Matylda (cesarzowa)
Ten artykuł należy dopracować |
cesarzowa rzymska, królowa Niemiec, pani Anglików | |
Cesarzowa Świętego Cesarstwa Rzymskiego | |
Okres | |
---|---|
Jako żona | |
Koronacja | 25 lipca 1110 |
Poprzedniczka | |
Następczyni | Rycheza z Northeimu |
Pani Anglików, królowa Anglii | |
Okres | od 7 kwietnia 1141 |
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | katedra w Rouen |
Ojciec | |
Matka | |
Mąż | |
Dzieci | Henryk II Plantagenet |
Matylda (ur. 7 lutego 1102 w Winchesterze, zm. 10 września 1167 w Rouen) – królewna angielska, pretendentka do tronu Anglii, królowa Niemiec w latach 1110–1117 i cesarzowa Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego w latach 1117–1125 jako żona Henryka V Salickiego, córka Henryka I Beauclerca oraz Edyty-Matyldy, hrabina Andegawenii jako żona Godfryda V Plantageneta, pani Anglików w 1141 r.
Pochodzenie
Matylda urodziła się w lutym 1102 r. w Sutton Courtenay w Oxfordshire jako jedyna córka króla Anglii Henryka I i jego pierwszej żony, Edyty Matyldy. Rok później urodził się jej brat, Wilhelm; ponadto miała liczne przyrodnie rodzeństwo[1].
Ze strony ojca pochodziła z rodu Wilhelma Zdobywcy, natomiast jej babką macierzystą była Małgorzata Szkocka, siostra króla Anglii Edgara II, w związku z tym miała „podwójne” prawa do angielskiego tronu[1].
Jej ojczystym językiem był francuski normandzki, umiała również czytać po łacinie[1].
Cesarzowa Niemiec
W wieku 7 lat została zaręczona z Henrykiem V, królem Niemiec od 1105 r. Posag królewny wynosił 10 tysięcy marek w srebrze[1]. W 1110 r. opuściła Anglię aby udać się na dwór królewski do męża. W Utrechcie w marcu lub kwietniu 1110 r. odbyły się powtórne, formalne zaręczyny Matyldy i Henryka. 25 lipca 1110 r. w Moguncji została ukoronowana na królową Niemiec przez arcybiskupa Kolonii[1].
Matylda tuż po koronacji zamieszkała w Trewirze, gdzie nad jej edukacją czuwał arcybiskup Bruno, jeden z najbliższych współpracowników jej narzeczonego[1]. T
Henryk poślubił Matyldę w Wormacji 7 stycznia 1114 r. Uroczystość była pełna przepychu m.in. rolę świadków pełniło pięciu arcybiskupów, trzydziestu biskupów i pięciu książąt. Małżeństwo było uważane za zgodne i szczęśliwe[2].
W marcu 1116 Matylda towarzyszyła mężowi w podróży do Toskanii i Rzymu. Podczas jego nieobecności sprawowała funkcję regenta.
W 1117 r. w Niedzielę Wielkanocną lub w święto Zesłania Ducha Świętego arcybiskup Bourdin w papieskiej bazylice włożył na głowę Matyldy koronę cesarską. Mimo tego, iż nie była koronowana przez papieża, to do końca życia posługiwała się tytułem cesarzowej i tak też była nazywana przez sobie współczesnych (Mathilda Imperatrix)[2].
Para cesarska nie miała dzieci, aczkolwiek kronikarz Hermann z Tournai zapisał, że cesarzowa urodziła dziecko, które żyło tylko kilka chwil. Henryk zmarł w 1125. Pięć lat wcześniej w katastrofie morskiej zginął jedyny brat Matyldy, Wilhelm Adelin. Matylda została wówczas uznana następczynią tronu.
Hrabina Andegawenii
Po śmierci Henryka V Matylda powróciła do Anglii, a jej ojciec zaaranżował dla niej kolejne małżeństwo. 17 czerwca 1128 poślubiła w Le Mans w Andegawenii Godfryda V Plantageneta, hrabiego Andegawenii, syna Fulka V i Ermengardy, córki Eliasza I, hrabiego Maine. Matylda była starsza od swojego drugiego męża o 11 lat. Godfryd i Matylda mieli razem trzech synów:
- Henryk II, król Anglii
- Godfryd, hrabia Andegawenii i Nantes
- Wilhelm de Poitou, hrabia Poitou
Małżeństwo to nie należało do szczęśliwych. Wkrótce po ślubie Matylda uciekła od męża i wróciła na dwór ojca. Do Andegawenii powróciła w 1131. W 1133 urodziła pierwszego syna, Henryka, późniejszego króla Anglii. Drugi poród, w 1134, był bardzo ciężki i o mały włos nie doprowadził do śmierci Matyldy. Kiedy król Henryk odwiedził córkę i wnuki, pokłócił się ze swoim zięciem. Kiedy umarł, 1 grudnia 1135 Matylda z mężem przebywała w Andegawenii.
