieczeństwu i złu czasów, w jakich przyszło żyć bohaterowi, zostaje przeciwstawiona życiowa mądrość z odpowiednią dozą humoru, bez którego trudno byłoby funkcjonować w ówczesnych formach systemowych Europy. Zaradność dziadka Jurka sprawia, że zmartwychwstaje on z każdej kolejnej śmierci, co z kolei podkreśla groteskowy charakter powieści. Odwołując się do historii, można powiedzieć, że książka wręcz łagodzi okrucieństwa wojny i komunistycznego reżimu[10][11].

Nagrody i wyróżnienia

  • Nagroda Literacka MDR (2011)
  • Srebrna Świnia Lit.Colognee (2012)
  • Stypendium w Literarisches Colloquium Berlin (2012)
  • Nagroda Literacka kantonu Berno (2012)
  • Kelag-Preis w konkursie im. Ingeborg-Bachmann (2012)
  • Stypendium Heinricha Heinego w Lüneburgu (2013)
  • Nagroda literacka im. Adelberta von Chamisso (2013)
  • Nominacja do Niemieckiej Nagrody Literackiej (Deutscher Buchpreis) za powieść „Unternehmer” (2014)
  • Nagroda Literacka miasta Bremy (2016)
  • Medal Alfreda Döblina Akademii Nauk i Literatury w Moguncji za powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” (2016)
  • Nominacja do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” (2017)
  • Europejska Nagroda Literacka (2020)[6]

Przypisy

  1. ↑ a b Björn Hayer, Matthias Nawrats Roman: Die Familie als Kapitalgesellschaft, „Die Zeit”, Hamburg, 10 marca 2014, ISSN 0044-2070 [dostęp 2017-11-25] (niem.).
  2. ↑ Radio Opole, „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” to historia rodzinna opowiedziana na tle historii Polski – Radio Opole, radio.opole.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  3. ↑ Wszystkie śmierci dziadka Jurka, „opole.wyborcza.pl” [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  4. ↑ Magdalena Talik, Nagroda Angelus 2017: Poznajcie półfinalistów | www.wroclaw.pl, „www.wroclaw.pl” [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  5. ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25].
  6. ↑ a b Jasmina Kanuric, European Union Prize for Literature announces 2020 laureates, EU Prize for Literature [dostęp 2020-05-20].
  7. ↑ Wszystkie śmierci dziadka Jurka, bukowylas.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  8. ↑ TRANSFER. RECEPTION STUDIES Czasopismo naukowe wydawane przez Uniwersytet im. Jana Długosza w Częstochowie ISSN 2451-3334, www.transfer.ujd.edu.pl [dostęp 2020-04-18].
  9. ↑ Am Erker – Zeitschriftenschau Nr. 63, Juni 2012, www.am-erker.de [dostęp 2017-11-25].
  10. ↑ a b Wszystkie śmierci dziadka Jurka, bukowylas.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  11. ↑ a b Dziadek Jurek znów umiera, „Newsweek.pl”, 21 sierpnia 2016 [dostęp 2017-11-26] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Matthias Nawrat-0486.jpg
(c) Harald Krichel, CC BY-SA 3.0

Der Schriftsteller Matthias Nawrat

beim Hausacher Leselenz 2013