Walka o koronę
W 1120 roku jedyny ślubny syn króla Anglii, Henryka I, utonął wraz z rozbitym statkiem. Matylda pozostała jedyną dziedziczką tronu. Król zmusił swój dwór do przysięgi, że będzie wspierać Matyldę, kiedy zostanie królową. Jednak trzy tygodnie po śmierci Henryka jego siostrzeniec, Stefan z Blois, zagarnął tron Anglii. Matylda, pragnąc odzyskać koronę, wypowiedziała mu wojnę nazywaną Anarchią. Poparcia udzielili jej król Szkocji Dawid I i przyrodni brat cesarzowej, Robert, 1. hrabia Gloucester. Stefana popierała hierarchia kościelna, papież Innocenty II, arcybiskup Canterbury Aethelnoth i arcybiskup Yorku, Thurstan. Ten ostatni odparł w sierpniu 1138 roku najazd Szkotów na Anglię.
Stefan popełnił wiele błędów i zraził do siebie większość stronników, natomiast Matylda szybko udowodniła, że jest zdolniejsza i bardziej bezwzględna niż jej przeciwnik. Przykładowo, kiedy wojska schwytały Matyldę, rycerski król zgodził się ją uwolnić. Gdy jednak później Stefan dostał się do jej niewoli (kwiecień 1141), zakuła go w łańcuchy i poniżyła. Mimo wielu przeciwników Matylda ogłosiła siebie „panią Anglików” (Lady of the English) i pojechała do Londynu na koronację. Jej determinacja i odwaga były uważane za nienaturalne u kobiety. W wigilię koronacji lud Londynu zbuntował się przeciwko niej i zmusił do ucieczki do Normandii. Karta wojny odwróciła się. Hrabia Gloucester dostał się w listopadzie 1141 do niewoli u zwolenników Stefana i został wymieniony na króla. Stefan stopniowo odzyskał władzę w Anglii i w 1142 obległ Matyldę w zamku Oksford. Matylda uciekła z oblężonego zamku podczas śnieżycy. Ubrana w biel, przemknęła się pomiędzy wrogimi żołnierzami i uciekła do Wallingford. W 1141 uciekła z zamku Devizes udając martwą i dzięki temu zdołała uciec przed wrogimi wojskami Stefana. Stefan ogłosił śmierć Matyldy.
W 1147 zmarł jej najwierniejszy stronnik, hrabia Gloucester. Matylda udała się do Francji. Stefan wygrał wojnę domową, ale jego rządy wciąż dalekie były od stabilizacji. W 1153 zmarł jego syn Eustachy IV z Boulogne. Jednocześnie najstarszy syn Matyldy, Henryk, zaatakował południe Anglii. Stefan zawarł więc z przeciwnikami traktat w Wallingford, w którym uznawał Henryka Plantageneta swoim następcą. Zmarł w 1154 i Plantagenet, pod imieniem Henryka II, wstąpił na tron Anglii.
Ostatnie lata
Ostatnie lata życia Matylda spędziła w Rouen, gdzie posiadała swój własny dwór. Pośredniczyła również w sporach między swoimi dwoma najstarszymi synami, Henrykiem i Godfrydem. Zanim ten drugi zmarł nagle w 1158, trzykrotnie toczył wojnę ze swoim bratem. Serdeczne stosunki łączyły natomiast Henryka z jego najmłodszym bratem, Wilhelmem, który był ulubionym dzieckiem matki. Kiedy arcybiskup Canterbury Thomas Becket odmówił Wilhelmowi małżeństwa z dziedziczką hrabstwa Surrey, ten udał się na dwór matki, gdzie zmarł w 1164 roku.
Mimo używania tytułu „pani Anglików”, Matylda nigdy nie cieszyła się popularnością wśród ludu, który uznawał ją za zbyt obcą i zbyt wyniosłą. Władała trzema językami: francuskim, niemieckim i łaciną. Zmarła w Rouen i została pochowana w tamtejszej katedrze. Na jej grobie napisano: Wspaniała przez urodzenie, wspanialsza przez ślub, ale najwspanialsza przez swego potomka. Tu leży córka, żona i matka Henryków.
Przypisy
Media użyte na tej stronie
Autor: Ta grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Gules, two lions passant guardant in pale or armed and langued azure, used as the inofficial "coat of arms of Normandy".
Coat of arms attributed to "Arms of William the Conqueror (William I of England)"Portrait of Empress Mathilda, from "History of England" by St. Albans monks (15th century); Cotton Nero D. VII, f.7, British Library